آیا ممکن است پاندمی کووید ۱۹ موج دوم داشته باشد؟/ کاهش فاصله‌گذاری فیزیکی موج دوم کرونا رخ می دهد

با مداخلاتی بی‌سابقه در سلامت عمومی، به‌نظر می‌رسد سرایت محلی ویروس (SARS-CoV-۲) هم‌اکنون در چین مهار شده باشد. بسیاری از کشورها در حال حاضر درگیر موج اول اپیدمی کووید-۱۹ هستند؛ بنابراین بررسی و فهم چگونگی تأثیرگذاری این مداخلات در جلوگیری از سرایت SARS-CoV-۲ در چین، مبرم و ضروری است.

در مجلۀ لنست (The Lancet)، کتی لونگ و همکاران، ارزیابی خود از قابلیت سرایت و شدت کووید-۱۹ در موج اول بیماری را در ۴ شهر و ۱۰ استان چین خارج از هوبئی گزارش کردند. در این مطالعه تخمین زده شد که عدد تکثیر لحظه‌ای در مناطق انتخاب‌شده، پس از اقداماتِ کنترلِ غیردارویی در تاریخ ۲۳ژانویه۲۰۲۰، کاهش اساسی یافت و از آن موقع تابه‌کنون این عدد کمتر از ۱ باقی مانده است.

سرایت SARS-CoV-۲ در این مناطق تا اواخر ژانویه بیشتر ناشی از موارد واردشده از هوبئی بود، که تا حدی مشابه سرایت بیماری در ماه ژانویه در چندین کشور دیگر است. باور بر این بوده است که اپیدمی‌ها در استان‌های چینی خارج از هوبئی بعد از ۳۱ ژانویه، از فرایند سرایت محلی ناشی شده‌اند؛ بنابراین یافته‌های مطالعۀ لونگ و همکاران اهمیت این موضوع را که مجموعۀ اقدامات غیردارویی در چین توانایی مهار سرایت را دارد بیش از پیش روشن ساخت (نه فقط سرایت ناشی از موارد وارد شده به استان، بلکه حتی سرایت محلی).

اپیدمی در بسیاری از کشورها در حال شتاب‌گرفتن است که این مساله نشان‌دهندۀ کمبود آمادگی است. با توجه به اینکه چندین کشور محدودیت‌های سفر در برابر چین وضع کرده بودند، ضروری است تا مدلی تهیه شود که نشان دهد آیا برقراری زودهنگام‌ترِ مداخلاتی از قبیل فاصله‌گذاری اجتماعی، تغییر رفتار جمعیت و ردیابی ارتباط‌ها، می‌تواند به کاهش یا محدودکردن شدت اپیدمی منجر شود.

لونگ و همکاران همچنین مدل عواقب نامساعد بالقوه ناشی از کاهش زود و نابهنگام مداخلات را تهیه کردند و متوجه شدند که چنین تصمیمی ممکن است نرخ سرایت را دومرتبه به بالای ۱ برگرداند – که به معنای موج دومی بیماری خواهد بود. این یافته در سطح جهانی برای دولت‌ها حیاتی است؛ چراکه علیهِ کاهش زود و نابهنگام مداخلاتِ سرسختانه هشدار می‌دهد.

 با این حال، میزان تأثیر هر مداخله، یا اینکه کدام یک در جلوگیری از شیوع ویروس مؤثرتر بود، در این مطالعه ذکر نشده است در حالی که مداخلات در راستای کنترل شیوع SARS-CoV-۲ در حال اجراست، لازم است کشورها جهت بازگشت به وضعیت عادی تلاش کنند؛ بنابراین، شناخت سریعتر اثر هر یک از مداخلات لازم است.

داده‌های سفرهای هوایی جهت مدل‌سازی تأثیر محدودیت‌های سفر در به تأخیر انداختن پیشروی کلی اپیدمی استفاده  و معلوم شد که در سطح بین‌المللی اثر بارزی داشت، امّا در داخل چین تنها ۳-۵ روز تأخیر ایجاد کرد.

همچنین مطالعه‌ای متمرکز بر اثرات گسترش یا کاهش اقدامات کنترل مربوط به فاصله‌گذاری فیزیکی در ووهان، این مسئله را مطرح می‌کند که اگر این اقدامات در ماه مارس به‌تدریج کاهش یابند، ممکن است موج دومی از موارد بیماری در نیمکرۀ شمالی در میانۀ تابستان رخ دهد. هم‌اکنون مدل‌هایی مخصوص هر کشور در رابطه با میزان مؤثر واقع‌شدن محدودیت‌های سفر و فاصله‌گذاری اجتماعی و نیز استراتژی‌های جایگزین پس از کاهش این اقدامات، از قبیل استفاده از ماسک، دماسنج و ردیابی ارتباط‌ها، مورد نیاز است.

نرخ مرگ‌ومیر موارد (case fatality rate; CFR) یکی از ناشناخته‌های مهم کووید-۱۹ است. لونگ و همکاران، CFR تأیید شده (confirmed CFR; cCFR) خارج از هوبئی را ۰.۹۸درصد (۹۵% CI ۰.۸۲-۱.۱۶) تخمین زدند، که با گزارش مرکز پیشگیری و درمان بیماری چین مطابقت داشت.

با توجه به اینکه در مناطق بررسی‌شده، شدت اپیدمی‌ها از حد ظرفیت‌های بهداشتی-درمانی عبور نکرد، باور بر این است که داده‌های مرتبط با تعداد موارد تأییدشده قابل‌اعتماد باشند. لونگ و همکاران همچنین متوجه این شدند که cCFR با سرانه تولید ناخالص داخلی استانی و در دسترس بودن تخت‌های بیمارستانی به‌ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر مرتبط بود. CFR در ووهان تا ۲۸مارس۲۰۲۰ به ۵.۰۸ درصد رسیده بود. تفاوت بارز CFRa بین این مناطق با ووهان ممکن است مرتبط با تفاوت مقدار ظرفیت بهداشتی-درمانی باشد. بنابراین موقع اجرای مداخلات باید به تفاوت‌های موجود در ظرفیت بهداشتی-درمانی توجه کرد.

تا زمانی که اپیدمی به‌صورت تصاعدی در حال رشد باشد، سیستم بهداشتی-درمانی با تنش‌های شدیدی روبه‌رو خواهد بود، بنابراین دولت‌ها باید پا به میدان عمل بگذارند و بلافاصله آماده شوند و از تامین سیستم بهداشتی-درمانی از نظر نیروی درمانی، منابع و امکانات اطمینان حاصل کنند تا ریسک مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ به حداقل برسد.