گروه سیاسی: کابینه تماما مردانه ابراهیم رئیسی تنها یک زن خواهد داشت آن هم به این علت که نمیتواند یک مرد را در سمت معاونت امور زنان و خانواده ریاستجمهوری بگمارد! از دولت خاتمی به این سو، مردانهترین کابینه از آن ابراهیم رئیسی است.
طیبه سیاوشی، نماینده سابق مجلس پیشتر گفته بود که ابراهیم رئیسی در اظهارات پیشاانتخاباتیاش وعده و وعیدی درباره وزارت زنان نداده و قاعدتا در کابینه او خبری از وزیر زن نخواهد بود؛ «خیلی بعید است که رئیسی از وزیر زن در کابینهاش استفاده کند. احتمال دارد او از نیروهایی که قبلا مسئولیتی داشتهاند برای پستهای میانی بهره ببرد. در تمام لیستهای احتمالی هم خبری از وزیر زن نبوده است».حالا اخبار تأییدنشده حاکی از این است که احتمالا الهام یاوری قرار است به جای معصومه ابتکار بر مسند امور زنان دولت بنشیند. این شایعه از وقتی قوت گرفت که در جلسه هیئت دولت سیزدهم با مقام معظم رهبری، رئیس سمپاد هم حضور داشت، فردی که از او بهعنوان معاون احتمالی امور زنان ریاستجمهوری یاد میشد.
الهام یاوری متولد سال ۵۵ در تهران و بزرگشده اصفهان با چهار خواهر و برادر است. دانشآموخته فرزانگان اصفهان است. دو فرزند پسر هم دارد. دارنده مدال طلای کشوری المپیاد کامپیوتر و دانشآموخته شریف است. فارغالتحصیل مقطع ارشد مدیریت و عرفان و تصوف و دکترای رشته مهندسی صنایع از آمریکاست، مدیرکل برنامهریزی و نظارت معاونت سرآمدان بنیاد ملی نخبگان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس است.
او در دوره وزارت حاجیمیرزایی بر وزارتخانه آموزش و پرورش بهعنوان رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان منصوب شد. در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۹۹، مراسم تکریم و معارفه ریاست سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان انجام شد. این جابهجایی در راستای تبدیل دوباره سمپاد، از معاونت به سازمان مستقل انجام شده بود. آنطور که از گذشته او برمیآید نه سررشتهای از حوزه مطالعات زنان، علوم اجتماعی و مباحث میانرشتهای مربوط به زنان دارد نه تجربهای. یاوری از علاقهمندان عبدالکریم سروش بوده، بعد مرید آیتالله جوادیآملی میشود، در دولت روحانی سمت میگیرد و در نهایت هم گویا قرار است در دولت رئیسی معاون رئیسجمهوری شود.
خودش درباره آغاز علاقهمندیاش به حوزه علم و فلسفه گفته است: «اواخر ۷۳ همزمان با بحثهای آقای دکتر سروش در حوزه فلسفه علم بود. قبلش ایشان خیلی آدم وجیهی بودند. هر روز از رادیو صحبت میکردند تا اینکه بحثی را تحت عنوان تجربه دینی شروع کردند. این برای من نقطه شروع بود. من کتاب تجربههای نبوی ایشان را با ولع میخواندم، ولی نمیفهمیدم. بعد علامه جوادیآملی کتابی در جواب آن نوشتند. آن را هم میخواندم و نمیفهمیدم؛ بنابراین برای آنکه بفهمم رفتم فلسفه علم خواندم. من داشتم کارهای بورسم را انجام میدادم که برای دکترای فلسفه بروم که با همسرم آشنا شدم و در ۲۴سالگی در معیت ایشان رفتیم خارج».
نگاهش به حوزه زنان در امتداد همان نگاه اصولگرایان است. «من اگر یک هسته برای هویت زنانه بخواهم تعریف کنم نقش زن در تربیت است. لزوما هم نباید مادر باشی، به نظر من وظیفه تربیت همسران و حتی پدران و حتی آدمهای غریبهای که دور و برت هستند را هم داری. خداوند توانایی ویژهای به زنان داده که ویژه تربیت است».
او معتقد است که اگر زنان توقعاتشان را از همسرانشان کم کنند، مردان هم از آنها توقع پخت قورمهسبزی نخواهند داشت! «همسری که از صبح تا شب برای تأمین معاش خانواده بهشدت خسته است، وقتی به خانه میآید میخواهد که قورمهسبزی آماده باشد، ولی همسر من وقتی میآید حواسش هست که من خیلی چیزها میتوانستم از او بخواهم، ولی نخواستم. پس او هم از من همیشه قورمهسبزی نمیخواهد و درک میکند».
