یوسف امینی سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در آیین گشایش همایش بین المللی گفت‌وگوهای بینافرهنگی با محوریت زبان و ادبیات فارسی که امروز در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: برگزاری همایش گفت‌وگوهای بینافرهنگی خراسان با موضوعات زبان و ادبیات فارسی، هنر و معماری، ادیان و عرفان و مطالعات فرهنگی و اجتماعی از ان دسته برنامه‌های دلنشین است که ذائقه گوینده از بیان کلمات ان طعم شهد و شکر می‌گیرد.
سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: وقتی سخن از خراسان به میان می‌آید باید مرزهای جغرافیای سیاسی و انتزاعی را فراموش کرد و به سراغ عرصه وسیع فرهنگ رفت.
وی افزود: حتی می‌توان گفت به ازای تاثیرپذیری لفظ از معنا، در طی چندین سده گذشته، واژه خراسان مترادف با اندیشه و فرهنگ و امیخته با فرزانگی و فرهیختگی شده است.
امینی در خصوص اهمیت خراسان در مسایل فرهنگی گفت: خراسان بزرگ که اینک در چندین حوزه جغرافیایی سیاسی قرار گرفته است با شهرهای دیرینه‌اش از این سوی ری در ایران تا آن سوی ماوراءالنهر در آسیای مرکزی همچون نیشابور، بلخ و هرات، مرو و سمرقند و بخارا از دیرگاه اصول اعتماد و تکیه گاه فرهنگی مناطق شرقی جهان اسلام و فلات ایران محسوب می‌شود.
سرپرست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: چه انگاه که در دوران قبل از اسلام این اب و خاک مورد هجوم و تعرض اسکندر مقدونی قرار گرفت قهرمانان برخواسته از خاک خراسان بودند که بساط سلطه جانشینان اسکندر را برچیدند و همچنین مردمان پاک نهاد خراسان بودند که بعد از اسلام در قرن دوم هجری با اعتقاد به شعار «الرضا من آل محمد»، بنیاد ظالمانه امویان را برکندند و سپس میزبانان شایسته‌ای برای امام رضا(ع) در مرو شدند و آنگاه که نیاز به فعالیت در عرصه فرهنگ در احیای زبان حماسی بود، حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی گام در احیای ادبیات فارسی گذاشت و رودکی پدر شعر فارسی نام گرفت.
امینی ادامه داد: انتقال و تدوام مباحث فرهنگی با محوریت زبان فارسی، اقدام سترگ خراسانیان همچون ابوالفضل بیهقی، خواجه نظام الملک طوسی، خواجه عبدالله انصاری، عطار نیشابوری،حکیم عمرخیام و صدها اندیشمند فرزانه دیگر خراسانی در طی قرن‌های گذشته است.
قدرت نرم، همان قدرت فرهنگی است
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این همایش با بیان اینکه امروزه منابع قدرت به دلیل تحولات جدید در سیاست بین الملل از قدرت سخت افزاری به قدرت نرم‌افزاری تغییر یافته است، گفت: این قدرت نرم همان قدرت فرهنگی است که می‌توان گفت در عصر امروز قدرت فرهنگ بر فرهنگ قدرت چیرگی پیدا کرده است.
علیرضا اسماعیلی بیان کرد: بارزترین نماد فرهنگ، زبان و ادبیات است و در این راستا زبان فارسی با دیرینه چندساله، زبان دوم جهان اسلام بوده و این پراکندگی جغرافیایی که ما آن را ایران فرهنگی می‌نامیم جزو حوزه‌های مهم تمدنی در جغرافیای تمدنی جهان به شمار می‌آید.
وی با بیان اینکه نقش فرهنگ و تمدن ایرانی در هویت بخشی به این حوزه بسیار قابل توجه است، گفت: زبان فارسی در ایران فرهنگی واسطه انتقال فرهنگ بوده و آثار به جا مانده از اندیشمندان و متفکران ایرانی، بازتاب دهنده فرهنگ ایرانی و نمایی از این فرهنگ هستند.
مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: گنجینه زبان و ادب فارسی که آمیخته با میراث بزرگ اسلامی است، ثروتی مشترک بین تمام فارسی زبانان است به طوری‌که گاه جداکردن میراث ادبی ما از یکدیگر ممکن نیست.
اسماعیلی تاکید کرد: در این راستا شایسته است همگی به اهمیت زبان فارسی در حوزه فرهنگی ایران فرهنگی توجه و آن را عاملی مهم در ایجاد همگرایی‌های فرهنگی بدانیم.
ناهماهنگی سیاسی ناشی از ناهماهنگی فرهنگی است
در ادامه این برنامه استاد ادبیات و زبان فارسی ضمن تایید سخنان دکتر عبدالغفور آرزو از کشور افغانستانگفت: ثبات سیاسی و ثبات فرهنگی با هم متناظر هستند و ناهماهنگی های سیاسی ناشی از ناهماهنگی های فرهنگی است و اگر روزی بتوانیم به فرهنگ باثبات و مستدلی برسیم، خیلی از مشکلات سیاسی هم حل می‌شوند.
محمدجعفر یاحقی اظهار کرد: افغانستان عزیز قلب خراسان بزرگ و قلب فرهنگ اریایی است که بسیاری از اتفاقات فرهنگی ما در این سرزمین افتاده است.
وی افزود: امنیت منطقه‌ای در چهارچوب هویت فرهنگی تامین می‌شود و امیدواریم با این گفت‌وگوهای فرهنگی، امنیت منطقه‌ای هم ایجاد شود.
