با وجود این امکان خرید انواع روغن مایع و نیمه جامد برندهای مشهور با ۳برابر قیمت مصوب در بازار آزاد وجود دارد و فعالان صنفی از توزیع مخفیانه حداقل دو سوم روغن عرضه شده در شبکه‌های رسمی فروش در بازار آزاد اما با قیمت‌های بالاتر خبر داده و تأکید می‌کنند تا زمانی که با رشد تولید میزان عرضه روغن‌نباتی در بازار افزایش نیابد، شرایط برای سودجویی و فرصت‌طلبی تولیدکنندگان و فروشندگان این محصول با عرضه قطره چکانی ورشد چند برابری قیمت‌ها وجود دارد.از سوی دیگر تامین نشدن روغن‌نباتی نیمه جامد مورد نیاز برخی صنوف موجب شده تا تولیدکنندگان به تأمین روغن مورد نیاز کسبوکارهای خود از طریق بازار آزاد و با قیمت بالاتر روی آورند که این امر نیز در تشدید شرایط کمبود و رشد قیمت روغن‌نباتی نیمه جامد و مایع مورد نیاز خانوارها مؤثر بوده است.این کمبود و گرانی در حالی است که هنوز هم دست‌اندرکاران بخش تولید کمبود روغن خام و گرانی حلب و مواداولیه مورد نیاز برای تولید بطری روغن‌نباتی را عامل کاهش تولید و کمبود انواع روغن در بازار می‌دانند.
ساز ناکوک آمار تولید و مصرف روغن
به‌گفته مسئولان مصرف روغن خام مورد نیاز کارخانه‌های تولید روغن ماهانه ۱۰۰ هزار تن است و این روزها برای تعادل بخشی به بازار، واردات و تولید روغن افزایش و روند توزیع این محصول نیز سرعت بیشتری یافته است. همچنین به‌دلیل وابسته بودن تولید روغن خوراکی به واردات مواداولیه آن، امسال برنامه اختصاص یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار ارز برای روغن خام وجود دارد که با این اعتبار باید ۱.۹ میلیون تن واردات روغن خام تا بازار این محصول تنظیم شود. علاوه بر آن بخشی از روغن خام مورد نیاز کارخانه‌ها از محل دانه‌های روغنی وارداتی و تولید داخل تامین می‌شود که در این زمینه نیز از ۳میلیون تن دانه روغنی وارداتی، ۱۸درصد تبدیل به روغن خام شده و می‌تواند بخشی از نیاز کشور به روغن را تامین کند.
بررسی آمار تخصیص ارز برای واردات روغن خام نیز نشان می‌دهد در ۷ماه امسال ۹۳۳ میلیون دلار برای واردات روغن خام و ۷۷۳ میلیون دلار برای واردات دانه‌های روغنی ارز تخصیص یافته است. علاوه بر آن ۷۴۱ میلیون دلار تامین ارز برای روغن خام و ۶۶۴ میلیون دلار تامین ارز برای دانه‌های روغنی در ۷ماه امسال انجام شده است که این میزان تامین ارز با یک وقفه یک ماهه تبدیل به کالا شده و اقلام وارداتی از گمرک ترخیص و وارد کشور خواهد شد. با وجود این آمارها اکنون کاهش تولید و عرضه روغن از دلایل اصلی کمبودو گرانی انواع روغن‌نباتی نیمه جامد و مایع در بازار قلمداد می‌شود.
تأمین روغن شب عید
دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌نباتی با بیان اینکه مشکلاتی در بخش روغن نیمه جامد در حوزه ارزی و تأمین حلب‌ها مطرح بود که تا حدود ۷۰درصد برطرف و در روزهای آینده کمبود این بخش جبران خواهد شد، گفت: نیاز کشور در بخش روغن ۱۴۰هزار تن است اما در دی‌ماه امسال ۱۷۷هزار تن و در ۲۰روزه بهمن‌ماه ۱۲۰ هزار تن روغن تولید و روانه بازار شده است. امیرهوشنگ بیرشک، با اشاره به اینکه تولیدکنندگان در بخش روغن مایع مشکلی ندارند و با افزایش حجم تولید التهابات بازار را تا حد قابل توجهی کاهش داده‌اند، افزود: این اطمینان را به مردم می‌دهیم در شب عید و فروردین و اردیبهشت‌ماه سال آینده تولیدکنندگان با تمام توان روند تولید را انجام و نگرانی در این رابطه وجود نخواهد داشت. این در حالی است که پیش از این نیز مسئولان از نبود نگرانی برای تنظیم بازار روغن‌نباتی با تکیه بر موجودی ۴۰۰ هزار تنی روغن خام شرکت بازرگانی دولتی و ذخایر مطلوب بخش خصوصی خبر دادند.
