بوی بد تهران؛ پیش قراول زلزله است؟
بسیاری بو تهران را به فعالیت‌های گسل‌های تهران و احتمال وقوع زلزله در پایتخت تهران مربوط می‌دانند. برخی برای تایید حرف خود مثال‌ها و شواهدی را نیز ارائه می‌دهند. به طور مثال، برخی معتقدند قبل از وقوع زمین لرزه ۲۱ آبان ۹۶ ازگله در نزدیکی مرز ایران و عراق و در ۱۵۰ کیلومتری غرب کرمانشاه هم بوی بدی در این منطقه منتشر شد.
بوی بد تهران و فعالیت آتشفشان؟
همچنین برخی دیگر نیز معتقدند انتشار این بو مربوط به فعالیت کوه آتشفشانی دماوند است. پیش از این نیز بسیاری وقوع زمین لرزه‌های مختلف در تهران را به فعالیت آتشفشانی کوه دماوند مرتبط دانسته و معتقد بودند دماوند از حالت نیمه فعال به فعال تبدیل شده است این شایعه وقتی قوت گرفت که برخی از این گفتند که بوی پخش شده در تهران حاصل وجود گوگرد در آسمان تهران است. در این رابطه، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: “دستگاه‌های سنجش بو، ترکیبات گازهای موجود در هوا را بررسی کرده و با آنالیز آن، مشخص می‌شود که چه ترکیباتی سبب بروز و ایجاد بو شده‌اند. در موارد فعلی و پیشین هم این دستگاهها وجود عنصر گوگرد را تشخیص داده‌اند. اما منشأ تولید این گوگرد کجاست نیاز به همکاری متولیان مراکز مستعد تولید بو دارد.”
بوی بد تهران ناشی از یک پدیده طبیعی است؟
اگرچه در همان زمان نیز بسیاری از این شبهات توسط دانشمندان و زلزله شناسان رد شد اما با نشت بوی بد در تهران و اطرافش مجددا این شبهات بازگشت. بار دیگر بسیاری از فعالیت گسل‌های تهران و یا فعال شدن دماوند سخن می‌گویند. اما این سخن تا چه حد درست است؟اگرچه شاید ارتباط بوی تهران به زلزله یا دماوند یک فرض شبه علمی باشد و هنوز هیچ گواه و دلیلی برای آن وجود ندارد اما آیا اصل این فرض درست است؟ آیا اصلا فعالیت گسل یا کوه آتشفشانی می‌تواند منجر به نشت بوی بد شود؟ آیا انتشار بوی بد می‌تواند هشداری برای وقوع یک حادثه طبیعی بوده و به اصطلاح پیش قراول یک فاجعه باشد؟در همین رابطه گفتگویی دکتر اریک کلمتی (Erik W. Klemetti) استاد دانشگاه دنیسون اوهایو داشتیم. او از سال ۲۰۰۹ تا کنون در این دانشگاه تدریس می‌کرده است. زمینه تخصصی او کوههای آتشفشانی فعال در اروپا و آسیا بوده است.طبق گفته دکتر کلمتی ارتباط فعالیت دماوند و بوی تهران به طور قطع منتفی است. کلمتی تاکید دارد که دود و بخار ناشی از فعالیت کوه آتشفشانی بلافاصله به جو رفته و گازهای ناشی از آن هم حدودا تا ۷۰ کیلومتر اطراف کوه را پوشش می‌دهند. همچنین با فعال شدن کوه آتشفشانی و نشت گازهای آن، مردم ساکن اطراف، این گازها و بخارات را می‌بینند؛ همانطور که در بسیاری از کوههای آتشفشانی “هاوایی” مشاهده می‌کنیم.فارغ از این مساله، هیچ شاهد و گواهی وجود ندارد که نشان دهد دماوند از حالت نیمه فعال خارج شده باشد. دماوند از ۷ هزار سال پیش تا کنون نیمه فعال است و طبق نقشه‌های سایت‌های مخصوص کوههای آتشفشانی هیچ گونه تغییری در این وضعیت رخ نداده است.
دکتر کلمتی در رابطه با نسبت زلزله در تهران و فعالیت کوههای آتشفشانی و بوهای نشت شده در تهران ادامه می‌دهد: ” در بیشتر موارد، زلزله‌هایی که شما در تهران مشاهده می‌کنید هیچ ارتباطی با فعالیت آتشفشانی دماوند ندارد. بر عکس آن نیز درست نیست. فعالیت گسل‌های تهران هم نمی‌تواند باعث تحریک شدن یا فعالیت کوه دماوند شود. “استاد دانشگاه دنیسون اوهایو در پایان می‌گوید: “بسیار بعید است که بوی بد منتشر شده در تهران ناشی از یک عامل زمین‌شناسی یا حادثه طبیعی باشد. بوهای بد در اینگونه موارد معمولا مربوط به یک عامل غیر طبیعی یعنی نشت بو از یک کارخانه یا یک مرکز صنعتی هستند. من گمانم این است که در مورد تهران نیز پای چنین علتی در میان باشد”.
