باور غلط: خون می تواند کرونا را منتقل کند!
از نخستین روزهایی که شیوع کرونا در جهان افزایش یافت تا امروز هر از گاهی این پرسش مطرح می شود که آیا ممکن است ویروس کرونا از طریق خون و فرآورده های آن به دیگران سرایت کند ؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت هرگز چنین چیزی صحت ندارد. ویروس کرونا از طریق خون قابلیت سرایت ندارد. تعداد زیادی از ویروس‌های کرونا که تاکنون شناخته‌شده‌اند، موجب ابتلا به طیفی از عفونتهای دستگاه تنفسی در انسان ها می‌شوند که از سرماخوردگی تا ابتلا به بیماری‌های شدیدتری مثل سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس-MERS) و سندروم تنفسی حاد (سارس-SARS) متغیر هستند.
ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است و عامل ابتلا به بیماری کووید-۱۹ است نیز به مانند دیگر بیماری های که به آن اشاره شد یک بیماری تنفسی است.
باور غلط: انتقال خون مرکزی درمانی است و خطر شیوع کرونا در آن زیاد است!
سازمان انتقال خون ایران متولی تأمین و توزیع خون و فرآورده‌های خون سالم در ایران است.این سازمان مرکزی درمانی نیست و در هیچ شرایطی میزبان شهروندان بیمار نبوده است.مراکز انتقال خون در سراسر کشور همواره در تلاش اند تا سالم ترین اقشار جامعه را ترغیب به حضور در مراکز نمایند.فرهنگ اهدای خون در جامعه نهادینه است و عموم شهروندان آگاه اند که در صورت ابتلا به هرگونه بیماری حتی بیماری های قابل سرایت از طریق خون نباید به مراکز انتقال خون مراجعه کنند.بنابراین خطر شیوع ویروس کرونا در مراکز انتقال خون نه تنها زیاد نیست بلکه این مراکز از سالم ترین بخش های نظام سلامت و ادارات خدمترسان در پاندمی کووید۱۹ هستند.
باور غلط: ذخایر انتقال خون کافی است و بیمارستان ها به خون کمتری نیاز دارند!
در درمان بیماران مبتلا به کووید۱۹ چنانچه بیمار به دیگر بیماری های زمینه ای که نیازمند تزریق خون و فراورده های آن است مبتلا نباشد نیازی به تزریق خون و فرآورده های خون نیست.اما این مساله موجب نشده است تا از میزان نیاز مراکز درمانی به خون و فرآورده های آن کاسته شود.سطح ذخایر انتقال خون به ویژه در فراورده هایی مانند پلاکت که تنها سه روز طول عمر دارد مستقیما متناسب با میزان اهدای روزانه خون توسط داوطلبان بدون چشمداشت اهدای خون است. خون امکان ذخیره بلند مدت مانند قرص، شربت ها و داروهای دیگر را ندارد و حتی قابل قیاس با مدت زمان نگهداری خوراک های کنسروی و یا دیگر اقلامی که در بحران های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد نیست.در زمان شیوع بیماری کووید۱۹ بیماران مصرف کننده مستمر خون مانند بیماران تالاسمی، بیماران هموفیلی، بیماران مبتلا به سرطان و … همچنان به تزریق خون جهت حفظ سلامت و تکمیل درمان بیماری خود نیازمند هستند.
باور غلط: مراکز انتقال خون پر از جمعیت و خطرناک است!
اهدای خون شامل مراحل پذیرش، مشاوره و معاینه پزشکی، خونگیری و پذیرایی و استراحت پس از اهدای خون است. با توجه به وجود این چرخه تلاش شده است تا داوطلبین هرگونه بدون معطلی مراحل را طی کنند و تا حد امکان وقفه ای در مراحل اهدا ایجاد نخواهد شد.سامانه نوبت دهی اینترنتی نیز به منظور اخذ نوبت در ساعات خلوت تر به آدرس nobatdehi.ibto.irدر دسترس است تا داوطلب اهدای خون در ساعاتی که خود مدنظر دارد مراجعه کند. متاسفانه در ماه های اخیر از مراجعه داوطلبین اهدای خون کاسته شده است و بنابراین هیچگونه ازدحامی در مراکز انتقال خون به چشم نمی خورد.از طرف دیگر فضاهای مسقف و سرباز جانبی مراکز انتقال خون نیز در اختیار اهداکنندگان گرامی خون است تا با هدف حفظ فاصله های فیزیکی از آن استفاده کنند.
باور غلط: لوازم مصرفی در انتقال خون ناقل کرونا است!
