معرفی و نقد فیلم “یک دور دیگر” از توماس وینتربرگ

فرادید| طیبه صیدمحمدی؛ درام «یک دور دیگر» (Druk) یک مطالعه شخصیت مخفی در پشت یک فرضیه ظالمانه است، این فیلم به کارگردانی «توماس وینتربرگ» و همکاری همکار همیشگی‌اش «توبیاس لیندولم» نوشته شده است. در این فیلم «مادس میکلسن»، «توماس بو لارسن»، «مگنوس میلانگ» و «لارس رانت» بازی می‌کنند.

 

 

فرادید؛ آهنگ اصلی فیلم از What a Life (عجب زندگی) توسط Scarlet Pleasure گرفته شده که از اصول طبیعی گرایی سخت گیرانه این مجموعه فاصله دارد (استفاده‌های متخصص فیلم از موسیقی متن فیلم یک Dogme no-no است). اولین نمایش جهانی آن در جشنواره بین المللی فیلم تورنتو در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰ بود؛ و به عنوان بهترین فیلم بلند دانمارکی برای ورود به ۹۳مین جوایز اسکار انتخاب شد.

 

آخرین فیلم کارگردان دانمارکی توماس وینتربرگ یک فیلم شیرین است در فیلم جدید توماس وینتربرگ “یک دور دیگر”، درباره‌ی چهار مرد دانمارکی است ، معلمان مدرسه ای که گرفتار در بحران میانسالی هستند، آدم‌هایی که برای فرار از این بحران، به یک تئوری شبه علمی متوسل می‌شوند. اینکه ببینند آیا نوشیدن روزانه الکل و سطح مشخصی از آن در خون لازمه‌ی پیشرفت است و آن‌ها را از رکود میانسالی و معناباختگی در زندگی خارج می‌کند یا خیر. تئوری که می‌گوید؛ تصمیمی که تبعات جدی به دنبال دارد. تراژدی یک دور دیگر به طرز عجیبی متواضعانه در مورد لذت‌های بیش از حد (عمدتا پیش پا افتاده) حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.

اگر از سبک فیلمسازی وینتربرگ اطلاع ندارید، این فیلم ممکن است به عنوان فرضیه یک کمدی از پسرانی خنگ به نظر بیاید. اما اگر با دیگر فیلم‌های کارگردان دانمارکی آشنا هستید، مانند “جشن” یا “شکار” که با زیرکی جریانات ناخوشایند موجود بورژوازی را آشکار می‌کند. شما ممکن است انتظار چیزی تاریک و هجوآمیز داشته باشید. ولی زندگی طبقه متوسط هم در “یک دور دیگر” بی تأثیر است. این فیلم عجیب و غریب نه تحریک آمیز است و نه مشکل اخلاقی دارد، اتفاقا به ارزش‌های خانوادگی پایبند است.

 

مادس میکلسن بازیگر دانمارکی نقش مارتین را بازی می‌کند، یک معلم تاریخ که ازدواج و شغلش در آستانه فروپاشی است. او و دوستانش تامی (توماس بو لارسن)، پیتر (لارس رانته) و نیکولاج (مگنوس میلانگ) مردانی میانسال هستند و با دانش آموزان بی انگیزه دست و پنجه نرم می‌کنند، احساس می‌کنند زندگی آن‌ها کسل کننده و بیات شده است. داستان از آنجایی آغاز می‌شود که هر چهار نفر در شام جشن چهل سالگی نیکولاج جمع شده‌اند.

 

گروه شروع به بحث در مورد روانپزشک فین اسکاردرود و نظریه‌ای که مطرح کرده (داشتن الکل ۰/۰۵ در خون باعث خلاقیت و آرامش شما می‌شود) می‌کنند. در حالی که گروه نظریه را رد می‌کنند، مارتین، که به دلیل مشکلات در کار و ازدواج افسرده است، از آن الهام گرفته و شروع به نوشیدن در محل کار می‌کند. او قبل از کلاس نوشیدنی می‌خوردو ناگهان معلم بی حال صحنه‌های قبلی به یک معلم پر از هیجان با گفتاری جسورانه تبدیل می‌شود. سرانجام با دیدن مارتین بقیه گروه تصمیم می‌گیرند که در این تئوری شرکت کنند.

 

 

هر چهار عضو این گروه از زندگی شغلی و زندگی خصوصی خود لذت بیشتری می‌بینند. به ویژه مارتین از اینکه سرانجام موفق شده با همسر و فرزندانش ارتباط برقرار کند بسیار خوشحال می‌شود؛ و موافقت می‌کنند که آزمایش باید با دوز بیشتری انجام شود. این تصمیم در زندگی مشترک مارتین و نیکولا به شدت تاثیر می‌گذارد و همسرانشان آن‌ها را ترک می‌کنند. این دلیلی می‌شود که گروه آزمایش را رها کنند.

