منطقه سیستان و بلوچستان، مسمومیت حاد با کربن مونواکسیدکربن از متداول‌ترین و خطرناک‌ترین مسمومیت‌هاست که متاسفانه می‌تواند حتی منجر به مرگ نیز شود چراکه مقادیر اندکی از گاز CO در طولانی مدت می‌تواند در خون تجمع کند سپس به مسمویت مزمن و شدید منجر شود این بدان دلیل است که این گاز بالغ بر ۲۰۰ بار آسانتر از اکسیژن به گلبول‌های قرمز متصل می‌شود و با اتصال به گلبول‌های قرمز از انتقال اکسیژن به تمام قسمت‌های بدن جلوگیری می‌کند.
استفاده از وسایل گرمازا بدون تهویه مناسب، حبس شدن در آتش‌سوزی، حوادث خانگی یا صنعتی، گاز خارج شده از موتور اتومبیل در فضای بسته، دود ناشی از سوختن زغال در محیطی که اکسیژن کافی نباشد و به‌خصوص دود حاصل از سوختن نامناسب وسایل گرمایشی متداول‌ترین عواملی هستند که باعث ایجاز گاز مونواکسیدکربن یا CO می‌شود اما در راحت‌ترین حالت باید گفت در هر مکانی که سوخت ناقص باشد گاز مونواکسیدکربن نیز وجود دارد لذا این می‌طلبد تا خانواده‌ها از سوختن درست بخاری‌های خود اطمینان کامل را حاصل کنند و جای‌گیری صحیح و مسدود نبودن لوله دودکش بخاری‌های خود را با جدیت مورد بررسی قرار دهند.
غافلگیری درمقابل قاتل نامرئی
به دلیل متغییر بودن علائم و نشانه‌ها مردم اغلب از مسمومیت با مونواکسیدکربن غافل‌گیر می‌شوند و این به دلیل نامرئی بودن این گاز است، در مسمومیت با این گاز علائم وقتی خود را نشان می‌دهند که سطح مسمومیت فرد بسیار شدید شده و میزان غلظت هموگلوبین خون به حداقل ۱۰ درصد برسد از طرفی هم بروز این علائم به شرایطی از قبیل مدت زمان در معرض قرار گرفتن، غلظت گاز، عمق و تعداد تنفس به همراه ضربان قلب نیز بستگی دارد.
علائم عمومی مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن شباهت بسیاری به علائم آنفلوانزا دارد و ایجاد سردرد، تهوع و استفراغ، ضعف، تاری دید، خواب آلودگی، عدم تحمل فعالیت و تپش قلب به همراه تحریک پذیری از جمله آنان به شمار می‌روند این در حالی است که با تشدید مسمومیت علام شدیدتری همچون نارسایی تنفسی، تب، گیجی و عدم آگاهی از محیط، کاهش فشار خون، آریتمی، تشنج کما، خونریزی و گلگون شدن صورت به وجود می‌آیند اما کبودی دست‌ها، دور لب‌ها و نوک انگشتان از علائم پایانی مسمومیت با گاز CO به شمار می‌روند که در این مرحله متاسفانه فرد دچار ایست تنفسی شده و فوت می‌کند.
اولین اقدامات برای نجات فرد آسیب دیده
رئیس مرکز فوریت‌های پزشکی استان در این خصوص به خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه سیستان و بلوچستان گفت: متاسفانه سال گذشته بالغ بر ۴۶ مورد تماس مرتبط با فوریت‌های امدادی زمستانی در استان ثبت شد که در این ماموریت‌ها عوامل اورژانس بالغ بر ۶۰ فرد مسموم را به مراکز درمانی منتقل کردند علاوه بر این تعداد ۱۰ نفر دیگر نیز در محل حادثه به صورت سرپایی مورد مداوا قرار گرفتند اما به آنان هم توصیه شد تا به مراکز درمانی مراجعه کنند.
دکتر فریبرز راشدی افزود: در هنگام مشاهده افرادی که توسط گاز CO یا مونواکسیدکربن دچار مسمویت شده‌اند در وحله اول باید با عوامل اورژانس تماس گرفته و مراتب را اعلام کنند سپس تا زمان رسیدن تیم فوریت‌های پزشکی به محل باید فرد را از محیط آلوده خارج و به هوای آزاد منتقل سپس یقه پیراهن، کمربند و لباس‌های تنگ را از مصدوم جدا کرد تا بتواند به راحتی تنفس کند.
