کاظم جلالی در گفت وگویی مشروح با خبرگزاری ریانووستی روسیه به پرسش‌های مختلفی پاسخ داد که در ادامه به صورت پرسش و پاسخ آمده است.
ریانووستی: در این روز‌ها دقیقا ۲ سال از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای می‌گذرد و در عین حال واشنگتن بار دیگر تلاش می‌کند خود را بعنوان عضو برجام معرفی کند. چه احتمالی وجود دارد که درخواست توسط آنها صورت گرفته و پذیرفته شود؟ آیا کشورهای عضو اجازه بازگشت ایالات متحده به توافقنامه را خواهند داد و بخصوص روسیه با تهران این مسئله را مورد بحث قرار داده است؟
جلالی: اظهارات اخیر مقامات آمریکایی بیشتر در راستای تامین منافع خود بوده و آنها سعی دارند با استفاده از مکانیزم تعیین شده در برجام تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تمدید کنند. اما آمریکایی‌ها فراموش کردند که از برجام خارج شده‌اند و نمی‌توانند به عنوان یک عضو از آن استفاده کنند. یادآوری می‌کنم تمامی مشکلات حاضر به دلیل نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی آمریکا بوجود آمده است. همانطور که رییس جمهور روحانی گفتند چنانچه آمریکا می‌خواهد حسن نیت خود را نشان دهد ابتدا باید تحریم‌ها را لغو کند. لغو تحریم‌ها علیه ایران بخشی از تعهدات آمریکا بود.
«برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ زمانی می‌تواند در حل تنش موجود کارایی داشته باشد که تمامی اعضاء پایبند باشند. آمریکا سعی دارد با نقض قوانین بین‌المللی تنها منافع خود را تامین کند. قطعا جامعه بین المللی از رعایت قوانین بین المللی توسط تمامی اعضا استقبال می‌کند، اما نیت آمریکا در این زمینه صادق و با احترام متقابل نیست. آمریکایی‌ها بعد از دوسال خروج از برجام، هنوز به اشتباه خود پی نبرده‌اند و فقط به دنبال اهداف یکجانبه و خودسرانه خود هستند. با این رویکرد واشنگتن قطعا بازگشت غیر قابل قبول خواهد بود.»
ریانووستی: رئیس جمهور روحانی پیشتر در نامه خود به رهبران کشورهای عضو برجام اخطار داده بود که ایران به تمدید تحریم تسلیحاتی پاسخ خواهد داد. صحبت در خصوص چه اقداماتی است؟ آیا تهران به شکل قطعی از توافق خارج خواهد شد؟ آیا اقداماتی از جنس اقدامات نظامی صورت خواهد داد؟
جلالی: همانطور که رییس جمهور روحانی در نامه خود به سران کشورهای عضو برجام نوشتند عکس العمل ایران به طرح موضوع ایران در شورای امنیت و تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شدید خواهد بود. برای پاسخگویی به این تحرکات گزینه‌های مختلفی وجود دارد. اما در مورد استفاده از اقدام نظامی باید بگویم که جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال راه‌حل‌های صلح آمیز و قانونی است. تاریخ نشان داده است ایران در طی یک قرن اخیر آغازگر هیچ جنگی نبوده و تنها از خود دفاع کرده است.
ریانووستی: پایان تاریخ اعتبار تحریم و یا دقیق‌تر دوره منع صادرات برای ایران در فصل پاییز به پایان خواهد رسید، آیا تهران در حال مذاکره با کشورهای مختلف در خصوص صادرات احتمالی به کشور در خصوص تسلیحات است؟ آیا چنین مذاکراتی با روسیه صورت می‌پذیرند؟ اگر پاسخ مثبت است، صحبت در خصوص چه نوع تسلیحاتی است؟
جلالی: تحریم‌های تسلیحاتی ایران در ماه نوامبر سال جاری پایان می‌یابد. تامین نیاز‌های دفاعی حق قانونی ایران است و بعد از پایان محدودیت‌ها، اقدام لازم صورت خواهد گرفت. تاکنون ایران پیشنهاد‌هایی برای تامین تجهیزات دفاعی و نظامی دریافت کرده، اما محدودیت‌های موجود اجازه نداد معامله‌ای در این زمینه صورت گیرد.
ریانووستی: ترامپ در روز‌های اخیر از وتوی خود بر علیه قطعنامه کنگره در خصوص منع استفاده از قدرت نظامی علیه ایران، استفاده کرد. آیا در تهران این حرکت را بعنوان قدم جدید در راستای تشدید تنش‌ها بر علیه جمهوری اسلامی ایران (پس از تنش جدید در خلیج فارس) ارزیابی می‌کنند؟ تا چه حد بعد از این تصمیم ترامپ احتمال تقابل نظامی در منطقه با ایالات متحده افزایش می‌یابد؟
جلالی: اقدام ترامپ در وتوی طرح سنا می‌تواند با دو هدف صورت گرفته باشد. اول اینکه این موضوع بخشی از اختلاف احزاب در آمریکا و تلاش برای پیروزی در انتخابات آتی باشد. دوم اینکه آمریکا واقعا قصد درگیری نظامی با ایران داشته باشد. ما امیدواریم اقدام ترامپ با نیت دوم صورت نگرفته باشد، زیرا پاسخ ایران به هر ماجراجویی نظامی آمریکا سخت خواهد بود.
