معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دستورالعمل نحوه برگزاری امتحانات پایان ترم جاری را به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ابلاغ کرد.
در این دستورالعمل آمده است: با توجه به تداوم شرایط ویژه کشور در پی شیوع بیماری کووید ۱۹ و متوقف ماندن آموزش های حضوری در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی همچنین با توجه به نزدیک شدن زمان امتحانات پایانی نیمسال دوم تحصیلی ۹۸-۹۹، دستورالعمل پیوست درباره چگونگی ارزشیابی پایانی و برگزاری امتحانات برای اگاهی و اقدام ارسال می شود.
در بخش مقدماتی این دستورالعمل آمده است: با تصویب ستاد ملی مبارزه با کرونا و توقف فعالیت‌های آموزشی حضوری در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، راهبرد اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، روی آوری به روش‌های نوین آموزش غیرحضوری و به ویژه استفاده از مزایای آموزش الکترونیکی برای به حداقل رساندن آسیب های ناشی از توقف آموزش حضوری و جبران کاستی های پدید آمده در فعالیت های آموزشی است.
از این رو، با نزدیک شدن زمان امتحانات شایسته است تا دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی موضوع ارزشیابی پایانی نیمسال تحصیلی و برگزاری امتحانات را با توجه به شرایط و امکانات خود در دستور کار قرار دهند و با تاکید بر اینکه استاد هر درس مرجع ارزیابی دانشجو در آن درس است، برای برگزاری امتحانات و ارزشیابی تحصیلی نیمسال دوم ۱۳۹۸-۱۳۹۹ موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:
۱. در صورت تصویب و ابلاغ ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر امکان حضور دانشجویان در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی با بررسی همه جوانب و به ویژه با تاکید بر حفظ سلامتی دانشجویان، اعضای هیأت علمی و کارشناسان، برگزاری آزمون به روش حضوری امکانپذیر خواهد بود؛ در آن صورت برگزاری آزمون حضوری بر اساس تقویم نیمسال جاری یا با تمدید زمان پایان نیمسال تحصیلی در اولویت خواهد بود.
۲. در صورت تشخیص الزام برگزاری جلسات آزمون پایانی به روش حضوری و در مواردی که امکان اجرای آن وجود دارد، دانشگاه های محل زندگی دانشجو، همکاری لازم را با دانشگاه محل تحصیل دانشجو داشته باشند. در این صورت دانشگاه مبدأ می تواند به ۲ حالت اقدام کند:
نخست: در صورت برگزاری امتحانات حضوری در دانشگاه مقصد، معرفی دانشجو برای شرکت در آزمون حضوری دانشگاه مقصد در درس مشابه و ارسال نمره کسب شده در امتحان به صورت رسمی و مکتوب به دانشگاه مبدأ در حداقل زمان ممکن
دوم: ارسال سوالات یا برگه امتحان از سوی دانشگاه مبدأ، اجرای آزمون با اعمال مراقبت کامل و دقیق از امنیت سوالات و اجرای آزمون، ارسال برگه به صورت رسمی به داننشگاه مقصد در حداقل زمان ممکن.
در بهره گیری از این روش، اولویت با دانشجویانی است که در نیمسال پایانی تحصیل هستند یا امکان سفر به دانشگاه مبدأ به دلیل مواجه برای آنها مقدور نیست؛ تشخیص استفاده از این امکان، بر عهده دانشگاه مبدأ یا محل تحصیل دانشجو پس از هماهنگی با دانشگاه محل زندگی اوست.
در مناطقی از کشور که به تشخیص مرجع ذی صلاح، بیماری گسترش یافته است و منطقه یا استان در وضعیت فوق العاده قرار دارد، دانشگاه ها ناگزیر از برگزاری آزمون به روش غیرحضوری هستند. از این رو لازم است با تشخیص شورای آموزشی دانشگاه و با پیروی از برنامه معینی، بخش یا تمام ارزشیابی آموخته های دانشجویان را به شیوه مستمر، در طول نیمسال و با بهره گیری حداکثری از امکانات فضای مجازی برگزار کنند. این نوع ارزشیابی که از تنوع بالایی برخوردار است می تواند یک یا چندین نمونه موثر از میان موارد زیر را در بگیرد:
الف. اجرای آزمون کوتاه در هر جلسه آموزش الکترونیکی، اغلب سامانه ها مانند moodle و adobe connect امکان اجرای آزمون را دارند؛ البته در سایر سامانه ها نیز این امکان وجود دارد یا قابل ایجاد است.