استاد ادبیات و زبان فارسی در ادامه با بیان گزیده‌ای از صحبت‌های پروفسور عالم جان دولت از کشور ازبکستان عنوان کرد:وی از علی شیرنوایی به عنوان شخصیت نام‌آور در ازبکستان سخن گفت که پل بسیار متقنی بین ایران، افغانستان و ازبکستان است.
یاحقی افزود: انتقال اب چشمه گیلاس به منطقه پایین خیابان و عبور آن از حرم مطهر که در سال‌های گذشته آب این منطقه را تامین می‌کرد از تاسیسات علی شیرنوایی است که در زمان سلطان حسین در مشهد انجام داده است.
وی با بیان اینکه این شخصیت برای ازبکستان بسیار مهم است گفت: او پیام‌آور استقلال زبان ازبکی است و سعی کرده فرهنگ نوینی در منطقه خودش با کمک ارزش‌هایی که در زبان فارسی وجود داشته، ایجاد کند و به شعر و ادبیات ازبکی استقلال بخشیده و امروزه از او به عنوان یک شخصیت محوری در فرهنگ و ادبیات یاد می‌شود.
استاد ادبیات و زبان فارسی ادامه داد: ارتباط ویژه شیرنوایی با جامی و مدتها زندگی او در هرات ارتباط دیگری با افغانستان و ازبکستان ایجاد می‌کند و مثلثی بین مشهد هرات و سمرقند برقرار کرده است.
یاحقی گفت: استاد عبدالنبی ستارزاده از کشور تاجیکستان در مورد تاثیرات زبان فارسی در منطقه سخن گفت و بر روی درخشش شعر فارسی در ان منطقه که قلب اسیای مرکزی است تاکید کرد.
این عضو پیوستهٔ شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: رودکی میراث مشترک است و پیوند سه گانه‌ای بین کشورهای مختلف ایجاد کرد.
وی در خصوص صحبت‌های دکتر محمد ابوالکلام سرکار از کشور بنگلادش گفت: در کشور بنگلادش ۲۴ کتاب درمورد فردوسی نوشته شده و ۲۶ پایان نامه درمورد خیام تدوین شده است و این نشان‌دهنده این است که فرهنگ یک منطقه از طریق زبان میتواند منتقل شود.
استاد ادبیات و زبان فارسی اظهار کرد:زبان میتواند منطقه‌ها را بهم نزدیک کند و حامل فرهنگ است، فرهنگ از طریق زبان منتقل می‌شود، زبان فارسی از طریق فرهنگ تا استامبول و اروپا پیش رفته است.
یاحقی در پایان گفت: امیدوارم این همایش سرآغاز ارتباط تفاهم امیزی بین کشورهای منطقه باشد، این ارتباطات حتی میتواند به نفع دیپلماسی سیاسی ما باشد و می‌توانیم همبستگی بیشتری در منطقه ایجاد کنیم و سفرای سیاسی ما می‌توانند از این طریق ارتباطات را تلطیف کنند.
همچنین در این برنامه رئیس دانشگاه فردوسی اظهار کرد: آن چیزی که احساس نزدیکی بین انسان ایجاد می‌کند، فرهنگ آن هاست.
محمد کافی تاکید کرد: این گفت‌وگوها زمینه‌ای ایجاد می‌کند تا انسانهایی که سال‌ها مراودات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی داشته‌اند امروزه به اشتراکات فرهنگی خود دور همدیگر جمع شوند.
گفتنی است؛ سخنرانان روز نخست این همایش، پروفسور عالن جان دولت از ازبکستان با موضوع «علیشیر نوایی و زبان فارسی»، پروفسور عبدالنبی ستارزاده از تاجیکستان با موضوع «رابطه‌های ادبی و زبانی خراسان و آسیای مرکزی»، دکتر عبدالغفور آرزو از افغانستان با موضوع «نقش زبان فارسی در همگرایی»، دکتر محمد ابوکلام سرکار از بنگلادش با موضوع «نگاهی به جایگاه شاعران خراسان در بنگلادش»، دکتر محمدجعفر یاحقی از ایران با موضوع «زبان و میراث مشترک ایرانی و آسیای مرکزی» بودند.
وبینار همایش بین‌المللی گفت‌وگوهای بینافرهنگی با محوریت زبان و ادبیات فارسی، امروز در دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد با حضور اساتید دانشگاه‌های آسیایی آغاز شد؛ گفت‌وگوهای بینافرهنگی خراسان بزرگ در چهار بخش به صورتوبینار و با حضور کشورهای مختلف برگزار شده است که علاوه بر کشورهای فارسی‌زبان، مهمانان و اساتید بزرگی از کشورهای دیگر نیز در این همایش حضور یافته‌اند. ۳۱ شخصیت برجسته از ایران و ۲۶ شخصیت برجسته خارجی از سریلانکا، هند، ازبکستان، افغانستان، پاکستان، قزاقستان، تاجیکستان و بنگلادش در این همایش حضور یافته اند که در چهار روز در قالب پنل‌ها با محورهای زبان و ادبیات فارسی، هنر و معماری، ادیان، عرفان و تصوف، مطالعات فرهنگی و اجتماعی در خراسان سخنرانی خواهند داشت.
این برنامه توسط معاونت فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با همکاری معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،آستان قدس رضوی و دانشگاه فردوسی مشهد برگزار می‌شود.