فرآیند اهدای خون از بدو تاسیس سازمان انتقال خون ایران تا کنون بر اساس موازین ایمنی و بهداشت و مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی انجام می شود.در دوران شیوع ویروس کرونا این استاندارد ها ارتقا یافتند و به شیوه سختگیرانه تری بر اجرای آنها اعمال نظارت می شود. کلیه تجهیزات مصرفی اعم از سواپ های ضدعفونی کننده موضع ورود سوزن در محل بازو، پدهای ضدعفونی کننده، کیسه های خون و … استریل و ویژه تنها یک اهداکننده خون است.حتی خارج کردن این تجهیزات و ملزومات از بسته بندی ها با هدف اطمینان خاطر داوطلب اهدای خون به گونه ای انجام می شود که در معرض دید باشد.ملحفه های تخت های اهدای خون نیز امکان تعویض را دارد و یکبار مصرف است. در پایان هر شیفت کاری نیز تجهیزات و ملزومات اهدای خون و سالن های اهداکنندگان خون مطابق با دستورالعمل ها گندزدایی می شود.
باور غلط: اهدای خون موجب بیماری و ضعف سیستم ایمنی می شود!
اهدای خون موجب ضعیف شدن بدن و یا کاسته شدن از سطح ایمنی آن نمی شود. برخی از داوطلبین اهدای خون ممکن است چنانچه شب قبل از اهدای خون استراحت کافی نداشته یا وعده غذایی مناسب میل نکرده باشند در نخستین تجربه اهدای خون دچار سرگیجه ای موقت شوند؛ این ضعف موقتی است و در همه اهدا کنندگان نیز اتفاق نمی‌افتد، با این حال با یک سری اقدامات پیشگیرانه می‌توان از آن جلوگیری کرد و تجربه به یاد ماندنی از کمک به همنوعان را ثبت کرد.حجم مایع از دست رفته در ۲۴ ساعت پس از اهدای خون به بدن باز می گردد و سلولهای خونی نیز ۳ تا ۴ هفته پس از اهدای خون جایگزین می شوند همچنین میزان آهنی که در خون اهدایی نیز موجود است در ۶ تا ۸ هفته پس از اهدای خون کامل در بدن جایگزین می شود.
باور غلط: مراکز انتقال خون باید تست ویروس کرونا را بر روی داوطلبین اهدای خون انجام دهند!
ویروس کرونا از طریق خون قابلیت سرایت ندارد وضرورتی به انجام این تست زمانبر نیست. تاکنون استاندارد های بین المللی الزامی برای انجام آزمایش تشخیص ویروس کرونا را بر روی داوطلبان اهدای خون را اظهار نداشته است. بر روی کلیه خون های اهدایی آزمایش غربالگری به روش الیزا شامل غربالگری آنتی ژن سطحی هپاتیتB ( HBs Ag) ، آنتی بادی هپاتیتC (HCV Ab )، آنتی بادی و آنتی ژنHIV ( HIV Ag – Ab) انجام می شود. همچنین آزمایش تعیین گروه خون و تشخیص عامل بیماری سیفلیس نیز بر روی نمونه خون های اهدایی انجام می گردد.پس از انجام آزمایشات غربالگری هپاتیت و HIVو سیفلیس، در صورت منفی شدن آزمایش ها، کیسه های خون و فرآورده های آن آماده ارسال به مراکز درمانیخواهند بود.
باور غلط: انتقال خون نسبت به سلامت مراجعین کم توجه است!
سازمان انتقال خون ایران از نخستین روزهای شیوع ویروس کرونا تاکنون خود را ملزم به رعایت کلیه پروتکلهای بهداشتی مبارزه با شیوع ویروس کرونا دانسته است. کلیه کارکنان و داوطلبین اهدای خون قبل از ورود به مراکز اهدای خون تب سنجی می شوند.اهداکنندگان خون ماسک دریافت می کنند.مسیرهای ورود و خروج تا حد امکان به کمترین میزان ممکن کاهش یافته است.مراکز اهدای خون در پایان هر نوبت کاری ضدعفونی می شوند.در سالن های انتظار فاصله های فیزیکی رعایت می شود.امکان شستشوی دست و ضدعفونی کردن ان در مراکز اهدای خون فراهم است.پوستر های اموزشی و هشدار دهنده نیز در مراکز در معرض دید افراد نصب شده است.تخت های اهدای خون با فاصله جانمایی شده است و پذیرایی پس از اهدای خون نیز با استفاده از ظروف یکبار مصرف انجام می شود. گذشته از همه این موارد در سازمان انتقال خون ایران نظام مراقبل از داوطلبین اهدای خون تحت عنوان Donor vigilanceمستقر است که مستقیما به بررسی وضعیت سلامت اهداکنندگان خون و پایش عوارض احتمالی ناشی از اهدای خون می پردازد.
باور غلط: نباید از منزل بیرون رفت و بیرون رفتن از منزل برای اهدای خون نیز مشمول این توصیه بهداشتی است!
سازمان انتقال خون ایران نیز تاکید دارد که در روزهای پاندمی کووید۱۹ باید از تردد های غیرضروری اجتناب کرد و تنها برای انجام امور ضروری از منزل خارج شد. نجات جان همنوعان یکی از ضروری ترین امور است. از هر سه نفر در طول عمر یک نفر از به خون یا فرآورده های مشتق از آن نیازمند است و این آمار به خوبی ضرورت اهدای خون را به ویژه در بحران های طبیعی و غیرطبیعی نشان می هد.
