گروه علمی: آسیب‌شناسان عصبی، عصب شناس و پرتوشناسان اعصاب مرکز پزشکی دانشگاه کلمبیا در مطالعه اخیرشان اظهار کردند کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ که باعث کووید-۱۹ می‌شود به طور مستقیم مغز را آلوده نمی‌کند اما می‌تواند آسیب عصبی قابل توجهی ایجاد کند.دکتر”جیمزای. گلدمن” محقق ارشد این مطالعه گفت: بحث زیادی در مورد اینکه این ویروس مغز را آلوده می‌کند یا خیر وجود دارد، اما ما هم نتوانستیم علائم ویروس را در سلول‌های مغزی بیش از ۴۰ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ پیدا کنیم. اما در همان زمان بسیاری از تغییرات پاتولوژیک را در مغز مشاهده کردیم که می‌تواند توضیح دهد چرا بیماران به شدت بیمار دچار گیجی و هذیان و سایر اثرات جدی عصبی می‌شوند و چرا کسانی که به نوع خفیف این بیماری مبتلا می‌شوند ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها “مه مغزی” (brain fog) را تجربه کنند.
یافته‌های این مطالعه که در مجله “Brain” منتشر شده است بزرگترین و دقیق‌ترین گزارش کالبد شکافی مغز کووید-۱۹ است که تاکنون منتشر شده است و نتایج آن حاکی از آن است که تغییرات عصبی که اغلب در این بیماران دیده می‌شود می‌تواند ناشی از التهاب ایجاد شده توسط ویروس در سایر قسمت‌های بدن یا در رگ‌های خونی مغز باشد.در این مطالعه مغز ۴۱ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ را که هنگام بستری شدن در اثر بیماری فوت کرده بودند، مورد بررسی قرار داد. سنین بیماران از ۳۸ تا ۹۷ بود و همه آسیب ریوی ناشی از ویروس داشتند. بسیاری از بیماران از نژاد اسپانیایی تبار بودند. همه بیماران تحت تحقیقات بالینی و آزمایشگاهی گسترده‌ای قرار گرفته بودند و بعضی از آنها ام آر آی و سی تی اسکن مغزی داشتند.
محققان برای شناسایی هر ویروسی در سلول‌های عصبی و گلیای مغز از روش‌های مختلفی از جمله آر ان آی در هیبریداسیون درجا استفاده کردند چرا که این روش می‌تواند آر ان‌ای ویروسی در سلول‌های دست نخورده و آنتی بادی‌هایی که می‌توانند پروتئین‌های ویروسی درون سلول‌ها را تشخیص دهند، شناسایی کند و واکنش زنجیره‌ای پلیمراز رونویسی معکوس یک روش حساس برای تشخیص آر ان‌ای ویروسی است.
به رغم جستجوی زیاد محققان هیچ مدرکی از ویروس در سلول‌های مغزی بیماران پیدا نکردند. اگرچه آنها با روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز رونویسی معکوس سطوح بسیار کمی از آر ان‌ای ویروسی را تشخیص دادند، اما این امر نیز احتمالاً به دلیل ویروس در رگ‌های خونی یا نرم‌شامه‌های مغزی بود.
گلدمن گفت: ما بیشتر از سایر مطالعات مغز را بررسی کرده‌ایم و از روش‌های بیشتری برای جستجوی ویروس استفاده کرده‌ایم. نتیجه اصلی این است که هیچ مدرکی از آر ان‌ای ویروس یا پروتئین در سلول‌های مغز پیدا نکردیم. اگرچه مقالاتی وجود دارد که ادعا می‌کنند ویروس را در سلول‌های عصبی یا گلیا پیدا کرده‌اند، اما ما تصور می‌کنیم که این موارد در اثر آلودگی ایجاد می‌شود و هر ویروس موجود در مغز در رگ‌های خونی مغز حضور دارد. اگر ویروسی در بافت مغز وجود داشته باشد باید مقدار آن بسیار کم باشد و با توزیع یا فراوانی یافته‌های نوروپاتولوژی ارتباطی ندارد.
این آزمایشات بر روی بیش از ۲۴ ناحیه مغزی از جمله پیاز بویایی انجام شد، زیرا برخی گزارش‌ها حدس می‌زنند که ویروس کرونا می‌تواند از طریق عصب بویایی حفره بینی به مغز منتقل شود. گلدمن گفت: حتی در آنجا نیز پروتئین ویروسی یا آر ان‌ای پیدا نکردیم گرچه آر ان‌ای و پروتئین ویروسی در مخاط بینی بیماران و در مخاط بویایی بالای حفره بینی یافتیم.به رغم عدم وجود ویروس در مغز هر بیمار محققان آسیب شناسی مغزی قابل توجهی پیدا کردند که به دو دسته تقسیم می‌شود.
گلدمن افزود: اولین چیزی که متوجه شدیم مناطق زیادی بود که از کمبود اکسیژن آسیب دیده‌اند. همه آنها بیماری ریوی شدیدی داشتند بنابراین جای تعجب نیست که در مغز آسیب هیپوکسی وجود داشته باشد.بعضی از این‌ها مناطق وسیعی بودند که در اثر سکته مغزی ایجاد می‌شدند، اما بیشتر آنها بسیار کوچک بودند و فقط با میکروسکوپ قابل تشخیص بودند. محققان معتقدند که بر اساس سایر ویژگی‌ها، این مناطق کوچک از آسیب هیپوکسیک در اثر لخته شدن خون ایجاد شده است که این امر معمولاً در بیماران مبتلا به نوع شدید کووید-۱۹ ایجاد می‌شود و به طور موقت اکسیژن رسانی به آن منطقه را متوقف می‌کند.
گلدمن گفت: یافته شگفت آورتر این بود که تعداد زیادی میکروگلیا فعال شده در مغز اکثر بیماران است. میکروگلیا سلول‌های ایمنی هستند که در مغز قرار دارند و می‌توانند توسط عوامل بیماری زا فعال شوند.میکروگلیا فعال شده عمدتا در ساقه تحتانی مغز که تنظیم کننده ریتم قلب و تنفس، سطح هوشیاری و هیپوکامپ است و در حافظه و خلق و خو نقش دارد، یافت می‌شود.گلدمن افزود برای درک بهتر موضوع تحقیقات بیشتری لازم است. محققان اکنون در حال بررسی و کالبدشکافی بیمارانی هستند که چندین ماه پس از بهبودی از کووید-۱۹ فوت کردند تا اطلاعات بیشتری کسب کنند.
