محمد حسن فدایی‌فرد در گفت‌وگو با ایسنا از سفر وزیر امور خارجه، وزیر عمران و وزیر صنعت، انرژی و گردشگری اسپانیا در روزهای آتی به تهران خبر داد و گفت: همکاری در طرح قطار شهری تهران – کرج – قزوین، اتصال ریلی پایتخت به شهرهای پیرامون پایتخت و نوسازی و افزایش سرعت ناوگان قطار کشور، رایزنی دو کشور در رابطه با موضوع هسته‌ای، مباحث جذب توریسم و توسعه صنعت گردشگری و توسعه طرحهای مرتبط با حوزه انرژی جزء برنامه‌هایی است که در سفر سه وزیر اسپانیایی و هیات بلند پایه همراه آنها مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
سوال: قرار است سه وزیر اسپانیایی و شرکتهای تراز اول آن کشور به ایران سفر کنند؛ این هیات چه برنامه‌ها و دیدارهایی در این سفر خواهند داشت؟
پاسخ: اتحادیه اروپا شریک سیاسی – تجاری سنتی ایران بوده و از سال ۲۰۰۳ محور اصلی مذاکرات پر فراز و نشیب هسته‌ای ابتدا در قالب EU3 و سپس EU3+3 بوده است. سه کشور مهم اروپایی در ترکیب مذاکره‌کنندگان و برخی از کشورهای اروپایی در ردیف حامیان اصلی مسیر مذاکراتی بوده‌اند. اسپانیا از جمله کشورهایی است که همواره از حل و فصل دیپلماتیک مناقشه هسته‌ای حمایت و در هر سطحی موضع خود را به صراحت اعلام داشته و ضمن مراعات الزامات اتحادیه اروپا، سطح خوبی از روابط خود را با ایران با وجود تحریم‌های ظالمانه حفظ کرده است. مارگایو، وزیر امور خارجه اسپانیا در موقعیت‌های مختلف از جمله در مادرید، وین، بروکسل از طریق مصاحبه و مذاکره بر این مهم تأکید کرد. ما هم از مسیر روابط دوجانبه و هم با استفاده از نفوذ اسپانیا در اتحادیه اروپا از این حمایت‌ها بهره‌مند شدیم. اینجانب از طریق ملاقات‌ها، مقالات و مصاحبه‌ها به اصحاب رسانه برای درک وضعیت و چشم‌اندازها مساعدت کردم و روابطی همکارانه برقرار نمودیم، به گونه‌ای که طی این مدت، مسائل ایران در رأس اخبار رسانه‌های اسپانیا بود. متعاقب توافق تاریخی وین، مقامات بلندپایه اروپایی همراه با هیأت‌های اقتصادی خود در راه ایران هستند و اسپانیا هم از قافله عقب نمانده است. اما باید بدانیم وزیر خارجه اسپانیا و همکاران‌شان در اسفند ۹۲ از تهران دیدار کرده بودند و در یک سال و نیم گذشته این دومین سفر ایشان به تهران است. این هیأت اسپانیایی یک مشخصه ویژه دارد و آن این است که سه وزیر و یک هیأت بزرگ اقتصادی هیأت اسپانیایی را همراهی می‌کنند که در سنت سیاسی اسپانیا غیرمعمول است.
هیأت عالی‌رتبه و وزین اسپانیایی متشکل از گارسیا مارگایو وزیر امور خارجه، خانم پاستور وزیر عمران و خوسه مانوئل سوریا وزیر صنعت، انرژی و گردشگری هستند که در نیمه شهریورماه در تهران خواهند بود. همچنین مدیران چندین شرکت بلندآوازه اسپانیایی که در عرصه بین‌المللی فعالیت دارند، هیأت اسپانیایی را همراهی می کنند. شرکتهای اسپانیایی که هیأت را همراهی می‌کنند در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی، راه آهن، فرودگاه، نیروگاه‌ها، قطارهای سریع‌السیر، صنایع سنگین، الکترونیک، گردشگری، هتل‌سازی و صنایع دارویی در تراز مطرح جهانی قرار دارند. هیأت اسپانیایی علاوه بر دیدار با مقامات عالی‌رتبه کشور، با وزیر امور خارجه نیز مذاکرات کاری خواهند داشت. وزیران اقتصادی هیأت اسپانیایی نیز با وزیران صنعت، نفت، راه و شهرسازی و شهردار تهران دیدار و گفت‌وگو خواهند کرد و هیأت تجاری اسپانیایی نیز ضمن شرکت در چند سمینار اقتصادی، با شرکتها و فعالان اقتصادی و همتایان تخصصی خود دیدار و مذاکره خواهند داشت. ترکیب هیأت نشان می‌دهد که اسپانیایی‌ها با پیامی قوی مبنی بر اراده کار جدی سیاسی و اقتصادی با ایران در دوران پسا تحریم عازم ایران هستند.
