تنها چندین کشور در دنیا هستند که قطب تولید کرک در جهانند و چین، مغولستان و ایران از آن جمله اند؛ قسمت عمده‌ای از کرک تولیدی خراسان جنوبی به صورت خام از طریق کشور افغانستان به چین صادر شده و قسمت کمی از آن نیز روانه استان‌های سمنان، کرمان و خراسان رضوی می‌شود تا در کارخانه سورتینگ خالص سازی شده و به سوی کشورهای انگلیس، آلمان، ایتالیا و هند روانه شود.
ایران از سود مالی یک و نیم میلیارد دلاری جهان از تولید لباس های گران قیمت با کرک هیچ عایدی ندارد
تولید لباس های گران قیمت از کرک سالانه یک و نیم میلیارد دلار سودآوری دارد، حال آنکه ایران از این سود مالی هیچ عایدی ندارد چرا که کرک‌های تولیدی دامداران خراسان جنوبی به کشورهای دیگر صادر و در آنجا لباس‌های گرانبهای کرکی تولید و به قیمت های گزاف به سراسر دنیا فروخته می شود.
خراسان جنوبی یکی از قطب‌های اصلی تولید کرک در ایران و جهان است و به همراه کرمان سالانه ۱۵۰۰ تن کرک تولید می کنند؛ طرفداران کرک های مشهور ایرانی، هر کیلوگرم کرک را حدود ۵۰ دلار می‌خرند و این در حالی است که قیمت جهانی کرک بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ دلار بوده و قیمت لباس‌هایی که از آن تولید می‌شود نیز سر به فلک می‌کشد و ناراحت کننده تر آنکه لباس‌های تهیه شده از کرک را کشورهای اروپایی با قیمت گزاف دوباره به ایرانی‌ها می‌فروشند.
آن سوی دنیا کیلو به کیلوی کرک قدر می نهند و این سو، کشاورزان، کرک هایشان را به کنار خیابان و یا در نزدیکی شهرها می آورند و با التماس به دلال کیلویی ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان می فروشند؛ آنها هم کرک های جمع آوری شده را به افغانستان صادر می کنند و سپس از انجا به اروپا صادر می شود.
کرک ایران را مفت می برند
یکی از دامداران از به باد رفتن هر آنچه برای ان زحمت کشیده گلایه کرده و از اینکه این کالا ارزش خاصی ندارد گفته و به ایسنا تصریح کرده، کرک تولیدی از دام‌هایش را به دلالان و واسطه‌ها می‌فروشد چراکه خریداری ندارد.
دامدار فعال در سربیشه در ۶۵ کیلومتری بیرجند به عنوان منبع تولید کرک در خراسان جنوبی می گوید بازار کرک دست دلالان است و آنها هیچ سهمی از بازار سودآوری این صنعت ندارند.
خلاصه آن است که کرک ایران را مفت می برند چرا که عمل‌آوری و فرآوری کرک در ایران بسیار ضعیف است با این همه ایران، سهم ۶ درصدی از بازار جهانی کرک دارد.
قصه این است که دانش لازم در حوزه ریسندگی وجود دارد، اما با این وجود، خام فروشی رکن اصلی فروش این کرک گرانبهاست و تنها لازم است با کمی توجه، زنجیره تولید این محصول باارزش تکمیل شود تا محصولات فرآوری شده از کرک تولید شده به آن سوی مرزها فرستاده شود.
