خبرنگار ، در دوران شیوع کرونا بزرگسالان تا حدودی می‌توانند احساسات خود را کنترل و صبورانه عمل کنند، اما کودکان معمولاً در شرایط نامطلوب دچار سردرگمی می‌شوند و بسیار وابسته به دیگران و طبق رفتار افراد پیرامون خود عمل می‌کنند و مواردی از جمله فاصله گذاری اجتماعی، ممنوعیت فعالیت‌های خارج از خانه، تعطیلی مدارس و مهدهای کودک، دوری از دوستان، بازی و ورزش کودکانه برایشان قابل توجیه نیست و آنها را در شرایطی پیچیده قرار داده است که این مسائل می‌تواند موجب پریشانی و افزایش استرس و اضطراب در کودکان باشد، بنابراین لازم است ترس‌ها و نگرانی‌های کودک را از راه مناسبی کاهش داد، برای بررسی این موضوعات و کمک به مدیریت ترس، نگرانی و ایجاد آرامش در کودکان با شهرزاد دوستانی، کارشناس ارشد روانشناسی کودک گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
دلایل ترس و اضطراب کودکان به ویژه در ایام شیوع کرونا چیست؟
در ایام کرونا ترس از ویروس کرونا از میان بزرگسالان به دنیای کودکان کشیده شد، لازم است والدین آگاهی خود را نسبت به واکنش‌های هیجانی و رفتاری کودکان به بیماری کرونا افزایش دهند و همچنین نحوه برخورد با این واکنش‌ها را بیاموزند، در واقع زمانی که والدین در حال دست و پنجه نرم کردن با موضوعی چون بیماری کرونا هستند و پیشگیری از کرونا به اولین اولویت زندگیشان تبدیل شده، بدیهی است کودکان هم دچار احساس نگرانی و اضطراب شوند، با توجه به ضعف کودکان در بیان احساس و هیجانات خود این وظیفه والدین و بزرگسالان است که از نحوه رفتار و واکنش‌های کودک متوجه اضطراب و نگرانی آنها شوند.
کدام علائم اضطراب کودکان ممکن است با علائم کرونا اشتباه گرفته شود؟
اضطراب در کودکان می‌تواند به شکل علائم فیزیکی تظاهر پیدا کند که برخی از این علائم برای کودک و خانواده می‌تواند تداعی کننده ابتلاء به ویروس کرونا باشد، کم آوردن نفس، دل درد، حالت تهوع یا استفراغ، سردرد و تپش قلب از جمله علائم اضطراب در کودکان است که امکان دارد با علائم بیماری کرونا اشتباه گرفته شود.
اضطراب چگونه در رفتار کودک ظاهر می‌شود؟
اضطراب در کودکان می‌تواند به صورت نشانه‌های رفتاری خود را نشان دهد که چسبیدن به والدین و بزرگترها، گریه و بی‌قراری، لجبازی و پرخاشگری، بی‌خوابی، رویاهای بد از جمله نشانه‌های رفتاری اضطراب در کودکان است و شب ادراری نیز در کودکی که اضطراب دارد ممکن است دیده شود.
چرا نگرانی و اضطراب برای کودکان آسیب بیشتری نسبت به بزرگسالان دارد؟
نگرانی‌های ناشی از حوادث و اتفاق‌های ناگوار می‌تواند منجر به آسیب شدیدتری در کودکان در مقایسه با بزرگسالان شود، زیرا کودکان آگاهی و درک کمتری از موقعیت‌ها و مسائل دارند، تسلط کمتری بر روی اوضاع حس می‌کنند، تجربه‌های کمتری دارند و از سازوکارهای انطباقی کمتری برای کنار آمدن با شرایط سخت برخوردارند.
چگونه به کودکانی که دچار اضطراب از بیماری کرونا شده‌اند، کمک کنیم؟
اولین و مهم‌ترین قدم این است که به کودک کمک کنید تا احساسات و هیجاناتش را ابراز کند یا حتی بنویسد، پس از بروز احساساتی مثل ناراحتی، نگرانی، ترس، بی‌حوصلگی و …، همدلی و حمایت از آنها بهترین کار است، سعی کنید حس پذیرفته شدن و درک شدن را در آنها ایجاد کنید تا بهتر بتوانید استرس و اضطراب آنها را با روشی صحیح کنترل و مدیریت کنید. پس از اینکه کودک متوجه شد از طرف والدین خود درک می‌شود و احساسات نامطلوبش پذیرفته شده، زمان آن رسیده که والدین بفهمند درک آنها از شرایط در چه حدی است، درباره موضوع چقدر می‌دانند، چه شنیده‌اند، چه فکر می‌کنند و اگر اطلاعاتی که به دست آورده‌اند غلط است آنها را اصلاح کنند.
