در سال ۱۴۰۲ سیاست خارجی ایران همچون عرصه داخلی کشور، سال پر و فراز و نشیبی را طی کرد؛ در کنار این که به موفقیت‌هایی دست یافت با ناکامی‌هایی نیز روبرو شد.
در این سال، ایران به صورت رسمی به عضویت بریکس در آمد، بعد از ۶ سال سفارت‌خانه‌های ایران و عربستان در تهران و ریاض بار دیگر بازگشایی شد و در پی آن روابط ایران با کشورهایی همچون سودان و کومور از سرگرفته شد و تحولاتی هر چند اندک در روابط ایران و مصر ایجاد شد.
در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ در پی عملیات طوفان الاقصی بیشتر توجه سیاست خارجی معطوف به تحولات فلسطین شد و تلاش‌های جدی در عرصه سیاسی و دیپلماتیک از سوی تهران برای توقف جنگ و تسهیل ارسال کمک‌های انسان دوستانه به غزه انجام شد و در همین چارچوب با تلاش‌های ایران ۲ نشست اضطراری وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی و نشست سران این سازمان در راستای حمایت از ملت فلسطین و انجام اقدام اجرایی از سوی کشورهای اسلامی برای توقف نسل‌کشی رژیم صهیونیستی برگزار شد.
در دی ماه سال جاری در پی اقدام ایران برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در منطقه اربیل کردستان عراق و همچنین منطقه مرزی مشترک با پاکستان تنش‌هایی در روابط دیپلماتیک تهران با بغداد و اسلام‌آباد ایجاد شد و این دو کشور سفرای خود را از تهران فراخواندند ولی در نهایت با اقدامات دیپلماتیک صورت گرفته از جمله سفر حسین امیرعبداللهیان به اسلام آباد و علی‌اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت ملی به بغداد، بحران‌های ایجاد شده مدیریت شد.
در سال ۱۴۰۲ اقداماتی دیپلماتیک و فنی از سوی ایران برای دریافت حق‌آبه کشورمان از رودخانه هیرمند انجام شد و رایزنی‌هایی در این زمینه با مقامات دولت سرپرستی افغانستان انجام شد ولی این تلاش‌ها تاکنون منجر به نتیجه عینی نشده است و مقامات طالبان با طرح این ادعا که آبی در هیرمند وجود ندارد به تعهدات خود در این زمینه عمل نکردند.
در راستای بررسی مهمترین تحولات صورت گرفته در عرصه سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ و چالش‌های احتمالی دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۴۰۳ با تعدادی از کارشناسان عرصه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی گفت‌وگو کردیم.
«حسین آجرلو» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا در مورد مهمترین تحولات عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال۱۴۰۲ با بیان اینکه در این سال همچنان یکی از مسائلی که از سوی دستگاه سیاست خارجی ایران پیگیری شد موضوع مذاکرات رفع تحریم‌ها بود که البته هنوز پرونده آن به نتیجه خاصی نرسیده است، گفت: در این سال سیاست همسایگی نیز از سوی دستگاه دیپلماسی ایران دنبال شد و این موضوع بعد از توافق بین ایران و عربستان وارد فاز جدیدتری شد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه برقراری ارتباط مجدد بین ایران و عربستان باعث شد که روابط ایران با برخی از کشورهای عربی نیز ارتقا پیدا کند و حرکت‌های رو به جلویی در زمینه تعامل با کشوری چون مصر انجام شود، خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۲ همچنین در حوزه مواصلاتی نیز چندین اقدام مهم صورت گرفت از جمله توافق‌هایی که بین ایران و روسیه و آذربایجان برای تکمیل راه آهن رشت-آستارا صورت گرفت و از طرف دیگر شاهد آغاز ساخت راه آهن شلمچه و بصره بودیم.
او با بیان اینکه آغاز انجام این پروژه‌های مواصلاتی در تقویت ژئوپلیتیک ایران و همچنین تکمیل کریدور شمال-جنوب موثر است، اظهار کرد : در سال ۱۴۰۲ همچنین شاهد ارتقای روابط ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف بودیم و در همین چارچوب آقای رئیسی در قالب سفری دوجانبه به مسکو سفر و با همتای روس خود دیدار و رایزنی کرد.
