خبرنگار ، انتشار خبرهایی مانند نبود تقاضای سفر، تعدیل نیرو در شرکت‌های هواپیمایی خارجی، کاهش هزینه‌ها در شرکت‌ها، توقف سفارش‌های خرید ناوگان و … از مواردی هستند که در چند ماهه اخیر بسیار شنیده می‌شود؛ این اخبار نشان دهنده شرایط ناخوشایند صنعت هواپیمایی به دلیل شیوع ویروس کرونا است چون نه تنها کرونا باعث کاهش قابل توجه تقاضاهای سفر شد بلکه بسیاری از کشورهای دنیا با بستن مرزهای خود بر روی مسافران، مصمم به جلوگیری از شیوع بیشتر این ویروس در کشور خود شدند.
البته این شرایط نه فقط در ایران بلکه صنایع هواپیمایی همه کشورهای درگیر با کرونا را تحت تأثیر خود قرار داده است؛ طبق تازه‌ترین گزارشی که از سوی کارشناسان فعال در سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی یاتا منتشرشده است، شیوع گسترده و پاندمی ویروس کرونا تا پایان سال جاری میلادی ۸۴ میلیارد دلار بر صنعت هوایی جهان صدمه وارد کرده است.
سازمان یاتا همچنین در تازه‌ترین پیش‌بینی‌های خود برآورد و اعلام کرده است که حجم ترافیک هوایی و درآمدزایی ایرلاین‌های مختلف حتی در سال آینده یعنی ۲۰۲۱ میلادی نیز به میزان قبلی خود در سال ۲۰۱۹ بازنخواهد گشت.
بیکاری پیامد سنگین رکود صنعت هواپیمایی
باوجود آسیب‌های فراوان صنعت هوایی در اغلب نقاط دنیا، سال ۲۰۲۰ به عنوان سخت‌ترین سال در تاریخ صنعت هوانوردی توصیف شده است؛ با توجه به خطرات جدی ویروس کرونا به طور چشمگیری از میزان سفرهای کاسته شده است؛ در این بین ایران بر اساس آمارها و گزارش‌های موجود با کاهش شدید سفرها در بخش هوایی مواجه بوده است تا آنجا که از کاهش ۷۵ درصدی سفرهای هواپیمایی در کشور خبر می‌رسد.
یک مسئول شرکت هواپیمایی در اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار اظهار می‌کند: بحرانی که با ورود ویروس کرونا برای صنعت حمل‌ونقل به وجود آمد تا مدت‌ها غیر قابل جبران خواهد بود؛ به نظر می‌رسد دشوارترین این شرایط به حمل و نقل هوایی مربوط است چون بخش بزرگی از درآمدهای این بخش وابسته به سفرها و تورهای خارجی بود که در این دوران میزان زیادی از آن کنسل شد.
وی ادامه می‌دهد: لغو پروازها، کنسل کردن سفرها، افزایش محدودیت‌ها و کاهش چشمگیر سفرهای گردشگری از جمله مشکلاتی است که این روزها شرکت‌های هواپیمایی با آن مواجه هستند تا جایی که شیوع ویروس کرونا باعث شد دفاتر هواپیمایی مسافران نوروز و تابستان، را به دلیل محدودیت‌های کرونایی از دست دهند که این زیان بزرگی برای این بخش بود.
این مسئول اضافه می‌کند: اما بزرگترین پیامد این شرایطی که در صنعت هوایی به وجود آمد بیکاری بخش گسترده‌ای از شاغلان بوده است؛ البته این مشکل سراسری و مربوط به همه نقاط دنیا است به طوری که اتحادیه بین‌المللی حمل و نقل هوایی در اوایل شیوع کرونا، در مورد متضرر شدن شرکت‌های هوایی در سال گذشته و از بین رفتن میلیون‌ها فرصت شغلی در این صنعت ابراز نگرانی می‌کرد.
وی می‌افزاید: اکنون گفته می‌شود نزدیک به ۵۰ میلیون نفر از شاغلان صنعت هوایی در کشورهای مختلف بیکار شده‌اند که رقمی قابل‌تأمل است؛ بیکاری فعالان مستقیم در صنعت هوایی یک طرف ماجراست و فعالیت‌های غیرمستقیم مانند تاکسی‌رانی‌ها، هتل‌ها، رستوران‌ها و دیگر مشاغلی که وابسته به صنعت هواپیمایی هستند هم طرف دیگر است که در صورت ارائه آمار و ارقام، شاید با تعداد بیکاران بسیار، بیشتری نسبت به فعالان مستقیم در صنعت هوایی روبرو شویم.
گرانی پروازها، مزید برعلت است
با توجه به گفته فعالان و کارشناسان اقتصادی استمرار این شرایط برای صنعت هواپیمایی می‌تواند به تعطیل شدن بسیاری از آژانس‌های هواپیمایی منجر شود؛ اما موضوع دیگری که بر کاهش متقاضیان پروازهای هوایی دامن زده است افزایش قیمت بلیت پروازها بود به گونه‌ای که با وجود قیمت‌های جدید و شرایط اقتصادی مردم در صورت نبود کرونا نیز استقبال از سفرهای هوایی کاهشی می‌شد.