به یاد داشته باشید که متناسب با سن و سطح شناخت و درک آنها حرف بزنید، چرا که اگر فراتر از درک کودکان صحبت کنید، قطعاً راه به جایی نخواهید برد و حتی ممکن است اضطراب آنها بیشتر شود، با آوردن مثال‌هایی ملموس و ساده برای کودکان می‌توان موضوع را برای آنها توضیح داد. همچنین والدین باید در مطرح کردن اطلاعاتی که درست اما ناراحت کننده است، محتاط باشند، چرا که لزومی ندارد، اخبار تلخ را برای کودکان و یا در جایی که کودک حضور دارد بازگو کنند، این کار باعث شدت گرفتن حس استرس و اضطراب در کودکان خواهد شد.
چرا باید والدین الگوی مناسبی برای کنترل اضطراب کودکان خود باشند؟
والدین باید در هر شرایط ناگواری جنبه‌های مثبت موضوعات و اتفاقات را برای کودکان پررنگ کنند برای مثال در این ایام شیوع کرونا مسائلی مانند تلاش‌های تیم درمان، کمک کردن مردم به یکدیگر، اهدا و کمک‌رسانی به محرومان و تهیه مواد ضدعفونی کننده را برای کودکان پررنگ کنند و قطعاً این رفتار والدین به آرامش کودک کمک مؤثری خواهد کرد و او را از فضایی متشنج به سمت امنیت خاطر سوق می‌دهد، والدین باید الگوی خوبی برای کودکان خود باشند و با انتخاب روش‌های سالم زندگی مثل خوردن غذاهای سالم، ورزش کردن مرتب و خواب منظم، اضطراب خود و کودک را مدیریت کنند، زیرا وقتی والدین سالم باشند، بهتر و مؤثرتر می‌توانند با کودک ارتباط برقرار کنند و آمادگی بیشتری دارند تا اوضاع را مدیریت و کنترل کنند، والدینی موفق به تربیت کودکان بدون اضطراب و نگرانی می‌شوند که در مرحله اول خودشان اضطراب و نگرانی نداشته باشند و به درستی این حس را بتوانند در خود کنترل کنند.
داشتن برنامه‌ریزی روزانه چه کمکی به کنترل اضطراب کودکان می‌کند؟
بهتر است برای اینکه بتوانیم آنچه باید را هرچه سریع‌تر انجام دهیم، باید یک برنامه منظم روزانه تهیه کنیم تا کودکان نیز به ما در انجام کارهای روزانه کمک کنند. به والدین توصیه می‌شود که برنامه روزانه منظمی برای فرزندان خود در نظر بگیرند که شامل زمان بازی یا استفاده از موبایل باشد و در این برنامه روزانه ارتباط با دوستان کودک نیز باید مورد توجه والدین قرار گیرد و والدین باید زمان‌هایی برای دوری از تکنولوژی و کمک در کارهای خانه برای آنها در نظر داشته باشند، برای کودکان ۱۰ و ۱۱ ساله و یا بزرگ‌تر بهتر است از خود کودک یا نوجوان برای برنامه‌ریزی کمک بگیرند و برنامه روزانه را با هم طراحی کنند.
والدین مبتلا به کرونا چگونه باید اضطراب و نگرانی کودکان خود را کاهش دهند؟
اگر والدین مجبور هستند به دلیل بیماری خود از کودک دور باشند، حضور یک بزرگسال آشنا و قابل اطمینان که از کودک مراقبت کند، می‌تواند به وی آرامش دهد و از اضطراب و نگرانی کودک بکاهد، چنانچه به دلیل بیماری باید از کودک دور باشید، تماس خود را با او طبق نظر پزشک به صورت حضوری یا از طریق تماس صوتی و تصویری حفظ کنید تا با حس نبودن والدین، کودک عصبی و مضطرب نشود و والدین بدون بروز مشکل دوره قرنطینه و بیماری خود و یا کودکان را طی کنند.