ریانووستی: آیا می‌توانید تایید کنید که همانطور که برخی تولیدکنندگان ایرانی اعلام کرده‌اند، ایران از روسیه درخواست دریافت دستگاه تنفس مصنوعی دریافت کرده است؟
جلالی: بدنبال شیوع کرونا در ایران وزارت بهداشت با ارسال فهرستی اقلام مورد نیاز را که دستگاه تنفس مصنوعی نیز در میان آنها بود در اختیار مراجع ذیربط در فدراسیون روسیه قرار داد. متعاقبا ۵۰۰ کیت تشخیص اهدایی از سوی دولت فدراسیون روسیه به جمهوری اسلامی ایران ارسال گردید. موضوع کمک رسانی به ایران در جریان گفت: وگوی تلفنی روسای جمهور دوکشور و نیز مذاکرات آقایان لاریجانی و والودین مطرح شد.
ریانووستی: در ماه مارس تماس تلفنی رئیس مجلس شورای اسلامی لاریجانی با والودین همکار روس خود صورت پذیرفت که در جریان آن ایران از روسیه درخواست ارسال محصولات کشاورزی را مطرح کرد. آیا ارسال هرگونه محصولی بر مبنای این درخواست صورت پذیرفته است و اگر پاسخ مثبت است، صحبت در خصوص چه عناوینی است؟ آیا معامله بارتر (جنس در برابر جنس) بوده، یعنی آیا پرداخت بابت صادرات احتمالی ماسک و دستگاه‌های تنفس مصنوعی به روسیه بوده است؟
جلالی: در راستای تامین نیازمندی‌های متقابل، مبادله محصولات کشاورزی در جریان است. از طرف ایران انواع محصولات باغی، میوه و سبزیجات و… و از طرف روسیه انواع غلات، گندم، جو و ذرت و … به صورت مستمر ارسال می‌شود البته کرونا محدودیت‌هایی ایجاد کرده است، ولی مبادلات متوقف نشده است. قرارداد‌هایی نیز در جریان است توسط شرکت‌های طرفین از جمله خرید یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن گندم از روسیه، بخش عمده این محموله ارسال شده است و برنامه ریزی شده است تا این قرارداد و تعهدات متقابل آن کاملا انجام شود. در خصوص انجام تهاتر نیز قراردادی گزارش نشده است، ولی به صورت سنتی شرکت‌های طرفین مبادلات بازرگانی برای تامین اقلام مورد نیاز را به نحو مقتضی با یکدیگر هماهنگ می‌کنند.
ریانووستی: آیا مشخص است که چه زمانی نشست سران کشورهای عضو فرمت آستانه تشکیل می‌شود؟ آیا این نشست می‌تواند تا آخر ماه می‌برگزار شود؟ آیا این دیدار بصورت حضوری خواهد بود یا در قالب ویدئو کنفرانس برگزار خواهد شد؟
جلالی: اخیرا جلسه سه جانبه وزرای امور خارجه کشورهای ضامن روند آستانه شامل ایران، روسیه و ترکیه در ۲۲ آوریل ۲۰۲۰ به صورت تله کنفرانس برگزار شد. در این جلسه وزرای خارجه ۳ کشور ضمن رایزنی و تبادل نظر در مورد آخرین تحولات سوریه و منطقه بر لزوم تداوم رایزنی‌ها و هماهنگی در عالی‌ترین سطح بین سه کشور ضامن روند آستانه به عنوان مهمترین و موثرترین روند حل و فصل بحران سوریه تاکید کردند.
«آنها همچنین بر لزوم استمرار مشورت‌های سه جانبه در تمامی سطوح و از جمله برگزاری ششمین اجلاس سران روند آستانه در جمهوری اسلامی ایران پس از عادی شدن شرایط مربوط به ویروس کرونا تاکید کردند. بنابر این این اجلاس (سران) در آینده هر زمانی که شرایط فراهم شود چه بصورت ویدئو کنفرانس و چه به صورت حضوری در ایران برگزار خواهد شد. اما اکنون نمی‌توانیم تاریخ مشخصی را اعلام کنیم چرا که در حال رایزنی هستیم و به محض مشخص شدن تاریخ، زمان را اعلام خواهیم کرد.»
ریانووستی: ایران اولین نتایج معامله اپک پلاس را به چه نحوی ارزیابی می‌کند؟ آیا لزومی برای اعمال اقدامات تکمیلی از جانب این پیمان می‌بیند؟ آیا در حال حاضر مذاکراتی بین وزرای نفت ایران و انرژی روسیه در خصوص هماهنگی در بازار نفت پس از امضای معامله اپک پلاس در جریان است؟ ایران پیشتر خواستار کاهش استخراج نفت شده بود، صحبت در خصوص چه حجمی است؟
جلالی: ایران به عنوان عضو اوپک و هم اوپک پلاس در حال حاضر معتقد به کاهش تولید و همکاری همه کشورهای تولیدکننده نفت بمنظور ایجاد تعادل و ثبات در قیمت نفت است. در این خصوص وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران با برخی از وزرای مربوطه کشور‌ها از جمله با وزیر انرژی روسیه گفت: وگو کرده است. ایران معتقد است قیمت‌های نفت باید متعادل و با ثبات باشد چرا که این به نفع تولیدکنندگان و هم مصرف کنندگان است.
ریانووستی: تابستان ۲۰۱۹ وزیر انرژی روسیه اعلام کرد که روسیه و ایران پروژه‌های جدیدی در بخش برق را بررسی می‌کنند و ایران علاقه‌مند به بروز رسانی نیروگاه حرارتی و تکمیل نیروگاه گازی است. آیا در حال حاضر بحث در خصوص پروژه‌های جدید در این حوزه‌ها در جریان است یا اینکه پاندمی ویروس کرونا فعلا پیشرفت همکاری در بخش انرژی با روسیه را متوقف کرده است؟
جلالی: همکاری‌های دو کشور از قبل وجود داشته و اگرچه با نوسان و در برخی پروژه‌ها نیز با مشکلات اداری و بروکراسی مواجه بوده و کمتر پیشرفت کرده است، اما اراده رهبران و مقامات عالی دو کشور بر توسعه روابط اقتصادی و تکمیل پروژه‌های گذشته و اجرایی شدن پروژه‌های جدید است. شیوع ویروس کرونا نیز می‌تواند بر پیشرفت همکاری‌ها تاثیر بگذارد، اما باعث تعطیلی فعالیت‌های دیپلماتیک نشده لذا با تلاش و ابتکار سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو، از طریق ویدیو کنفرانس و گفت: وگوی تلفنی، این ارتباطات همچنان با طرف روس برقرار است ضمن اینکه در همین راستا، تاکنون گفتگو‌های متعدد و خوبی با مقامات روس داشته‌ایم.
ریانووستی: دقیقا مشخص شده است که امکان تغییر تاریخ نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و روسیه که برگزاری آن برای ماه جوئن برنامه ریزی شده بود، وجود دارد. یا اینکه این تاریخ به قوت خود باقی خواهد ماند؟
جلالی: با توجه به شیوع ویروس کرونا در هر دو کشور و توقف بسیاری از دیدار‌ها و رویداد‌های اقتصادی همچون سفر هیات‌ها و نیز همایش‌ها و نمایشگاه‌های اقتصادی، امکان تغییر زمان نششست کمیسیون مشترک وجود دارد، اما طرف ایرانی هنوز پیشنهادی از طرف روس برای تغییر تاریخ اجلاس کمیسیون مشترک دریافت نکرده است. برای تداوم ارتباط و با توجه به تجربه خوبی که طی این دو ماه بدست آورده‌ایم، میتوان پیشنهاد برگزاری نشست کمیسیون مشترک از طریق ویدئو کنفرانس را نیز بررسی کرد تا ارتباط میان بخش‌های اقتصادی دو کشور همچنان پایدار باشد.
ریانووستی: بر مبنای پیش‌بینی شما آیا گفت‌وگوی بین پارلمانی فدراسیون روسیه و ایران با آغاز به کار مجلس جدید در آخر ماه می، ادامه خواهد داشت؟ آیا میتوان انتظار داشت که یکی از اولین سفر‌های رئیس جدید مجلس ایران به روسیه باشد؟
جلالی: گفتگو‌ها و همکاری‌های پارلمانی ایران و روسیه در فرم‌های دوجانبه، چندجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در سطح مطلوبی است. در فرم دوجانبه دیدار روسای پارلمان‌های دو کشور در تاریخ ۲۷ ژانویه در تهران برگزار شد.
براساس برنامه‌هایی که از قبل توسط دومای روسیه در حال تنظیم بود قرار بود در تابستان امسال یه نشست بزرگ پارلمانی منطقه‌ای و بین‌المللی در مسکو برگزار شود که رییس مجلس شورای اسلامی ایران هم برای حضور و گفتگو در این نشست‌ها دعوت می‌شود. امیدواریم هرچه زودتر با رفع مشکل کرونا، همکاری‌ها براساس برنامه‌ریزی قبلی پیش برود.