رضا ادهم، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار با اشاره به تأثیر گرانی بلیت‌های هوایی بر کاهش مسافران اظهار می‌کند: در اوج روزهای کرونایی که بسیاری از مسافرت‌ها به دلیل رعایت پروتکل‌ها کنسل می‌شد با گرانی چند درصدی نرخ پروازها روبرو شدیم که این مسئله چالش بزرگی برای مسافران بود تأثیرات نامطلوبی را در آینده برای این صنعت خواهد داشت.
وی خاطرنشان می‌کند: اگر چه ابتدا گرانی‌ها تکذیب شد ولی پس از مدتی به‌طور رسمی به تأیید رسید به نحوی که با افزایش نرخ حتی بیش از ۶۰ درصدی در برخی از پروازها مواجه هستیم.
این کارشناس اضافه می‌کند: تا قبل از گرانی‌های اخیر به جز مسافرت‌های ضروری، پروازهای هوایی در سبد خانوارهای متوسط و ضعیف جایگاهی زیادی نداشت؛ اکنون با وجود افزایش قیمت‌ها و افت قدرت مالی افراد جایگاه این پروازها به کم‌ترین میزان خود برای این خانوارها می‌رسد و شرایط به گونه‌ای خواهد شد که فقط عده‌ای از افراد قادر به استفاده از مسافرت هوایی باشند.
ادهم ادامه می‌دهد: جدای از ویروس کرونا گرانی پروازهای هوایی از استقبال متقاضیان این سفرها کاسته است؛ زیرا با وجود قیمت بالای پروازها به نظر می‌رسد که در صورت نبود کرونا از سفرهای هوایی چندان استقبالی نمی‌شد.
وی تصریح می‌کند: نتیجه نهایی این اتفاق به غیر از آسیب بر صنعت هواپیمایی، ورود خسارت سنگین بر صنعت گردشگری خواهد بود؛ موضوعی که در آینده نزدیک خود را نشان نمی‌دهد بلکه با ادامه این وضعیت، در یک تا دو سال آینده با ورشکستگی صنعت گردشگری نیز مواجه خواهیم بود.
حمایت از صنعت حمل‌ونقل هوایی
با توجه به اظهارات مسئولان و فعالان بخش هواپیمایی، در حال حاضر هزینه‌های نگهداری، تأمین تجهیزات و پرداخت حقوق و مزایای پرسنل، در مقابل درآمدهای فعلی ایرلاین‌ها بسیار بیشتر است و این مسئله زمینه‌ساز بروز مشکلات مالی در میان شرکت‌های هواپیمایی شده است؛ بر این اساس است که نسبت به لزوم پرداخت تسهیلات حمایتی از سوی دولت به شرکت‌های هواپیمایی تأکید می‌شود اقدامی که تقریباً در تمام کشورها، دولت‌ها اقدام به پرداخت اعتبارات حمایتی کرده‌اند.
دراین‌باره مدیرکل دفتر ارزیابی‌های اقتصادی و مدیریت بهره‌وری حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی می‌گوید: در مجموع ۵۰ درصد رقم تسهیلات درخواستی شرکت‌های بزرگ حوزه حمل و نقل هوایی و ریلی پرداخت شده است.
محسن صادقی درباره آخرین وضعیت تسهیلات حمایتی دولت‌به‌شرکت‌های حوزه حمل و نقل اظهار می‌کند: بر اساس آخرین گزارش‌ها تا تاریخ دوم آذرماه ۱۳۹۹، از مجموع حدود ۲,۵۵۴ میلیارد تومان تسهیلات تخصیصی کرونا برای ۳۰ شرکت حوزه هوایی، پرونده ۲۹ شرکت با رقمی بالغ‌بر ۲,۵۵۳ میلیارد تومان در مرحله بانک‌های عامل هست که از این تعداد، تسهیلات ۹ شرکت با رقمی بالغ بر ۱,۶۰۰ میلیارد تومان پرداخت گردیده است.
وی از ارسال پرونده تمامی شرکت‌های هواپیمایی به بانک‌های عامل خبر می‌دهد و اظهار می‌کند: در حال حاضر ستاد وزارت راه و شهرسازی رأساً نسبت به رفع مشکلات شرکت‌های باقی مانده در حال اقدام است؛ با این حال عمده دلیل تأخیر در این زمینه، موضوع ارائه وثایق و تضمین و مشکلات چک برگشتی شرکت‌ها است.
مدیرکل دفتر ارزیابی‌های اقتصادی و مدیریت بهره‌وری حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی اظهار می‌کند: اگر هواپیما پرواز نکند آسیب جدی می‌بیند و هزینه تعمیر ناوگان هواپیمایی بسیار بیش از تسهیلات اختصاص داده‌شده است، اما بانک‌ها وثایق و ضمانت‌های سنگینی مطالبه می‌کنند که از توان شرکت‌های هواپیمایی خارج است.
صادقی می‌افزاید: شرکت‌های هواپیمایی، هواپیما خود را به عنوان دارایی به بانک معرفی کرده‌اند اما بانک‌ها خواستار ملک به عنوان وثیقه هستند درصورتی‌که دارایی این شرکت‌ها هواپیما است نه ملک.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی
