پاسخی به فضای عجیب اقتصاد
فرهاد موتمن‌پور، کارشناس اقتصادی، می‌گوید: «داغ شدن هشتک دلال سکته کن البته پاسخی است به فضای عجیبی که اقتصاد ایران را درگیر خود کرده است. به عبارت دیگر اقتصاد ایران سال‌هاست با شرایطی متورم روبروست و مردم برای پیشگیری از زیان هنگفت خود دائما درتلاشند پول خود را تبدیل به دارایی کنند و پس‌انداز پولی نداشته باشند. حالا در این شرایط برخی با ریزش قیمت‌ها در بازار، با شرایطی تازه مواجه شده‌اند و این دقیقا نشانه‌ای است از بی‌مسئولیتی سیاستگذاری که مسئولیت اول تعریف شده در قانون برای وی حفظ ارزش پول ملی است. البته گرانی گوشت و روغن و مرغ و … نیز به دلالانی بی‌نام و نشان نسبت داده می‌شود.به این ترتیب مردم خواهان مجازات نوسان‌گیران در بازارهای مختلف هستند در حالی که بسیاری از کسانی که زیان کردهاند اصلا دلال نیستند و مردم عادی‌ای هستند که برای حفظ سرمایه‌هایشان وارد این بازار شده‌اند.
همه سود می‌بریم
سید حمید حسینی نیز با تاکید بر اینکه مردم این نکته را می‌دانند که سرمایه‌گذاری در بازار سکه و ارز با نوسان و ریسک همراه است، می‌گوید: «اتفاقا باید قبول کرد که همه با هم در این بازار، با تقویت پول ملی سود می‌بریم و کسانی که از ریزش قیمت‌ها نگرانند نه مردم عادی بلکه دلالان و نوسان‌گیرانی هستند که کارشان کسب سود روی موج تورم است.»این روزها با ریزش قیمت دلار و وارد شدن دلار به کانال ۲۲ هزار تومان، بازارهای سکه و طلا و خودرو و گوشی تلفن همراه و … وارد فازریزشی سنگین شده‌اند. نشانه‌هایی از ادامه این شرایط نیز به چشم می‌خورد و بسیاری معتقدند که طی دو هفته آتی این وضعیت ادامه خواهد داشت. آنچه اما عصبانیت برخی کاربران در فضای مجازی را موجب شد انتشار اخباری در خصوص دست به دست شدن پیام‌هایی برای مقابله با ریزش قیمت‌ها بود. در فضای مجازی نوشته‌ای دست به دست می‌شد تحت عنوان پیام دلالان خودرو به یکدیگر، با این مضمون که لطفا درباره قیمت‌ها و ریزش قیمت خودرو صحبت نکنید چون بسیاری از کسانی که خودرو داشته‌اند حالا متضرر شده‌اند.این تنها نکته نبود. برخی فعالان بازار ارز و سکه نیز در کانال‌های اختصاصی، پیام‌هایی با این مضمون منتشر کرده بودند که لطفا درباره سقوط بورس صحبت کنید تا بلکه ریزش قیمت ارز و سکه و طلا متوقف شود چراکه ریزش قیمت‌ها بسیاری از فعالان این بازار را بحران روبرو کرده است. نعمت‌الله کاشانی نسب، نایب‌رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران در خصوص راستی‌آزمایی دست به دست شدن چنین پیام‌هایی گفت: «من قبول دارم که ممکن است برخی افراد این پیام‌ها را به هم بدهند چون بسیاری از کسانی که در دو سال اخیر خودرو خریده‌اند، با هدف فروش این خودرو به قیمت بسیار بالاتر آن را در پارکینگ خانه‌ها گذاشته‌اند.»وی افزود: «از این رو به نظر می‌رسد که شرایط برای بسیاری از دلالان بحرانی شده و پیش‌بینی ما این است که قیمت‌ها تا محدوده ۴۰ درصد کاهش می‌یابد و این امر در صورت کاهش بیشتر قیمت ارز گریزناپذیر است.»به نظر می‌رسد در شرایط کنونی آنچه مهم است اتخاذ تدابیری برای حذف شغل دلالی در اقتصاد باشد که این مهم تنها در صورتی امکان پذیر است که از یک سو فرصت‌های شغلی افزایش یابد و از سوی دیگر نیز تورم مهار شود.