سوال: برنامه هایی که دو کشور برای تعاملات آینده خود از جمله صنعت توریسم، مباحث اقتصادی و تجاری دارند چیست؟
پاسخ: در ترکیب هیأت اسپانیایی، وزیر مسوول در امور گردشگری و وزیر عمران به عنوان مسوول امور زیرساختاری صنعت گردشگری نیز حضور دارند و در کنار آنها مدیران شرکت‌هایی حضور دارند که در امور هتل‌سازی، تعطیلات و گردشگری فعالیت بین‌المللی دارند. می‌دانیم که اسپانیا سومین پتانسیل گردشگری جهان (بعد از فرانسه و آمریکا و قبل از چین) است که در سال ۲۰۱۴ حدود ۶۵ میلیون گردشگر خارجی را پذیرفت و درآمدی بالغ بر ۶۳ میلیارد یورو را برای این کشور به همراه داشت. توانمندی این کشور در جنبه‌های مختلف جذب گردشگر که متکی بر ابعاد تاریخی، آثار فرهنگی، اکوتوریسم، بهره‌گیری از فرهنگ‌های محلی مناطق مختلف است، می‌تواند برای ما به عنوان کشوری که در برخی از این جنبه‌ها دارای مشابهت‌ها و ظرفیت‌های مشابهی هستیم، حائز اهمیت باشد.
بدون شک صرف نظر از تدابیر کلی مبتنی بر جذب گردشگر، مدیریت گردشگری و تجارب تعاملات بین بخش دولتی و خصوصی اسپانیا در روان‌سازی ورود گردشگر به این کشور می‌توان الگوی قابل توجهی به‌شمار آید. ظرفیت‌های بالای ایران از بعد قدمت ابنیه تاریخی و آثار باستانی حوزه تمدنی پارس، غنای فرهنگی مبتنی بر آداب و رسوم قومیت‌های مختلف و در کنار آن جذابیت‌های اقلیمی مرتبط با اکوتوریسم در نقاط مختلف کشور، شرایط مساعدی را برای همکاری با کشورهای موفق و صاحب تجربه در صنعت گردشگری هم‌چون اسپانیا ایجاد کرده است. طبق اعلام سازمان جهانی گردشگری، جمهوری اسلامی ایران دهمین کشور جذاب و با پتانسیل در صنعت گردشگری و پنجمین کشور برتر در اکوتوریسم به‌شمار می‌آید، اما نتوانسته‌ایم در جایگاهی قرار بگیریم که ظرفیت و شایستگی آن را داریم. در حال حاضر برنامه کلی ما در این صنعت در دو وجه تعریف شده است: یکی افزایش جذب گردشگر و دیگری جذب سرمایه خارجی برای توسعه این صنعت. باتوجه به سابقه طولانی شرکتهای اسپانیایی در هر دو عرصه، به نظرمان امکان بالایی برای همکاری متقابل وجود دارد. طرح‌هایی نظیر خصوصی‌سازی واحدهای اقامتی، تبلیغات جهانگردی، آموزش نیروی انسانی و سیاست‌های تشویقی ساخت تأسیسات ایرانگردی و جهانگردی که هم اکنون در ایران مد نظر مراجع ذی‌ربط گردشگری است، به خوبی با توانمندی شرکتهای اسپانیایی در این عرصه تطابق دارد. در زمینه سرمایه‌گذاری در توسعه هتل‌ها نیز از امکان خوبی برای همکاری داریم. ما حتی علاقمندیم با الگو گرفتن از تجارب کشورهایی چون اسپانیا، توان فعال‌سازی درآمدها را صرفا محدود به بخش گردشگری نکنیم و از آن در رونق سایر مشاغل نظیر صنایع دستی و تولیدات محلی بهره ببریم.
در سایر حوزه ها نیز امکان خوبی برای همکاری دیده می‌شود. در زمینه انرژی به‌دلیل سابقه مناسبات دو کشور چه در امر صدور نفت و چه سرمایه‌گذاری در حوزه‌های بالادستی و پایین دستی از حضور شرکتهای اسپانیایی استقبال می‌کنیم. در بخش‌هایی چون توسعه خطوط ریل و راه آهن در کشور، ماشین آلات صنعتی، پروژه‌های زیربنایی نظیر توسعه فرودگاه‌ها، بنادر و جاده و تونل، خودروسازی و قطعات، کشاورزی، انرژی‌های نو و … نیز فرصت‌های بالایی برای همکاری می‌بینیم که امیدواریم با شرایط جدید، در مدت کوتاهی شاهد حضور شرکتهای توانمند اسپانیایی در این عرصه‌ها و ارتقای همکاری‌ها باشیم. خوشبختانه در ترکیب هیأت اسپانیایی فعالان اقتصادی از همه این حوزه‌ها حضور دارند.
سوال: از دیدگاه شما چه اقدامات و برنامه‌هایی باید به منظور ارتقای روابط سیاسی تهران – مادرید صورت گیرد؟
پاسخ: روابط ایران و اسپانیا از یک عمق تاریخی ۶۰۰ ساله برخوردار است. این روابط فاقد هرگونه سابقه منفی و متکی به عمق تمدنی دو کشور و دوستی ملت‌هاست. روابط دو کشور تا قبل از لطمه دیدن از رهگذر تحریم‌های ظالمانه، در ابعاد سیاسی، اقتصادی، پارلمانی و فرهنگی از تحرک و پویایی خوبی برخوردار بود، اما طی چند سال گذشته از دوران اعتلای خود فاصله گرفت و البته شرکتهای اسپانیایی صدمه اصلی را متحمل شدند. این سفر در ابعاد سیاسی و اقتصادی و در سطوح دوجانبه، منطقه‌یی و بین‌المللی حائز اهمیت است. رایزنی‌های سیاسی دو کشور در ابعاد دوجانبه و منطقه‌یی از مدت‌ها قبل آغاز شده و ما در نظر داریم در دوره جدید روابط، این رایزنی‌های دوره‌یی را در یک قالب نهادینه شده قرار دهیم. علاوه بر مسیر معمول روابط دوجانبه و با توجه به عضویت غیردائم اسپانیا در شورای امنیت سازمان ملل، رایزنی‌های دو کشور در رابطه با موضوعات چندجانبه بین‌المللی هم در جریان است و طی ماه‌های گذشته بر میزان آن افزوده شده است. طی شش ماه گذشته رایزنی‌های دو کشور در رابطه با موضوع هسته‌ای نیز تقویت شد. در فضای متحول بین‌المللی ناشی از توافق وین و آغاز به‌کار دولت جدید اسپانیا، ما یکصدمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک دو کشور را جشن خواهیم گرفت که برای آن تمهیداتی اتخاذ شده است. همچنین برای فعال‌تر کردن روابط سیاسی، اقتصادی، پارلمانی و فرهنگی بین دو کشور و بازگشت به دوران طلایی روابط ، برنامه‌ریزی کرده‌ایم. مناسبات ایران و اسپانیا ویژگی‌هایی دارد که به صورت واقع‌بینانه و عمل‌گرایانه می‌توان پیش‌بینی کرد که بازگشت به دوران اوج خود و حتی فراتر از آن کاملا امکان‌پذیر است. اراده سیاسی مقامات دو کشور برای ارتقای روابط، دوستی و حمایت ملت‌ها از بسط و تعمیق مناسبات، نگرش هم‌سوی ملت‌ها در خصوص موضوعات منطقه‌یی و بین‌المللی از جمله در خصوص فلسطین، یمن و تروریسم، نگاه مثبت ارباب رسانه‌ها به مسائل ایران و سابقه حضور موفق و معتبر شرکتهای اسپانیایی در ایران، جملگی شرایط ایده‌آلی برای برنامه‌ریزی بلند مدت روابط را فراهم می‌کند.
سئوال-کدام شرکت های اسپانیایی قرار است پس از برداشته شدن تحریم ها وارد بازار ایران شوند و بازار کشورمان در چه بخش هایی ظرفیت پذیرش سرمایه گذاری این کشور را دارد؟
پاسخ – لغو تحریم ها و تسهیل تبادلات پولی، مالی، بیمه ای و اعتباری، فضای حضور شرکای خارجی را در ایران از بعد سرمایه گذاری بشدت ترفیع خواهد داد. با رویکرد نوین دیپلماسی اقتصادی ایران مبنی بر متنوع نمودن بازارها و شرکاء، شرکت های اروپایی از فرصتی استثنایی برای ورود به این بازار سودآور باثبات و بلند مدت برخوردار خواهند شد. طبیعتا ایران در دوران پسا تحریم و برای انتخاب شرکای جدید، به سوابق همکاری آنها در دوران سختی ها و همچنین توانایی های فنی و سوابق بین المللی آنها توجه خواهد داشت و در این وضعیت، شرکت های اسپانیایی از امتیازات خوبی برخوردار خواهند بود. حدود ۱۰۰۰ شرکت اسپانیایی از کوچک و متوسط تا شرکت های معظم با عرصه فعالیت بین المللی در بازار ایران فعالیت داشته اند که طی سال های گذشته برخی از آنها به اتهام دور زدن تحریم های ظالمانه متحمل خسارت های مالی و مضیقه های قانونی شدند.