یاوری اعتقاد دارد که: «من اصرار دارم بگویم وظایف خانوادگی به جای وظایف مادری؛ چراکه بعضی اوقات ما به حق همسر توجه کافی نمیکنیم. مثلا من دیدهام خانمهایی را که میگویند من بچه ندارم، پس میتوانم تماموقت حضور اجتماعی داشته باشم. اینطور نیست… اگر ما نگاهمان یک نگاه فمینیستی و اومانیستی باشد، انسان _زن یا مرد_ خودش را مرکز جهان هستی میپندارد…».
اگر سهم زنان در دو دولت خاتمی و روحانی از حوزههای مدیریتی در دولت بالا رفت، بخشی از آن به مطالبه بدنه حامی آن دولتها و فشارهایی که وجود داشت بازمیگشت. برخلاف جریان اصولگرایی که مسئله زنان چندان دغدغه جدیشان نیست و اگر هم حرفی میزنند بیشتر کلام است تا عمل. مثلا در حالی که یکی از مطالبات برزمینمانده حوزه زنان از دولت روحانی مغفولماندن بحث وزیر زن بود، اما لاله افتخاری، فعال سیاسی اصولگرا وقتی درباره انتظاراتش از دولت رئیسی در حوزه زنان سخن میگوید صرفا به رده معاونت اشاره میکند. این در حالی است که در دولت قبلی سه زن در حوزه معاون سازمان محیط زیست، معاونت حقوقی و معاونت زنان به کار گرفته شده بودند.
او گفته است: «انتظار میرود در معاونتهای دولت و همچنین در کابینه شاهد حضور گسترده بانوان باشیم؛ همچنین ضروری است در بهکارگیری بانوان در مناصب مدیریتی اصل شایستهسالاری و کارآمدی نیز مورد توجه قرار گیرد». اگرچه برخی دولت رئیسی را ادامه دولت نهم و دهم یا به عبارتی دولت سوم احمدینژاد نامیدهاند، اما حتی در مقایسه با ۱۶ یا ۱۲ سال پیش هم دولت رئیسی حامل نوعی عقبگرد در حوزه زنان است. احمدینژاد به سیاق دولت قبل ریاست سازمان محیط زیستش را به یک زن سپرد و در دولت دومش هم برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی از یک زن استفاده کرد.
طیبه سیاوشی، نماینده سابق مجلس پیشتر گفته بود که ابراهیم رئیسی در اظهارات پیشاانتخاباتیاش وعده و وعیدی درباره وزارت زنان نداده و قاعدتا در کابینه او خبری از وزیر زن نخواهد بود؛ «خیلی بعید است که رئیسی از وزیر زن در کابینهاش استفاده کند. احتمال دارد او از نیروهایی که قبلا مسئولیتی داشتهاند برای پستهای میانی بهره ببرد. در تمام لیستهای احتمالی هم خبری از وزیر زن نبوده است».حالا اخبار تأییدنشده حاکی از این است که احتمالا الهام یاوری قرار است به جای معصومه ابتکار بر مسند امور زنان دولت بنشیند. این شایعه از وقتی قوت گرفت که در جلسه هیئت دولت سیزدهم با مقام معظم رهبری، رئیس سمپاد هم حضور داشت، فردی که از او بهعنوان معاون احتمالی امور زنان ریاستجمهوری یاد میشد.
الهام یاوری متولد سال ۵۵ در تهران و بزرگشده اصفهان با چهار خواهر و برادر است. دانشآموخته فرزانگان اصفهان است. دو فرزند پسر هم دارد. دارنده مدال طلای کشوری المپیاد کامپیوتر و دانشآموخته شریف است. فارغالتحصیل مقطع ارشد مدیریت و عرفان و تصوف و دکترای رشته مهندسی صنایع از آمریکاست، مدیرکل برنامهریزی و نظارت معاونت سرآمدان بنیاد ملی نخبگان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس است.
او در دوره وزارت حاجیمیرزایی بر وزارتخانه آموزش و پرورش بهعنوان رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان منصوب شد. در تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۹۹، مراسم تکریم و معارفه ریاست سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان انجام شد. این جابهجایی در راستای تبدیل دوباره سمپاد، از معاونت به سازمان مستقل انجام شده بود. آنطور که از گذشته او برمیآید نه سررشتهای از حوزه مطالعات زنان، علوم اجتماعی و مباحث میانرشتهای مربوط به زنان دارد نه تجربهای. یاوری از علاقهمندان عبدالکریم سروش بوده، بعد مرید آیتالله جوادیآملی میشود، در دولت روحانی سمت میگیرد و در نهایت هم گویا قرار است در دولت رئیسی معاون رئیسجمهوری شود.
