در سه دهه اخیر اقبال مادران ایرانی برای زایمان به روش سزارین افزایش چشمگیری داشته است وحتی با وجود آنکه زایمان طبیعی مزیتهای بسیاری برعمل جراحی سزارین دارد بازهم کمتر کسی داوطلب انجام زایمان طبیعی است .
چند سالی است برای تشویق مادران برای زایمان های طبیعی از روش های زایمان بی درد در مراکز درمانی استفاده می شود در این روش متخصصان بی هوشی عهده دار روش های بی در سازی برای زایمان طبیعی خواهند بود.
دکتر سید علیرضا مهدوی متخصص بیهوشی و مراقبت های ویژه و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در مورد چگونگی زایمان های بی درد در مراکز درمانی توضیحاتی را ارائه داد.
دکتر مهدوی در گفت و گو با خبرنگار عصر ایران در مورد دلیل عدم اقبال مادران و حتی در برخی مواقع پزشکان به انجام زایمان های طبیعی گفت: اگر بخواهیم علت عدم اقبال را در دو گروه پزشک و بیمار کنکاش کنیم در مواردی که مربوط به پزشک است عمل سزارین هم از نظر وقت و هم از نظر اقتصادی برای پزشک به صرفه تر خواهد بود. زیرا زایمان طبیعی وقت بیشتری از پزشک گرفته و در نهایت هم تعرفه آن از عمل سزارین کمتر است هر چند که این موضوع طی سال های اخیر و با نظر مثبت وزارت بهداشت و همچنین نظام پزشکی در زمینه اصلاح تعرفه اصلاحات لازم انجام شده است.
وی در ادامه ترس از درد زایمان را یکی از دلایل مهم انتخاب روش سزارین نسبت به زایمان طبیعی ذکر کرد و گفت:خوشبختانه با پیشرفت رشته بیهوشی مدتهاست که زایمان بی درد با کمک متخصصین بیهوشی امکانپذیر شده است و لذا در کشورهای پیشرفته دنیا هیچ مادر بارداری کاندید انجام سزارین نمی شود مگر اینکه از لحاظ پزشکی مشکل خاصی وجود داشته و انجام زایمان طبیعی برای مادر یا جنین خطرناک باشد.
زایمان بی درد چیست؟
دکتر مهدوی با بیان اینکه خوشبختانه در کشور چند سالی است که انجام زایمان بی درد قابل اجرا است در تعریف زایمان بی درد گفت: انجام هر گونه پروسیجر بی دردی شامل استنشاقی، رژیونال (بیحسی موضعی) و تجویز وریدی حین فاز فعال زایمان طبیعی که بتواند درد های زایمانی را کاهش داده ولی بر انقباض های رحم وسطح هوشیاری و ارتباط کلامی مادر تاثیر منفی نداشته باشد را زایمان بی درد می گویند.
وی با بیان اینکه زایمان بی درد با ۳ روشی که عنوان شد امکان پذیر است در مورد روش اول که تجویز وریدی دارو است گفت:در این روش جهت بی دردی از داروهای مخدری یا کتامین استفاده می شود.
دکتر مهدوی در مورد اینکه آیا استفاده ازاین روش عوارضی هایی را در پی دارد یا خیر گفت: هر اقدام پزشکی می تواند با ریسک هایی همراه باشد ولی در این روش امکان اندکی وجود دارد که دارو به بدن جنین نیز وارد شده و احتمال تاثیر بر تنفس نوزاد وجود دارد که لازم است بخش مراقبتهای ویژه نوزادان در آن مرکز موجود باشد. همچنین اثرات سیستمیک دارو در بدن مادر هم خالی از انتظار نیست.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه در شیوه دوم از استنشاق گاز برای بی دردی استفاده می شود افزود:در شیوه استنشاقی از گاز نیتریک اکساید (N2O) استفاده می شود. به مخلوط گاز اکسیژن و نیتریک اکساید، انتونوکس (Entonox) گفته می شود و حداکثر اثر بی دردی طی ۶۰ ثانیه ایجاد شده و باید به محض شروع انقباض رحمی استنشاق شده و بعد از اوج انقباض مصرف آن قطع شود.
وی در مورد عوارض این روش نیز گفت: این روش عوارض خاص ندارد فقط در برخی از مواقع خواب آلودگی و بوی نامطبوع و عدم هوشیاری در صورت استفاده از دوز های اتفاقی بالا وجود دارد و بنا بر این باید این اقدام توسط یک متخصص کار آزموده انجام شود هرچند که استفاده از این روش هزینه بالایی را نیز دارد.
این متخصص بی هوشی و مراقب های ویژه روش سوم و مطمئن ترین روش در انجام زایمان های بی درد را” بی دردی رژیونال” ذکر کرد و در توضیح آن گفت: بی دردی رژیونال( شامل اسپاینال، اپیدورال و یا ترکیبی از هر دو آنها است.) مناسب ترین شیوه در زایمان بی درد است زیرا بی دردی در این شیوه بهترین کیفیت را داشته و در صورت انجام مناسب آن کمترین عارضه را نیز در پی خواهد داشت.
وی ادامه داد: در این شیوه که بیحسی در ناحیه اعصاب نخاعی کمری داده می شود می تواند برای هر مدت زمان لازم گسترش یافته و حتی اگر زایمان طبیعی با مشکل روبرو شد با همین بی حسی و بی دردی بدون کار اضافه عمل سزارین به راحتی انجام خواهد شد.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در پایان با اشاره به مزیت های انجام زایمان های طبیعی نسبت به عمل سزارین خاطر نشان کرد : با توجه به پیشرفت خدمات درمانی و حضور متخصصان بیهوشی در اکثر شهرستانها و امکان ارائه خدمات زایمان بدون درد منطقی نیست که مادران باردار فقط به صرف ترس از زایمان، ریسک عمل جراحی سزارین را به خود و فرزندشان تحمیل کنند و لذا می توانند از روش های زایمان بدون درد استفاده کرد.