لباس و پوشاک تهیه شده از کرک، بسیار زیبا، گرم و ظریف هستند
مریم جوادی بایگی، مدیر جهاد کشاورزی سربیشه در گفت و گو با درآمد حاصل از فروش کرک به صورت سالانه را ۱۰ میلیارد ریال و درآمد حاصل از فروش مو به صورت سالانه را ۹۰ میلیون ریال اعلام و تصریح کرد: متأسفانه در این منطقه کرک توسط دلالان با قیمت پایین خریداری و صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه الیاف مو توسط فولیکول‌های اولیه و الیاف کرک توسط فولیکول‌های ثانویه به وجود می‌آیند، افزود: مهم‌ترین استفاده کرک در تهیه لباس‌های زمستانی است. لباس و پوشاک تهیه شده از کرک، بسیار زیبا، گرم و ظریف هستند و به همین سبب مشتریان بسیاری در کشورهای خارجی دارند؛ همچنین کرک خاصیت جذب رطوبت دارد، به آسانی شعله‌ور نمی‌شود و به همین دلیل در صنعت نیز از آن استفاده می‌شود.
به گفته جوادی بایگی، خاصیت کرک باعث بالا رفتن ارزش آن در دنیا شده چرا که کرک موکشی شده و تمیز با قیمت بسیار بالایی در دنیا خرید و فروش می‌شود؛ نسبت بالای کرک، ظرافت بیشتر تارهای کرک، تمیز بودن آن، رنگ کرک و بلندی طول کرک از عوامل موثر در ارزش کرک به شمار می‌روند.
کرک سفید، بالاترین قیمت را دارد
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه از خاصیت‌های متنوع کرک گفت و ادامه داد: کرک سفید، بالاترین قیمت را دارد و بعد از آن کرک‌های قهوه‌ای، خاکستری، آهویی و سیاه دارای بیشترین ارزش هستند. هر قدر “بیده” کمتر به گرد و خاک، عرق و خار و خاشاک آلوده باشد، قیمت آن بیشتر می‌شود.
۹۲ هزار و ۵۵۸ راس بز و بزغاله جمعیت دامی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. میزان تولید کرک شهرستان در سال ۱۰ تن است که به ازای هر راس به طور میانگین ۰.۱۲ کیلوگرم کرک تولید می‌شود. میزان تولید مو در شهرستان در سال ۱۵ تن بوده که به ازای هر راس به طور میانگین ۰.۱۶ کیلوگرم مو تولید می‌شود.
جوادی بایگی از مراکز و ایستگاه‌های اصلاح نژادی به عنوان هسته‌های بارز ژنتیکی یاد کرد که باعث ایجاد بانک ژن و حفظ نژاد دام می‌شوند و خاطرنشان کرد: مرکز پرورش و اصلاح نژاد بز کرکی خراسان جنوبی در ۱۸ کیلومتری شهرستان سربیشه در کنار جاده سربیشه – نهبندان قرار دارد. ایستگاه فعالیت‌های فنی، علمی و اصلاح نژادی کار خود را با خرید بزهای کرکی از گله‌های دامداران منطقه در سال ۷۸ به طور رسمی آغاز کرد.
جوادی بایگی ادامه داد: مقاومت زیاد این نژاد به شرایط سخت، توان تولیدی آن در شرایط خشکسالی و قدرت راهپیمایی از خصوصیات این نژاد است، اما شهرت این نژاد به دلیل تولید کرک بوده چرا که در نژادهای خالص بیش از ۸۰ درصد بدن آنها از کرک پوشیده شده است.
وی با اشاره به اینکه خصوصیت دیگر این بزها تولید شیر و دوقلوزایی است، افزود: تمامی فعالیت‌های مدیریتی و اصلاح نژادی از جمله عملیات ثبت مشخصات وزن کشی، همزمان سازی فحلی و جفت گیری کنترل شده، واکسیناسیون و … در این مرکز انجام می‌گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه با اشاره به ویژگی‌های بز کرکی، بیان کرد: گروهی از بزها علاوه بر شیر و گوشت محصول دیگری نیز تولید می‌کنند که کرک نامیده می‌شود.