خودش درباره آغاز علاقهمندیاش به حوزه علم و فلسفه گفته است: «اواخر ۷۳ همزمان با بحثهای آقای دکتر سروش در حوزه فلسفه علم بود. قبلش ایشان خیلی آدم وجیهی بودند. هر روز از رادیو صحبت میکردند تا اینکه بحثی را تحت عنوان تجربه دینی شروع کردند. این برای من نقطه شروع بود. من کتاب تجربههای نبوی ایشان را با ولع میخواندم، ولی نمیفهمیدم. بعد علامه جوادیآملی کتابی در جواب آن نوشتند. آن را هم میخواندم و نمیفهمیدم؛ بنابراین برای آنکه بفهمم رفتم فلسفه علم خواندم. من داشتم کارهای بورسم را انجام میدادم که برای دکترای فلسفه بروم که با همسرم آشنا شدم و در ۲۴سالگی در معیت ایشان رفتیم خارج».
نگاهش به حوزه زنان در امتداد همان نگاه اصولگرایان است. «من اگر یک هسته برای هویت زنانه بخواهم تعریف کنم نقش زن در تربیت است. لزوما هم نباید مادر باشی، به نظر من وظیفه تربیت همسران و حتی پدران و حتی آدمهای غریبهای که دور و برت هستند را هم داری. خداوند توانایی ویژهای به زنان داده که ویژه تربیت است».
او معتقد است که اگر زنان توقعاتشان را از همسرانشان کم کنند، مردان هم از آنها توقع پخت قورمهسبزی نخواهند داشت! «همسری که از صبح تا شب برای تأمین معاش خانواده بهشدت خسته است، وقتی به خانه میآید میخواهد که قورمهسبزی آماده باشد، ولی همسر من وقتی میآید حواسش هست که من خیلی چیزها میتوانستم از او بخواهم، ولی نخواستم. پس او هم از من همیشه قورمهسبزی نمیخواهد و درک میکند».
یاوری اعتقاد دارد که: «من اصرار دارم بگویم وظایف خانوادگی به جای وظایف مادری؛ چراکه بعضی اوقات ما به حق همسر توجه کافی نمیکنیم. مثلا من دیدهام خانمهایی را که میگویند من بچه ندارم، پس میتوانم تماموقت حضور اجتماعی داشته باشم. اینطور نیست… اگر ما نگاهمان یک نگاه فمینیستی و اومانیستی باشد، انسان _زن یا مرد_ خودش را مرکز جهان هستی میپندارد…».
اگر سهم زنان در دو دولت خاتمی و روحانی از حوزههای مدیریتی در دولت بالا رفت، بخشی از آن به مطالبه بدنه حامی آن دولتها و فشارهایی که وجود داشت بازمیگشت. برخلاف جریان اصولگرایی که مسئله زنان چندان دغدغه جدیشان نیست و اگر هم حرفی میزنند بیشتر کلام است تا عمل. مثلا در حالی که یکی از مطالبات برزمینمانده حوزه زنان از دولت روحانی مغفولماندن بحث وزیر زن بود، اما لاله افتخاری، فعال سیاسی اصولگرا وقتی درباره انتظاراتش از دولت رئیسی در حوزه زنان سخن میگوید صرفا به رده معاونت اشاره میکند. این در حالی است که در دولت قبلی سه زن در حوزه معاون سازمان محیط زیست، معاونت حقوقی و معاونت زنان به کار گرفته شده بودند.
او گفته است: «انتظار میرود در معاونتهای دولت و همچنین در کابینه شاهد حضور گسترده بانوان باشیم؛ همچنین ضروری است در بهکارگیری بانوان در مناصب مدیریتی اصل شایستهسالاری و کارآمدی نیز مورد توجه قرار گیرد». اگرچه برخی دولت رئیسی را ادامه دولت نهم و دهم یا به عبارتی دولت سوم احمدینژاد نامیدهاند، اما حتی در مقایسه با ۱۶ یا ۱۲ سال پیش هم دولت رئیسی حامل نوعی عقبگرد در حوزه زنان است. احمدینژاد به سیاق دولت قبل ریاست سازمان محیط زیستش را به یک زن سپرد و در دولت دومش هم برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی از یک زن استفاده کرد.