همه شرکتها و بنگاه هایی که هیأت اسپانیایی را همراهی می کنند، از سابقه خوب همکاری و ظرفیت فعالیت متقابلا سودمند در بازار ایران برخوردارند. اسپانیا یکی از معدود کشورهای جهان دارای فناوری قطارهای سریع السیر با سرعت بالای ۳۰۰ کیلومتر در ساعت هستند که پروژه راه آهن سریع السیر مکه – مدینه یکی از فعالیت های در دست اجرای آنها است. آنها می توانند قطارهای موجود ما را نوسازی و سرعت آنها را دو برابر کنند. تأمین واگن برای ناوگان ریلی و خطوط مترو شهرهای بزرگ کشور، مباحث مرتبط با الکترونیک و نظارت فنی خطوط ریلی ، بهره گیری از تجارب و تخصص شرکتهای اسپانیایی نظیر رنفه و ادیف در توسعه قطارهای حومه ای می تواند به ما در پیشبرد طرح قطار شهری تهران – کرج – قزوین کمک کند. اتصال ریلی پایتخت به شهرهای پیرامون پایتخت از دیگر پروژه های مد نظر است. در نوسازی ناوگان ریلی کشور از همکاری شرکتهای اسپانیایی استقبال می کنیم. در زمینه تولید ریل امکان خوبی برای همکاری دو کشور وجود دارد. در ایران سالانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر ریل برای احداث خطوط جدید یا تعمیر خطوط مورد نیاز است و این همکاری می تواند در قالب تولید و سرمایه گذاری مشترک باشد. در زمینه انرژی (نفت ، گاز ) نیز امکان خوبی برای جذب سرمایه ها شرکتهای معتبر اسپانیایی وجود دارد.
در توسعه طرحهای مرتبط با حوزه انرژی که هم اکنون با تعریف حدود ۵٠ پروژه نفت و گاز به ارزش حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در حال نهایی شدن توسط دولت است، امکان خوبی برای مشارکت شرکتهای اسپانیایی چه از نظر تامین تجهیزات انرژی و چه سرمایه گذاری در اکتشاف، توسعه و تولید می بینیم. در زمینه تولید ال . ان . جی شرایط خوبی برای همکاری وجود دارد. اسپانیا یکی از خریداران مطرح نفت ایران بوده که پیش بینی می کنیم به بازار سنتی خودمان بازگردیم. ایران همچنین به تبدیل نمودن اسپانیا به دروازه صادرات گاز به جنوب اروپا می اندیشد. از نظر انرژی خورشیدی، ایران در کمربند آفتابی جهان واقع شده و مطابق اطلس انرژی خورشیدی کشور، تابش بالای ۵ روز درهفته در بیشتر مناطق ایران در دسترس است. باتوجه به تجربه و فناوری مدرن در اسپانیا چه در امر تجهیز سایت ها و چه سرمایه گذاری، امکان خوبی برای همکاری مشترک وجود دارد. دولت در زمینه اعطای مجوزهای نیروگاه های خورشیدی و بادی آمادگی بالایی دارد که طی آن، خرید برق توسط دولت از شرکت سرمایه گذار تضمین شده است. شرکتهای اسپانیایی می توانند در این عرصه ورود نمایند. در حوزه توریسم و توسعه زیرساختهای آن منجمله هتل و مجتمع های اقامتی و تفریحی نیز امکان خوبی برای سرمایه گذاری این شرکتها در ایران وجود دارد.
تافق هسته ای علاوه بر فرصت دادن به دیپلماسی برای حل و فصل چالش های بین المللی بر اساس چندجانبه گرایی است. توافق جامع هسته ای آزمون وفاداری است تا نشان دهد بازیگران بین المللی شرکای معتبری برای تعامل در سایر حوزه ها هستند یا خیر. اگر بازیگران بین المللی در مسیر تعامل سازنده قرار گیرند، منافع بلند مدت سیاسی، امنیتی و تجاری آن همه طرفها را در بر خواهد گرفت.
