گروه سلامت: دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تداخلات دارویی، مقاومت به آنتی بیوتیک ها و خطرات ناشی از کاهش سطح هوشیاری را از عوارض مصرف خودسرانه داروها دانست. فرزاد پیرویان، گفت: مصرف کنندگان دارو، مبتلایان به برخی بیماری‌های مزمن و زمینه‌ای که تحت درمان‌های پزشکی هستند اگر به مسافرت یا به طبیعت می‌روند ضمن رعایت ملاحظات، باید داروهای خود را به همراه داشته باشند تا وقفه‌ای دردرمان رخ ندهد.وی با اشاره به اینکه برخی از داروهای بیماران صعب العلاج به صورت سیستم الکترونیک خاص نسخه پیچی می‌شود، افزود: در صورتی که مبتلایان به این بیماری‌ها همراه داشتن این داروها را فراموش کنند تهیه مجدد دارو مشکل خواهد بود.
پیرویان با بیان اینکه ارائه طیف دیگری از داروها به سیستم دارویی کشور بر می‌گردد، توضیح داد: برای استفاده از این داروها سواد سلامت دارویی جامعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است به این معنی که باید این سواد سلامت در سطحی باشد که تمام اقشار جامعه بتوانند قضاوت درستی از سطح سلامت خود داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه برای ارائه داروهای بدون نسخه در دنیا باید اطلاعات و دانش کافی وجود داشته باشد افزود: در کشور ما سطح سواد سلامت و یا سواد دارویی بالا نیست بنابراین استفاده از داروهای بدون نسخه در کشور، با آمریکا یا کشورهای اروپایی متفاوت است.
پیرویان با اشاره به اینکه داروهایی که در کشورهایی که از سواد سلامت دارویی بالایی برخوردارند در شلف داروخانه‌ها وجود دارد، افزود: خود شخص با توجه به سواد سلامتی که دارد می‌تواند داروها را با مشورت فرد دیگری از سبد دارو انتخاب کند.وی با بیان اینکه در کشور ما فهرست داروهای بدون نسخه وسیع نیست، خاطر نشان کرد: در ایران داروهای محدودی بدون نسخه پزشک در اختیار افراد قرار می‌گیرد بنابراین فرض بر این است که فرد توانایی قضاوت همه جانبه در مورد وضعیت سلامت خود را ندارد و باید فرد دیگری به او مشاوره بدهد.
پیرویان با اشاره به ضرورت مشورت با پزشک درباره استفاده از اکثر داروها، ادامه داد: حتی داروهای سیف و بی خطر هم از این قاعده مستثنی نیستند چرا که این داروها هم می‌توانند تداخلات متعدد دارویی با سایر داروها ایجاد کنند.
وی افزود: باید ملاحظات استفاده از داروها مد نظر باشد چراکه هدف کاهش آلام بیماران و رفع شرایط نامحدود است و همین موضوع و تداخلاتی که ممکن است رخ می‌تواند باعث ایجاد مشکلات بعدی شود.پیرویان به طور کلی توصیه کرد: حتی برای داروهایی که به نظر می‌رسد می‌توان به راحتی از آنها استفاده کرد حتماً باید از مسیرهای درمان عبور کنیم.وی با اشاره به اینکه داروها مواد شیمیایی هستند که وارد بدن می‌شوند، توضیح داد: ورود بخشی از این مواد شیمیایی به بدن ما هدف ماست تحت عنوان هدف‌های درمانی نامیده می‌شوند و بخش دیگری برای تمامی سلول‌های بدن اثر می‌گذارد و هدف درمانگر نیست ولی این عارضه‌ها یکی از خواص داروهاست که تحت عنوان عوارض جانبی دارویی نامیده می‌شود.پیرویان با بیان اینکه برخی از داروهای بدون نسخه خواب آلودگی و یا عدم تمرکز در فرد ایجاد می‌کنند، عنوان کرد: برخی داروها با کاهش سطح هوشیاری می‌توانند در زمان رانندگی و کار با دستگاه‌های که نیاز به دقت دارد مشکل آفرین بوده و در صورت نادیده گرفتن این موارد عوارض جبران ناپذیری داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به این موضوع که بحث مقاومت به آنتی بیوتیک ها موضوعی جهانی است، خاطرنشان کرد: این مهم معضلی است که سراسر دنیا با آن رو به رو هستند بخشی از آن به مصرف نابجای داروها، بخش دیگری به ماهیت دارو و بخش دیگری هم به علاقه مندی میکروب‌ها به بقا در طبیعت بر می گردد.پیرویان توضیح داد: میکرب‌ها برای ادامه بقا در طبیعت خود را در برابر انواع ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم می‌کنند بنابراین خیلی از موارد بر مقاومت های میکروبی و ناشی از آنتی بیوتیک ها اثرگذار هستند که بحث تجویز غیر منطقی و مصرف نابجا از داروها یکی از این موارد است.
وی افزود: در مواردی هم اگر چنانچه داروها به درستی تجویز شوند ولی بیمار به درستی از دستور مصرف پیروی نکند ممکن است مشکلاتی ایجاد شود و یا طیفی از میکروب‌ها از بین نروند و فرصت مقاومت بیشتر در برابر آنتی بیوتیک ها ایجاد شود.عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در ادامه موضوع انهدام داروها را مورد توجه قرار داد و افزود: ممکن است در بیمارستانها و مراکز صنعتی مختلف اگر چنانچه آنتی بیوتیک ها به درستی منهدم نشوند، این داروها به طور غیرمستقیم وارد آب و خاک شده و میکروب‌ها در پی پروسه یادگیری حیاتی راهکارهایی را ایجاد کنند که در برابر آنتی ها مقاوم شوند.
وی گفت: به طور کلی مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها، عدم تبعیت از دستور پزشک و عدم مشارکت در روند درمان و توصیه‌های نابجا به دیگران یا استفاده از روش‌های درمانی ثابت نشده در هیچ شرایطی مناسب نیست.
پیرویان، همچنین درباره مسمومیت‌های ناخواسته ناشی از مواد ضدعفونی کننده، تاکید کرد: افراد باید به دستورالعمل‌ها و توصیه‌ها توجه کنند و یا اینکه ضدعفونی کننده‌هایی که با هم سازگار نیستند با هم ترکیب نکنند و همچنین آنها را در دسترس کودکان قرار ندهند.