ب. ارائه تکلیف یا تمرین برای هر جلسه درس، تمرین ها و تکالیف هر جلسه درس می تواند به عنوان تمام یا بخشی از نتیجه ارزشیابی پایانی مورد نظر قرار بگیرد.
پ. تعریف پروژه های مختلف برای یک درس، متناسب با هدف برخی از درس ها، امکان تعریف و واگذاری اجرای پروژه هایی که برای اجرای آن لزومی به خارج شدن دانشجو از منزل یا نقض مقررات فاصله گذاری اجتماعی نیست، وجود دارد.
ت. استفاده از شیوه های صوتی و صوتی-تصویری. امکان ارزشیابی میزان و کیفیت فعالیت دانشجو در هر جلسه و در طول نیمسال از طریق بررسی، مشاهده یا ضبط فعالیت های دانشجو وجود دارد.
۴. در صورت برگزار نشدن جلسات حضوری آزمون، تمام امتحانات یا برخی از آنها به ویژه در دوره های تحصیلات تکمیلی که تعداد دانشجویان یک کلاس اغلب محدود و انگشت شمار است، به صورت امتحان کتبی یا شفاهی از طریق برقراری ارتباط بر خط بین استاد و دانشجو انجام شود. در مورد برخی از دروس و به تشخیص استاد درس در صورتی که این اطمینان وجود داشته باشد که همه دانشجویان کلاس به تجهیزات رایانه ای مناسب و کافی دسترسی دارند و سرعت اینترنت برای برقراری و حفظ ارتباط مناسب است.
می توان با کمک یک دوربین مبتنی بر وب به روش مستقیم از دانشجو امتحان گرفت، در این صورت استاد پرسش را در اختیار دانشجو می گذارد و او بلافاصله و در حضور استاد به روش مجازی شروع به ارائه پاسخ بر روی وایت بورد یا یک برگه کاغذ سفید می کند؛ برگه پاسخ داده شده، به عنوان برگه امتحان تبدیل به تصویر و سپس ذخیره سازی می شود.
۵. ارزیابی نهایی دانشجو باید به صورت ترکیبی از روش های مختلف انجام شود تا تصویر معتبرتری از میزان و کیفیت یادگیری دانشجو را در اختیار استاد قرار دهد؛ در این صورت فهرستی از فعالیت های دانشجو در طول نیمسال که می تواند برای نمره نهایی مورد ارزیابی قرار بگیرد به این شرح است:
حضور و فعالیت در کلاس به ویژه مشارکت در بحث ها، پرسش ها و پاسخ های کلاسی، حل تمرین های کلاسی و ارائه به موقع آنها، پروژه پژوهشی نیمسال(مشروط به این که قابلیت اجرا در شرایط ویژه کنونی را داشته باشد)، ارزیابی شفاهی، شامل پرسش و پاسخ در طول و در پایان نیمسال، به صورت جداگانه برای هر دانشجو
۶. در دوره کارشناسی که تعداد دانشجویان هر درس نسبتاً زیاد است، با تصویب شورای آموزشی دانشگاه، برگزاری ازمون های چند گزینه ای غیرحضوری در قالب پروتکل مشخص که به امنیت آزمون در آن توجه شده باشد، قابل بررسی است. روشن است که این روش آزمون با ریسک مداخله های غیرقابل کنترل همراه است و از این رو باید به عنوان یک گزینه در کنار سایر گزینه ها برای سنجش آموخته های دانشجویان مورد استفاده قرار گیرد.
این دستورالعمل با امضای علی خاکی صدیق، معاون آموزشی به دانشگاه ها ابلاغ شد؛ وزارت علوم پیش از ابلاغ این دستورالعمل برای نحوه برگزاری امتحانات پایان ترم ابتدا از دانشگاه ها نظرسنجی و راهکارها و پیشنهادات این مراکز آموزش عالی را برای افزایش کیفیت برگزاری امتحانات پایان ترم دریافت کرد.
کلاس های درس دانشگاه های کشور همزمان با شیوع ویروس کرونا متوقف و آموزش های الکترونیکی یا برخط از اسفندماه ۹۸ جایگزین آموزش های حضوری شد؛ برگزاری الکترونیکی این کلاس ها همچنان در دانشگاه ها ادامه دارد اما با اعلام رییس جمهوری و بخشنامه وزارت علوم، حضور دانشجویان دکتری با رعایت پروتکل های بهداشتی در دانشگاه ها بلامانع است.
