چگونه در قرنطینه خانگی با فرزندان برخورد کنیم؟
فریبرز درتاج استاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران در گفت‌وگو با فارس درباره «تأثیر قرنطینه بر فرزندپروری و بروز اختلافات والدین و فرزندان»، اظهار داشت: مسلماً اختلافات بین والدین و محیط پر تنش خانواده سبب بروز اختلافات والدین با فرزندان نیز خواهد شد. در یک محیط بسته، مرزهای بین خانواده، کار و مدرسه در هم آمیخته شده است.
وی ادامه داد: والدین نقش والدین، معلمان و کارگران را بازی می‌کنند. کودکان نیز در خانه هم نقش کودک (فرزند) را دارند و هم نقشِ دانش‌آموز. این درگیری‌ها و تعارض نقش برای هر دو طرف یعنی والدین و فرزندان دشوار است و می‌تواند باعث ایجاد تنش، اضطراب مضاعف و اختلافات داخلی شود؛ این در حالی است که والدین و فرزندان، هر کدام حق را به خود می‌دهند.
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران افزود: از یک طرف فرزندان دچار انزوای اجتماعی شده‌اند، درک کاملی از شرایط فعلی ندارند، از ابتدایی ترین سرگرمی‌ها مثل رفتن به پارک، بازی و رفت و آمد با دوستان و همسالان و …محروم شده‌اند و از اینکه همه اوقات را در خانه و زیر نگاه والدین هستند، احساس ناراحتی می‌کنند.
درتاج یادآور شد: از طرف دیگر با والدینی مواجه هستیم که نگران وضعیت سلامتی فرزندان خود هستند، فرزندانشان کلاس‌های آنلاین را به صورت جدی در خانه نمی‌گذرانند، ساعات زیادی را در کامپیوتر و شبکه‌های مجازی سپری می‌کنند، ساعات خواب آنها و زمان هدر رفت آنها افزایش یافته است.
وی متذکر شد: والدین نمی‌توانند تکالیف فرزندشان را مدیریت کنند، باید نقش جدیدی به عنوانِ معلم را هم داشته باشند؛ همه اینها مسائلی هستند که والدین با آن روبرو هستند و چالش جدیدی را برای آنها ایجاد کرده است و هر چه زمان بیشتری می‌گذرد، والدین بیشتر احساس از دست دادن کنترل فرزندان خود را دارند.
درتاج بیان داشت: والدین در این دوران به شدت نیازمند ایجاد یک ساختار برای حفظ روال عادی و استحکام روابط خود با فرزندانشان هستند. راهکارهایی برای ایجاد این ساختار وجود دارد، اولین و مهم‌ترین راهکار این است که خودِ والدین آرام باشند و به سلامت روان‌شناختی خود اهمیت بدهند.
وی تصریح کرد: با توجه به سطح درگیری کاری و خانوادگی در طول این بحران، والدین بیش از آنچه ممکن است از نظر روان‌شناختی در معرض آسیب هستند. شاید آرامش والدین در چنین شرایط کار دشواری باشد، اما کودکان و نوجوانان به همان اندازه در چنین شرایطی به ثبات احتیاج دارند.
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران ادامه داد: آنها به والدین خود نگاه می‌کنند، حفظ آرامش والدین را ملزم می‌کند که از اضطراب خود، باورهای محدودکننده و رفتارهای عادتی که به عنوان موانع شخصی برای حفظ آرامش درونی عمل می‌کنند، آگاه باشند و آن را به فرزندان خود نیز منتقل کنند.
درتاج افزود: اکنون زمان مناسبی برای والدین است که «گامی به عقب بردارند» و بدانند که هرچه بیشتر وقت خود را با فرزندان خود سپری کنند، پیوندهای قوی تری می‌توانند ایجاد کنند؛ این همان کاری است که پدربزرگ ها و مادربزرگ‌های ما قبلاً انجام می‌دادند.
وی افزود: سعی کنید کودکان را درگیر فعالیت‌های روزانه خود کنید و یا به آنها مسؤولیتی بدهید. آشپزی را با فرزندان خود انجام دهید، اجازه دهید دستور العمل‌ها را انتخاب کنند و آنها را در کل فرآیند درگیر کنند. یکدیگر را نوازش کنید و فیلم‌های مورد علاقه خود را تماشا کنید.
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران بیان داشت: زیاد بخندید و خودتان را خیلی جدی نگیرید. انجام فعالیت‌هایی که فرزندان شما نیز می‌توانند در آنها دخیل باشد هم به حفظ آرامش و هم سازگاری بیشتر والدین و فرزندان کمک خواهد کرد.
