بیمارانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند نیز در معرض خطر خواهند بود که در این صورت نیاز به بستری در بیمارستان ضروری است. البته اگر وضعیت بیمار مبتلا به پنومونی طبیعی باشد، بیماری معمولا پس از ۲ یا ۳ هفته به کمک درمان‌های مناسب در منزل بهبود می‌یابد. ویروس‌ها و باکتری‌های عامل بیماری از طریق استنشاق هوا یا ذرات عطسه و سرفه بیمار به فرد دیگری منتقل می‌شود.
به علاوه، پنومونی در شرایط خاصی مثل تزریق ناسالم مواد، حین بارداری یا پس از تولد نیز ممکن است از طریق خون سرایت کند. در این باره نیز مانند دیگر بیماری‌های عفونی، رعایت اقدامات پیشگیرانه مانند شستشوی مرتب دست‌ها و پوشاندن بینی و دهان هنگام عطسه و سرفه اهمیت زیادی دارد. در صورت انتقال بیماری در بیمارستان، عفونت به طور کلی تهاجمی‌تر و عموما مقاوم به آنتی بیوتیک خواهدبود. گرچه سیستم دفاعی طبیعی کودکان قدرت مقابله با عفونت را دارد، اما کودکانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، در معرض خطر بسیار بالاتر ابتلا به پنومونی قرار دارند.
سوءتغذیه یکی از مهم‌ترین علل ضعف سیستم ایمنی کودکان، به خصوص در شیرخوارانی است که به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه نشده اند. بیماری‌های زمینه‌ای مانند آلودگی به ویروس HIV (به خصوص در نوزادان زیر ۶ ماه)، سرخک، آنفلوانزا، سرماخوردگی، برونشیت، آسم و ناراحتی‌های قلبی نیز می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
عوامل خطرساز
علاوه بر عوامل پیش گفته، به نظر می‌رسد عوامل ابتلا به پنومونی در زمستان ۳۰ درصد افزایش می‌یابد؛ یعنی فصل نیز می‌تواند جزو عوامل خطرساز قلمداد شود. همچنین عوامل دیگری نیز زمینه عفونت ریه را در کودکان تشدید می‌کند که عبارتند از
• آلودگی هوای منزل ناشی از دود هیزم
• زندگی در منازل پرازدحام
• استعمال دخانیات والدین
• مصرف دارو‌های ضعیف کننده سیستم ایمنی مانند کورتیکواسترویید‌ها و شیمی درمانی
• پیوند قلب
علائم و عوارض
• تب بالا (۳۹ یا ۴۰ درجه) همراه لرز
• تنفس سریع و مشکل، همچنین نفس نفس زدن (به خصوص در موارد پنومونی ویروسی)
• خستگی و درد‌های عضلانی
• درد قفسه سینه
• ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، حالت تهوع و استفراغ
• سرگیجه یا هذیان (به خصوص در سالمندان)
• بی اشتهایی در کودکان
• سردرد
علائم بیماری در نوزادان و کودکان ممکن است متفاوت با بزرگسالان باشد. در صورت عفونت حاد، نوزاد نمی‌تواند شیر بخورد و ممکن است کاهش هوشیاری و تشنج نیز عارض شود. پنومونی عوارض متعددی برای بیمار دارد و ممکن است در بعضی موارد منجر به مرگ وی شود. از همین رو، بیماری‌های عفونی، به خصوص در افراد ضعیف، سالمندان و کودکان باید جدی تلقی شود. از جمله عوارض این بیماری می‌توان به سپتیسمی، ورم ریوی، تجمع مایع و چرک در پرده‌های جنب، مننژیت و درگیری قلبی اشاره کرد.
تشخیص و درمان
پزشک متخصص با انجام معاینات بالینی، بررسی علائم و رادیوگرافی ریه‌ها یا آزمایش خون وضعیت دقیق بیماری را تشخیص می‌دهد.
البته ممکن است بررسی سطح اکسیژن ریه‌ها و در موارد حادتر برونکوسکوپی (معاینه و بررسی داخل نای و نایژه ها) نیز لازم باشد. از طرفی، اگر بیمار دچار مشکلات تنفسی باشد یا همراه سرفه خون دیده شود، مراجعه به پزشک اورژانس ضروری خواهدبود.
رویکرد‌های درمانی نیز با توجه به عامل زمینه ساز بیماری، متفاوت خواهدبود. با توجه به وخامت و وضعیت بیمار ممکن است ابتدا آنتی بیوتیک تزریق و سپس دارو‌های خوراکی تجویز شود. پس از ۱ تا ۳ روز، علائم به خصوص تب بالا بهبود می‌یابد. در غیر این صورت نیاز به مراجعه دوباره به پزشک خواهدبود. از آنجا که پنومونی یک بیماری جدی است، برای بهبود نباید تنها به درمان‌های سنتی اکتفا کرد. این مساله به خوصص در مورد نومونی باکتریایی بسیار اهمیت دارد، زیرا در این صورت مصرف آنتی بیوتیک ضروری است. استفاده از گیاهانی مانند اکالیپتوس یا آویشن به شکل دمنوش یا شربت تنها می‌تواند به بهبود سرفه کمک کند.
بهبود و پیشگیری
آنفلوانزا می‌تواند باعث پنومونی شود
مقایسه پنومونی و برونشیت
درمان‌های سنتی، خانگی و طبیعی
کدو حلوایی: نرم کننده سینه و خنک کننده است.
جوشانده عناب: تسکین دهنده برای درمان عفونت‌های گلو، برونشیت، روده‌ها و مجاری ادرار است. به این صورت که ۳۰ تا ۶۰ گرم عناب خشک را در یک لیتر آب ۳۰ دقیقه می‌جوشانند و آن را مصرف می‌کنند.
دمکرده گل ختمی و برگ ختمی: برای درمان عفونت‌های مجاری تنفسی، تورم روده، انواع زکام، برونشیت، درد گلو، ورم حنجره و آنژین بسیار مفید است.
جوشانده خرما: ۶۰ گرم خرما را در یک لیتر آب جوش بریزید و پس از ولرم شدن میل کنید. برای درمان زکام، درد گلو و عفونت‌های ریوی موثر است.
جوشانده برگ کرفس: جوشانده ۳۰ گرم برگ کرفس در یک لیتر آب مخلوط با شیر، در درمان بیماری‌های ریوی و گرفتگی صدا موثر است.
جوشانده انجیر: برای درمان برونشیت‌های کهنه دارای خاصیت فوق العاده‌ای است.
آب هویج: در رفع ترشحات برونش‌ها و ریه‌ها فوق العاده موثر است.