ماه‌ها بعد، همه اعضای گروه در طول روز به استثنای تامی، که الکلی شده است، نوشیدن را متوقف کرده اند. تامی اخراج شده از کار، سوار قایق خود می‌شود، و خود را در اقیانوس رها می‌کند (احتمالاً با گرفتن جان خود). روز خاکسپاری ۳ معلم به دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل می‌پیوندند و بنا بر بازی یک دور دیگر در دریاچه شروع به نوشیدن می‌کنند. مارتین که اوایل از اینکه دوباره مانند جوانی برقصد ابا داشت اکنون رقص او به طور فزاینده‌ای دیوانه وار می‌شود و داستان هنگامی که خودش را به بندرگاه پرتاب می‌کند، پایان می‌یابد. در سکانس پایانی مارتین یک یادآوری سرخوشانه را ارائه می‌دهد که ممکن است هنوز خودش را به عنوان یک رقصنده تصور نکند، اما این بدان معنا نیست که او چگونه رقصیدن را فراموش کرده است.

این فیلم به معنای واقعی کلمه در نیمه هوا به پایان می‌رسد و ما را در هیجان خطرناک لحظه‌هایی که به نظر می‌رسد همه چیز ممکن است تمام شده باشد به حالت تعلیق درمی‌آورد.

در ابتدا همه چیز کمی احمقانه است، باور کردن تغییرات جادویی ناشی از مشروبات الکلی شخصیت‌ها دشوار است و سقوط نهایی آن‌ها بسیار گسترده است. اما کاراکتر ظریف و مستدل وینتربرگ و بازی‌های شگفت انگیز و شکننده بازیگران بر اصالت وقایع فیلم تاکید می‌کند و فیلم را از کاریکاتور شدن باز می‌دارد. کشمکش‌های درونی شخصیت‌ها دغدغه و مساله‌ای است که وینتربرگ در همه این سال‌ها داشته و موفق شده تا به بهترین شکل آن را به تصویر بکشد، همین درگیری‌ها و مشکلات شخصی بوده که به خانواده و جامعه نیز تعمیم داده شده است. اما هنر وینتربرگ در خلق فضایی بومی با فرهنگی خاص است (چیزی که در «شکار» و «جشن» هم به وضوح دیده‌ایم) که در همین فضا، مردم به اقتضای نوع زیست و ارتباطاتشان دچار مشکلات و مسائلی می‌شوند و در صدد رفع آن‌ها بر می‌آیند و همین باعث به وجود آمدن کشمکش‌ها در سطوح مختلف می‌شود. اما تعمیم و بسط شرایط این فضای بومی با مردمانی خاص به فضایی بزرگتر و جهان‌شمول کردن دغدغه‌های فیلم، مهم‌ترین و بزرگترین کاری است که وینتربرگ در همه این سال‌ها و در فیلم آخرش نیز انجام داده است.

 

اما «یک دور دیگر» با لحنی آرام و لطیف و قرار دادن شخصیت‌ها و البته ما به عنوان مخاطب، درون دایره‌ای از کشمکش‌ها تلاش می‌کند تا ایده‌های تماتیکش را درون همین دایره و با شخصیت‌پردازی و فضاسازی دقیق پیاده کند و فیلم را از هرگونه اضافه‌گویی دور نماید. اما این‌بار نتیجه کشمکش‌ها مورد پسند شخصیت‌ها خواهد بود. گرچه که آن‌ها بهای کارهایشان را پرداخت می‌کنند. یک دور دیگر علاقه‌ای به جلب احساس ترحم شخصیت‌های خود یا به تصویر کشیدن آن‌ها به عنوان علاقه‌مند به بازیابی جوانی از دست رفته ندارد، در عوض با جدیت و خونسردی با بیماری ناخوشایند خود برخورد می‌کنند و به مخاطبش می‌گوید که (زندگی را نمی‌توان تحمل کرد مگر آنکه دیوانگی چاشنی آن باشد: نیچه) یک دور دیگر برخلاف نظر برخی هرچه هست کمدی نیست شاید بتوان گفت گروتسکی میان میانسالی و دویدن برای رسیدن به شور جوانی‌است.

 

وینتربرگ همچنین با استفاده از زبان میکلسن به عنوان یک رقصنده، از زبان بدنِ روان یک مرد قد بلند، لاغر با فکی استخوان خارج از سر به خوبی برای پیشبرد و باورپذیری شخصیت استفاده می‌کند. این فیلم با آن دوربین کنشگر و پویا و لحظات دراماتیک و تماشایی، فیلمبرداری ظریف و تأثیرگذار با روش حرکت دوربین در فضا، البته که جاذبه‌ی بیشتر و رئالیسم‌تری به فیلم تزریق کرده است.