گروه علمی: مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، همگام با مراکز علمی بین المللی، ماهیت و ژنتیک دقیق ویروس کووید ۱۹ را شناسایی کرد. خبرگزاری مهر، حسین نجم آبادی رئیس مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گفت: مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی از همان روزهای اول شیوع ویروس کووید ۱۹ در کشور، تصمیم گرفت تا با دستیابی به گونه‌های مختلف ویروس کووید ۱۹ که در کشور منجر به بیماری زایی شده‌اند، شناخت دقیقی از نحوه انتقال ویروس به کشور، قدرت بیماری زایی و نیز فراهم نمودن بستر مناسب برای بکارگیری درمان‌های موثر و نیز واکسن‌هایی که به بازار عرضه خواهد شد را به دست آورد.وی افزود: در جهت تحقق این هدف، با حمایت و تشویق معاون تحقیقات وزارت بهداشت و همکاری بخش ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران و شبکه ویروس شناسی کشور، حدود ۵۰ نمونه از استان‌های مختلف کشور اعم از تهران، قم، گرگان، مازنداران، خوزستان، گیلان، زاهدان و نیز کاشان و در زمان‌های مختلف از زمستان سال گذشته، بهار، تابستان و اوایل پاییز امسال، با تکنیک پیشرفته توالی یابی نسل جدید، مورد بررسی ژنومیک قرار گرفت.نجم آبادی تصریح کرد: منبع اولیه ویروس از اوایل دی ماه سال گذشته از استان ووهان کشور چین بود، و نتایج حاصل از مطالعه بر نمونه‌های گرفته شده از استان‌های مختلف کشورمان نشان داد که منشأ دوم ویروس در کشور، از نوع اروپایی آن بوده که در اوایل اسفند ۹۸، از طریق اروپا به ایران وارد شده است.
وی توضیح داد: این مطالعه با گردآوری نمونه‌های متعدد، در دوره‌های زمانی متفاوت و از استان‌های مختلف کشور انجام شده و نتایج آن بر اساس داده‌های صحیح، مستند و با توجه به شواهد علمی و بر پایه دانش ژنتیک بدست آمده است که با بهره گیری از این یافته‌ها می‌توان به ماهیت دقیق‌تر ویروس منتشر شده در کشور پی برد و این امکان را فراهم آورد که سیاستهای حوزه سلامت در اتخاذ تصمیم درست بر پایه مستندات و شواهد علمی قابل اعتماد تبیین گردد.نجم آبادی تاکید کرد: این مطالعه در نوع خود منحصر به فرد و بسیار ارزشمند است، چرا که اولاً به دلیل صحت یافته‌های به دست آمده، دوماً به دلیل به کارگیری تکنیک پیشرونده توالی یابی کل ژنوم و سوماً به دلیل دسترسی به نمونه‌هایی از ویروس که از همان ماه‌های آغازین ورود به کشور باعث بیماریزایی گردیده‌اند، اطلاعات ما از ماهیت ژنوم ویروس از اسفند ماه تا آخرین ماه تابستان و نیز اوایل پاییز امسال را ارتقا بخشیده است.
وی افزود: نکته حائز اهمیت و در خور توجه در خصوص ویروس کووید ۱۹، از آنجا منشا می‌گیرد که در این خانواده ویروسی در مقایسه با سایر RNA ویروس‌ها، کمتر دچار تغییرات جهش زایی می‌گردد و دلیل آن نیز دارا بودن آنزیم پلیمراز وابسته به RNA یا (RdRP)است که سبب شده میزان جهش زایی آن پایین‌تر از ویروس آنفلوانزا و سایر RNA ویروس‌ها باشد.نجم آبادی ادامه داد: نکته قابل تامل دیگر آن است که تاکنون در پایگاه بین المللی GISAID که مرکز بارگذاری جهش‌های مختلف گزارش شده از تمام دنیا است، بالغ بر تعداد ۸۰ هزار ژنوم ویروس بارگذاری شده است و همچنین تاکنون بیشتر از ۳۵۰ هزار تغییر مختلف ژنومی در نمونه‌های توالی یابی شده مشاهده گردیده است، اما اکثر این تغییرات از نظر عملکردی از اهمیت چندانی برخوردار نمی‌باشند و نقش چندانی در شیوع و شدت بیماری کرونا ندارند.وی اظهار داشت: مطالعه انجام شده در مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نشان می‌دهد که ۱۴ تغییر ژنومی در بیش از ۱۰ درصد نمونه‌ها رخ داده است که ۱۰ تغییر از این ۱۴ تغییر قبلاً نیز در داده‌های جمعیت‌های دیگر مشاهده شده است و فقط ۴ تغییر جدید در همان نواحی بوده که قبلاً جهش دیده شده بود و نقش این ۴ تغییر جدید در بیماری زایی هنوز بدرستی مشخص نیست.
نجم آبادی تاکید کرد: غیر از دو جهش مهم T۲۲I و D۱۶۴G، جهش جدیدی در ناحیه شاخک ویروس در مطالعه ما مشاهده نشد و در نمونه‌های بررسی شده در مرکز ما نیز جهش G۱۶۴ به تدریج از اسفندماه افزایش یافته است و در حال حاضر جهش غالب نمونه‌های توالی یابی شده است.وی افزود: اهمیت این ناحیه از ژنوم ویروس در اتصال ویروس به سلول میزبان می‌باشد و همچنین محلی است که در تولید دارو و نیز واکسن موثر، هدف قرار می‌گیرد.نجم آبادی در عین حال گفت: نکته خوش بینانه در این مطالعه آن است که دو جهش اشاره شده T۲۲I و D۱۶۴G، هر دو خارج از ناحیه ایی بنام RBD در شاخک ویروس می‌باشد که در نتیجه، در تاثیرگذاری واکسن‌های تولید شده بر اساس این دو جهش مهم نخواهد بود.وی افزود: همانگونه که قبلاً نیز اشاره شد، تغییر D۱۶۴G از اواخر زمستان رو به افزایش بوده است (که در نمونه‌های بررسی شده از تیرماه تا مهرماه مشاهده شده)، که دلیل انتقال سریع ویروس در ماه‌های اخیر را نیز توجیه می‌کند.نجم آبادی گفت: مطالعات عملکردی اخیر که بر روی گونه جدید (تغییر یافته) صورت گرفته است و در ژورنال‌های معتبر علمی به چاپ رسیده، نشان می‌دهند که مقدار ویروس در دستگاه تنفسی بیماران افزایش یافته و سرعت انتقال آن بیشتر شده، اما شواهدی دال بر افزایش شدت بیماریزایی آن مشاهده نشده است.وی در پایان تصریح کرد: مطالعه اخیر که همگام با مطالعات سایر کشورها انجام گرفته است، نشان می‌دهد، برای شناسایی به موقع تغییر در ساختار و سیر گردش ویروس در طول زمان، نیاز به ادامه توالی یابی تعداد بیشتری ویروس با روش توالی یابی نسل جدید می‌باشد، تا هر چه سریع‌تر بتوان به تشخیص گونه جهش یافته جهت اتخاذ اقدامات درمانی مناسب دست یافت.