وی در پایان اظهار کرد: با توجه به فرارسیدن فصل سرما و با ورود سامانه جدید به استان بنابر اعلام سازمان هواشناسی روزهای سردی را پیش رو داریم که باعث استفاده بیشتر مردم از وسایل گرمایشی می‌شود لذا می‌طلبد تا مردم قبل از راه‌اندازی سیستم‌های گرمایشی هشدارهای ایمنی را جدی گرفته و نکات ایمنی را در نصب و راه‌اندازی بخاری‌ها رعایت کنند.
نصب دودکش‌ها به متخصصان محول شود
رییس سازمان آتش نشانی استان سیستان و بلوچستان نیز در این خصوص به خبرنگار (ایسنا) گفت: یکی از علل مهم در بروز مسمومیت با گاز مونواکسید کربن نصب غیراستاندارد دودکش بخاری‌های خانگی است که متاسفانه بیشترین آمار در ایجاد چنین مسمومیت‌هایی را به خود اختصاص داده است.
احمد ریگی‌فرد افزود: متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها در هنگام استفاده از سیستم‌های گرمایشی به نصب صحیح دود کش بخاری‌ها توجه نمی‌کنند و این عدم توجه باعث می‌شود از مسدود بودن خروجی بخاری اطلاعی در دست نداشته باشند لذا در پی مسدود بودن خروجی گاز تولید شده حاصل از سوخت وسیله گرمایشی نه تنها از دودکش به فضای بیرون خانه هدایت نمی‌شود بلکه به درون منزل نیز باز می‌گردد.
وی ادامه داد: در هنگام بروز چنین حوادثی پس از انجام بررسی‌های اولیه مشخص شده که به دلایلی از جمله لانه سازی پرندگان بر روی دودکش‌ها، عدم وجود سرپوش مناسب بر روی خروجی دودکش‌ها و عدم نصب مناسب دودکش مهم‌ترین علل بازگشت گاز مونواکسیدکربن به درون منزل هستند که این نیز ایجاد مسمومیت برای اعضاء خانه را در پی داشته است.
ریگی فرد اظهار کرد: با توجه به سرد شدن هوا در روزهای آتی می‌طلبد تا خانواده‌ها دودکش بخاری‌ها را بررسی و از باز بودن آن اطمینان خاطر حاصل کنند که برای این عمل می‌توانند بر روی بدنه دودکش دست بگذارند و اگر دودکش داغ بود نشان از باز بودن آن دارد اما اگر سرد بود این بدان معناست که خروجی دودکش مسدود بوده و گاز مونواکسیدکربن برای خروج از خانه در آن جریان ندارد.
وی افزود: راه دیگر برای کسب اطمینان از باز بودن مسیر لوله بخاری استفاده از شعله شمع یا فندک است به گونه‌ای که اگر شعله شمع به سمت داخل لوله کشیده شد این نشان از باز بودن مسیر لوله بخاری دارد اما اگر این عمل صورت نگرفت بدان معناست که مسیر خروجی لوله بخاری مسدود بوده و نیاز به بررسی دارد، اما یکی دیگر از مهم‌ترین نکات در نصب لوله دودکش بخاری ارتفاع مناسب لوله از سقف منزل است که در این مقوله هم بی‌توجهی‌های بسیاری صورت می‌گیرد، در این خصوص باید لوله بخاری بیش از نیم متر از سطح سقف خانه ارتفاع داشته و برای پیشگیری از مسدود شدنش و جلوگیری از لانه سازی پرندگان باید از لوله H برروی خروجی استفاده شود.
رییس سازمان آتش‌نشانی استان در پایان گفت: باید نصب دودکش بخاری‌ها و سیستم‌های گرمایشی به متخصصان این امر محول شود تا این افراد با بکارگیری ایمنی کامل دودکش مناسب برای منزل را نصب کنند که از بروز حوادث احتمالی پیشگیری شود لذا این نیز خود مقوله مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