جوادی بایگی ادامه داد: آب و هوای خشک و بدون رطوبت برای پرورش بز کرکی مناسب است، بنابراین مناطق استوایی، حاشیه و قسمت‌های خشک کویری و حتی نواحی خشک سردسیر برای بز کرکی مناسب هستند ولی در مناطق مرطوب هرگز نمی‌توان بز کرکی را پرورش داد.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه با بیان اینکه بزهای دو پوششی کرک و مو تولید می‌کنند، تصریح کرد: بز کرکی خراسان جنوبی دو پوششی است و کرک و مو تولید می‌کند. بزهای بومی خراسان جنوبی توده‌های بز کرکی هستند که بیش از ۵۰ درصد و حتی در نمونه‌هایی ۸۰ تا ۹۰ درصد از پوشش بدن آنها کرک است.
وی با اشاره به اینکه فصل جفت‌گیری این نوع بز، شهریور و مهر و زایش در بهمن و اسفند است، افزود: الیاف دامی توسط دو نوع فولیکول موجود در پوست به وجود می‌آید و رشد الیاف نیز به فعالیت فولیکول‌ها بستگی دارد و الیاف مو توسط فولیکول‌های اولیه و الیاف کرک توسط فولیکول‌های ثانویه به وجود می‌آید.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه ادامه داد: نسبت بالای کرک به مو در بی ده، ظرافت بیشتر تارهای کرک، بلندی طول کرک و رنگ کرک، از عوامل مؤثر در ایجاد ارزش برای کرک به شمار می‌روند.
وی افزود: ترویج و حفظ ذخایر ژنتیکی بز کرکی منطقه – رشد کمی و کیفی تولید کرک و تأمین مواد اولیه صنایع و کارخانجات و فراهم کردن امکان توسعه پایدار بز کرکی منطقه از اهداف اصلی ایجاد مرکز اصلاح نژاد بز کرکی در استان است. همچنین کاهش قطر الیاف کرک به کمتر از ۱۷ میکرون، کاهش درصد مو در کرک و افزایش طول الیاف به پیش از ۳۰ میلی متر، افزایش یکدستی رنگ و گسترش ژن‌های مطلوب و کاهش همخونی از اهداف فرعی ایجاد این مرکز است.
وی با بیان اینکه منطقه خراسان جنوبی از مناطق کوهستانی و کویری است که عمدتاً دارای مراتع فقیر است، افزود: در مناطق مرزی، بادهای موسمی و طوفان‌های شنی نیز فعالیت‌های کشاورزی و دامداری مردم سخت کوش منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه اظهار کرد: به علت خشکسالی چند سال اخیر که در این منطقه شدت بیشتری داشته است، تعداد زیادی از دام‌های روستاییان و عشایر منطقه تلف یا کشتار شده و جمعیت دامی به شدت کاهش یافته است و از طرف دیگر با توجه به مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها و کاهش جمعیت فعال ساکن در روستا مشاغل خدماتی نیز رونق چندانی ندارند.
جوادی بایگی تصریح کرد: یکی از پتانسیل‌های با ارزش منطقه، وجود بز کرکی بومی جنوب خراسان است که به لحاظ آشنایی روستاییان و عشایر با دامداری و ویژگی‌هایی که این فعالیت تولیدی دارد امکان ایجاد فرصت‌های شغلی در روستاها را فراهم کرده است. جمعیت دامی شهرستان ۱۶۰ هزار و شامل یک رأس دام سبک شامل ۶۳ هزار و ۶۲۷ رأس گوسفند و بره و ۹۶ هزار و ۳۷۴ رأس بز و بزغاله است.
مدیر جهاد کشاورزی سربیشه اظهار کرد: میزان تولیدات شهرستان ۱۲ تن کرک و ۱۵ تن مو در سال است که تولید کرک ایستگاه بز کرکی در سال گذشته ۱۲۶ کیلوگرم بوده است.
آنچه که از این قصه پرماجرا به دست می‌آید، این است که سوددهی محصول کرک باید با فرآوری به جیب دامدار رود و سوال این است که چرا باید دست‌های دامدار از کار زیاد در کویر سیاه شود و اروپایی‌ها سودش را ببرند؟
انتهای پیام