آجرلو با بیان اینکه روسیه بعد از بحران اوکراین و اعمال تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی علیه وی به دنبال احیا و گسترش روابط خود با کشورهایی چون ایران است، تصریح کرد: تهران نیز از این فرصت برای گسترش همکاری‌های خود در حوزه‌های مختلف با مسکو استفاده کرده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین با بیان اینکه در سال ۱۴۰۱ شاهد برخی از درگیری های مرزی و تنش با طالبان بودیم ولی در سال ۱۴۰۲ در این زمینه به یک ثبات نسبی رسیدیم، تصریح کرد: همچنین در این سال شاهد رفت و آمد هیأت‌هایی از سوی ایران و افغانستان به دو کشور بودیم و طالبان دو هیأت بزرگ اقتصادی را به ایران اعزام کرد.
آجرلو همچنین با اعتقاد بر اینکه یکی دیگر از اتفاقات مهم در حوزه سیاست خارجی کشور در سال ۱۴۰۲ تحولات مربوط به ۷ اکتبر و مسائل مرتبط با آن بود، گفت: این موضوع سیاست خارجی ایران به عنوان یکی از کشورهای حامی مقاومت را تحت تأثیر خود قرار داد و در واقع به نوعی موضوع در اولویت جدی سیاست خارجی ایران قرار گرفت.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در تحولات پیشین فلسطین جمهوری اسلامی ایران یک رویکرد دیپلماتیک روتین داشت، اما در ارتباط با تحولات بعد از ۷ اکتبر شاهد تحرکات دیپلماتیک جدی از سوی دستگاه سیاست خارجی کشور بودیم، تصریح کرد: در همین ارتباط آقای امیرعبداللهیان وزیر خارجه چندین سفر منطقه‌ای داشتند و از سوی تهران ابتکاراتی برای حمایت از فلسطین مطرح شد. در همین چارچوب ایران تلاش کرد که یک وحدت نظری در حوزه سیاسی در بین کشورهای اسلامی در راستای حمایت از فلسطین ایجاد شود و در همین زمینه ما شاهد برگزاری دو نشست اضطراری وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی و سران کشورهای عضو این سازمان در عربستان بودیم.
او با اعتقاد بر اینکه یکی از چالش‌های احتمالی پیش روی سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ موضوع انتخابات آمریکا خواهد بود، گفت: به طور معمول در حوزه سیاست خارجی آمریکا در جریان تبلیغات انتخاباتی ریاست جمهوری یکی از مسائلی که کاندیداها در مورد آن صحبت می کنند موضوع ایران است و قطعا شاهد موضع‌گیری‌هایی در ارتباط با تهران از سوی بایدن و ترامپ خواهیم بود و این موضع گیری‌ها با واکنش تهران نیز روبرو خواهد شد. بنابراین شاهد تأثیر سروصدایی انتخابات آمریکا در عرصه بین‌الملل از جمله ایران خواهیم بود.
آجرلو با بیان اینکه این احتمال وجود دارد که تحولات غزه همچنان در سال ۱۴۰۳ ادامه پیدا کند، گفت: اگر جنگ نیز خاتمه پیدا کند و آتش بس ایجاد شود ما شاهد آغاز فرایندهای سیاسی و حقوقی بعد از جنگ خواهیم بود و این نیز یکی از مواردی است که مورد توجه سیاست خارجی ایران قرار خواهد داشت.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در سال ۱۴۰۲ احتمالا شاهد تحولات جدیدی در حوزه سیاست همسایگی ایران خواهیم بود، تصریح کرد: اگر موضوع عادی سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی به پیش برود ممکن است در این حوزه شاهد چالش هایی باشیم ولی اگر این اتفاق نیفتد به احتمال زیاد روابط دوجانبه ایران با عربستان و به تبع آن دیگر کشورهای همسایه گسترش پیدا می‌کند.
انتهای پیام