فروش مخفیانه روغن با قیمت بالاتر
همزمان یک توزیع‌کننده عمده روغن‌نباتی در گفت‌وگو با همشهری از نایاب و گران شدن این محصول به‌دلیل عرضه قطره‌چکانی کارخانه‌های تولیدی به شرکت‌های پخش خبر داد و گفت: اکنون کارخانه‌های تولیدی به اندازه کافی روغن به بنکداران نمی‌دهند. قهرمان نعمت پور که خود را نماینده مستقیم پخش روغن لادن دانست، افزود: طی امسال تنها به اندازه نیاز یک‌ماه روغن در اختیار این شرکت قرار گرفته است و در شرایطی که قبلاً ماهانه هزار کارتن فروش انواع روغن داشتیم این روزها ماهانه تنها ۱۰کارتن روغن در اختیار ما قرار می‌گیرد و مسئولان تأکید می‌کنند که باید روغن‌نباتی از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای توزیع شود.
او با بیان اینکه با چنین شرایطی اکنون روغن نیمه جامد اصلا در بازار یا حتی فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیست و در مورد روغن مایع نیز اینگونه فروشگاه‌ها تنها یک‌سوم روغن دریافتی را عرضه و دوسوم باقیمانده را با قیمت‌هایی که ۳برابر بیش از نرخ مصوب است به‌صورت مخفیانه در بازار آزاد به فروش می‌رسانند، از افزایش شدید قیمت انواع روغن مایع و نیمه‌جامد در بازار خبر داد و گفت: قیمت یک حلب روغن‌نباتی نیمه‌جامد ۵کیلویی به ۱۳۰تا ۱۴۰و حلب ۱۶کیلویی به بیش از ۴۰۰هزار تومان افزایش یافته است. او با بیان اینکه اکنون روغن‌نباتی مخفیانه خرید و فروش می‌شود، گفت: این شرایط موجب تعطیلی برخی مغازه‌های بنکداری روغن‌نباتی شده است. همچنین عرضه روغن جامد به اندازه‌ای نیست که نیاز بازار را تامین کند و این امر موجب شکل‌گیری انحصار در توزیع روغن شده و کمبود روغن موجب فساد و درآمد بالا برای برخی افراد شده است.این عرضه‌کننده روغن‌نباتی، افزود: اکنون قیمت روغن مایع یک لیتری پخت‌وپز و سرخ‌کردنی در بازار آزاد تا حداقل ۳برابر افزایش یافته و روغن برندهای مشهور به‌دلیل کمبود شدید تولید در بازار بسیار کمیاب است اما مسئولان تنظیم بازار برای کنترل بازار، بر توزیع روغن از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای تأکید می‌کنند.
عرضه قطره چکانی روغن
یک عضو اتحادیه بنکداران مواد غذایی نیز از کمبود و افزایش شدید قیمت انواع روغن‌نباتی خبر داد و گفت: اکنون روغن مایع آن هم به‌صورت قطره چکانی در اختیار بنکداران قرار می‌گیرد و روغن جامد و نیمه جامد نیز اصلا در بازار نیست. او همچنین از الزام بنکداران به خرید روغن نباتی به همراه چای با قیمت بالاتر برای برخی بنکداران مواد غذایی خبر داد و افزود: با این شیوه عرضه قیمت روغن بسیار افزایش می‌یابد و بنکداران می‌توانند روغن را به قیمت کمتر از بازار آزاد خریداری کنند. این بنکدار مواد غذایی، افزود: وضعیت تامین و عرضه انواع روغن نباتی این روزها خوب نیست و تا زمانی که با رشد تولید، روغن فراوان نشود، مشکل کمبود و گرانفروشی روغن نیز حل نمی‌شود همچنین این نگرانی وجود دارد که با رشد تولید عرضه نیز شاهد افزایش قاچاق روغن به‌دلیل کاهش ارزش پول ملی از مرزها باشیم.
به‌گفته او اکنون روغن نیمه‌جامد اصلا در بازار نیست و در مورد روغن مایع نیز تنها محصولات برندهای گمنام در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای آن هم به‌صورت محدود عرضه می‌شوند. این بنکدار مواد غذایی تأکید کرد، وقتی روغن نیمه‌جامد مورد نیاز مصارف صنعتی، رستوران تالارهای پذیرایی، قنادی‌ها و… تامین نمی‌شود بدیهی است که این فعالان صنفی نیاز خود را با خرید روغن مصرف خانوار از بازار تامین می‌کنند که این امر موجب کمبود روغن در بازار می‌شود. او با بیان اینکه کمبود و افزایش قیمت ورق حلب و مواد پتروشیمی علت کمبود و گرانی اعلام می‌شود اما تولیدکنندگان می‌توانند روغن مایع و نیمه‌جامد را در گالن یا نایلونی عرضه کنند اما به‌نظر می‌رسد علاوه براین مشکلات، هنوز هم کارخانه‌ها در تامین روغن خام با مشکل مواجه هستند.