خودرو همچنان می‌ریزد
به نظر می‌رسد دلالان خودرو و دلالان ارز نگران‌‌ترین افراد در این روزها هستند. این افراد به واسطه اینکه نقدشوندگی کالایشان در ماه‌های گذشته کاهش یافته و امروز نیز بیمشتری مانده است؛ احساس زیان می‌کنند. بسیاری از کسانی که سرمایه‌هایشان را در بورس جای داده بودند، در هفته‌های گذشته وارد بازار ارز، سکه و طلا و خودرو شده بودند که از این بابت زیانی مضاعف را متحمل شده‌اند.
دلال کیست؟
در لغت‌نامه دهخدا تاکید شده است: دلال کسی است که با دریافت حق معینی، واسطه مابین خریدار و فروشنده می‌شود اما نکته مهم اینجاست که دلالان در ایران طی سال‌های گذشته بی‌شمار شده‌اند و بسیاری از مردم عادی نیز با هدف کسب سود دست به دلالی می‌زنند.کارشناسان اقتصادی می‌گویند رشد نقدینگی در کنار رشد منفی اقتصادی از یک سو و نبود فرصت‌های شغلی مناسب از سوی دیگر سبب شده است بسیاری از ایرانیان به دلالی روی بیاورند و واسطه خرید و فروش شوند؛ چراکه در غیر این صورت از پس هزینه‌های زندگی برنمی‌آیند. در عین حال برخی دیگر نیز در قالب پس‌انداز دست به دلالی می‌زنند. خرید مسکن و زمین به امید گران شدن، خرید دلار و یورو، خرید طلا و سکه و خرید هر آنچه می‌تواند به پول تبدیل شود، در دستور کار بسیاری از مردم قرار دارد. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی آنچه مهم است اتخاذ تدابیری برای حذف شغل دلالی در اقتصاد باشد که این مهم تنها در صورتی امکان‌پذیر است که از یک سو فرصت‌های شغلی افزایش یابد و از سوی دیگر نیز تورم مهار شود.
گروه‌های رانت‌محور را دریابید
فرشاد مومنی، اقتصاددان، البته از زاویه‌ای مهمتر به ماجرای دلالی می‌نگرد. وی معتقد است باید بحران را در حضور گروه‌های رانت‌محور جستجو کرد . این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است با در نظرگرفتن شرایط کنونی نیازمند سطح بسیار بالاتری از کیفیت تصمیم‌گیری‌های اساسی هستیم. اگر بخواهیم منصفانه صحبت کنیم، وجه بسیار مهم قضیه این است که گروه‌های پرنفوذ و رانت‌محور در شرایط کنونی اقتصاد ایران از یک قدرت جریان‌سازی نامتعارف برخوردار شده و گروه‌های توسعه‌گرا به طرز غیرمتعارفی در حاشیه قرار دارند و گویی صدای آنها در فرآیندهای تصمیمگیری و تخصیص منابع به هیچ وجه شنیده نمی‌شود.وی می‌گوید: نفس جایگزینی رئیس‌جمهور غیرجنگ طلب حداقل در ظاهر با یک رئیس‌جمهور که عملاً و علنا بر طبل منازعه و رویارویی می‌کوبد در انتظارات مردم از آینده تاثیر چشمگیری می‌گذارد و به طور مشخص علائم اولیه آن روز پنج شنبه ۱۵ آبان سال جاری تاحدودی قابل مشاهده شد.وی افزود: البته اگر این روند جدی‌تر باشد این مشاهده نیز می‌تواند جدی‌تر شود و دوباره نظام تصمیم‌گیری‌های اساسی کشور را در معرض یک انتخاب بزرگ قرار دهد که آیا منافع حکومت، تولید‌کنندگان و عامه مردم در اولویت آن باشد یا منافع آنهایی که از مناسبات تورم‌زا و آینده‌هراسانه نفع می‌برند. وقتی از این زاویه به مسئله نگاه می‌کنیم شاهد آن هستیم که مجموعه جهت‌گیری‌ها به طرزی غیر‌عادی پرشتاب و یکی پس از دیگری در روزهای اخیر حکایت از آن دارد که از غفلت تصمیم‌گیران اساسی کشور در راستای منافع غیر‌مولدها همچنان بهره‌برداری می‌شود.