درتاج یکی از راهکارهای مؤثر برای جلوگیری و کاهش اختلافات والدین و فرزندان را درک احساسات، عواطف و انتظارات آنها در این شرایط برشمرد و افزود: والدین می‌توانند از تکنیک جابه جایی نقش استفاده کنند، یک روز یا چند ساعت در روز فرزندان نقش والدین را ایفا کنند؛ در این صورت والدین بهتر با سطح انتظارات، نگرانی‌ها، مواردی که باعث ناراحتی آنها می‌شود و …آشنا خواهند شد که این باعث انتخاب راه حل منطقی و مناسب در هنگام بروز اختلاف با فرزندان می‌شود.
والدین حرف فرزندان را گوش کنند
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران تأکید کرد:گوش دهید. همه ما می‌دانیم که کودکان سؤالات زیادی می‌پرسند و ما به عنوان والدین می‌توانیم به راحتی صدای ناهنجارهایِ مداومِ این دوران را نادیده بگیریم و به آنها گوش دهیم؛ بنابراین مهارت‌های گوش دادن فعال را که به خوبی با همکاران و دوستان خود استفاده می‌کنید، تمرین کنید و در رابطه با فرزندانتان نیز بکار ببرید.
وی اضافه کرد: با فرزندان خود صادق باشید. با توجه به اینکه این بیماری مسأله‌ای است که در مورد آن در هر جایی که می‌رویم صحبت می‌شود، احتمالاً کودک شما هم اکنون ایده‌ای از آنچه اتفاق می‌افتد نخواهد داشت و به طور قابل توجهی نگران خواهد بود.
درتاج خاطرنشان کرد: پیشنهاد می‌کنم با پرسیدن آنچه که می‌دانند شروع کنید و براساس پاسخ آنها، اوضاع را در سطحی هشدار دهنده و مناسب و صادقانه توضیح دهید. به آنها بگویید که نگرانی‌های آنها را می‌فهمید و آنها تنها نیستند.
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران افزود: فرزند شما در مواقع عدم اطمینان و پریشانی و …. فقط به شما نگاه می‌کند. آنها را ترغیب کنید تا احساسات خود را بازگو کنند؛ برای ما بسیار مهم است که سلامت روان کودکان خود را نیز حفظ کنیم.
وی بیان داشت: در رابطه با مسائل و مشکلات تحصیلی فرزندان و نقش معلمی والدین در منزل نیز، شاید ابتدایی ترین کار شبیه سازی تجربه کلاس درس باشد. آیا بچه‌ها واقعاً به یک فضای یادگیری جداگانه احتیاج دارند؟
در تاج اظهار داشت: با توجه به محدودیت‌های بسیاری از آپارتمان‌ها، والدین نباید نگران این موضوع باشند. تمام آنچه شما واقعاً به آن احتیاج دارند یک سطح صاف مانند میز ناهارخوری و محدود کردن عوامل حواس پرتی است.
وی ادامه داد: همین شبیه سازی کوچک به جدی تر شدن فرزندان در کلاس‌های آنلاین بسیار کمک خواهد کرد. همچنین برای فعالیت‌های آنها برنامه زمانی ایجاد کنید. یک زمان‌بندی، با در نظر گرفتنِ زمان شروع و پایان هر فعالیت و وقفه بین آنها تنظیم کنید و برای هر فعالیت زمان مناسب و کافی را انتخاب کنید.
یکی از راهکارهای مؤثر برای جلوگیری و کاهش اختلافات والدین و فرزندان درک احساسات، عواطف و انتظارات آنها در این شرایط است و فرزندان می توانند یک روز یا چند ساعت در روز نقش والدین را ایفا کنند
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران تصریح کرد: اوستاف، با بیش از دو دهه تجربه به عنوان مربی آموزش آنلاین، معتقد است که کلید ورود والدین به عنوان معلم برای فرزندان این است که فعالیت های روزانه را برای فردا نگذارد.
وی متذکر شد: اوستاف می‌گوید برای بچه ها خیلی راحت است که فریاد بزنند و از شما مهلت بخواهند و شما فکر می کنید که او این کار را فردا انجام خواهد داد، ولی مطمئن باشید که هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد. پس برنامه ریزی کنید و پس از انجام و اتمام فعالیت ها در زمان معین آنها را تشویق کنید.
درتاج خاطرنشان کرد: والدین باید این مورد را در نظر داشته باشند که اگر در خانه شریک زندگی دارید، یک فرزند بزرگتر یا حتی یک دوست برای حمایت از آنها وجود دارد. اکنون زمان درخواست کمک است؛ از افرادی که خوشحال می شوند و تمایل دارند شما را راهنمایی کنند، کمک بگیرید و در صورت نیاز به کمک برای آموزش و یادگیری فرزند خود، با معلم آنها تماس بگیرید.
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران افزود: مجموعه این راهکارها به زوج ها و والدین کمک می کند تا احساس فرسودگی و خستگی کمتری را داشته باشند و راه حل های مقابله‌ای مناسبی را در صورت بروز اختلاف بین خود و فرزندشان ارائه دهند.
