گروه ورزشی: یکی از بزرگترین اسطوره‌های تاریخ فوتبال جهان پله، ملی‌پوش سال‌های دور برزیل است. پله هشتاد سالگی‌اش را جشن گرفت. شهرت او حالا از دنیای ورزش فراتر رفته است و این مطلب به ده داستان در مورد مردی می‌پردازد که به پادشاه معروف است.
۲۳ اکتبر، ادسون آرانتس دوناسیمنتو که در دنیا به پله معروف است، هشتاد سالگی‌اش را جشن گرفت. او که سال ۱۹۷۷ بازنشسته شد، صاحب رکورد ۱۲۸۱ گل در ۱۳۶۳ بازی ملی و باشگاهی است. شهرت او در زمان بازی هم حیرت‌انگیز بود اما مانند هر انسان معروف دیگری ماجراهایی در مورد این فوتبالیست وجود دارد که کمتر شنیده شده اند. این مطلب ده مورد از این داستان‌ها را مرور می‌کند.
پله موجب اخراج یک داور شد
سانتوس، تیم باشگاهی پله، ۱۸ ژوئن ۱۹۶۸ در دیداری دوستانه به مصاف تیم المپیک کلمبیا در بوگوتا رفت. ورزشگاه سرشار از تماشاگر بود. به دنبال خطای پله روی مدافع حریف و پس از آن به گفته گی‌یرمو ولاسکز، توهین به داور، در میان حیرت تماشاگران، به او گفته شد از زمین بیرون برود (استفاده از کارت قرمز از سال ۱۹۷۰ شروع شد).
اوضاع بهم ریخت و بازیکنان خشمگین سانتوس دور داور جمع شدند؛ در عکس‌های پس از بازی مشخص بود که دور چشم ولاسکز هم کبود شده بود. جمعیت حاضر در ورزشگاه هم نسبت به آن تصمیم معترض بودند.داور بازی سال ۲۰۱۰ در مصاحبه‌ای گفت که از او خواسته شد از زمین بیرون برود و سوت را به یکی از کمک‌هایش بسپارد. پله هم با قدرت در بازی باقی ماند.
پله واقعا جلوی یک جنگ را گرفت؟
سال ۱۹۶۰، سانتوس باشگاهی که پله در آن بازی می‌کرد، یکی از معروف‌ترین تیم‌های جهان بود؛ آنها از این مزیت به بهترین شکل استفاده می‌کردند و در نقاط مختلف دنیا بازی‌های جذاب دوستانه ترتیب می‌دادند. یکی از این بازی‌ها ۴ فوریه ۱۹۶۹ در کشور جنگ‌زده نیجریه بود: سانتوس یک تیم محلی را ۱-۲ در شهر بنین شکست داد. نیجریه در آن زمان درگیر یک جنگ خونین داخلی بود. به گفته گیلرمه گوارش، متخصص تاریخ باشگاه سانتوس، بازیکنان نسبت به امنیتشان نگران بودند و بنابراین طرف‌های درگیر قبل از بازی بر سر آتش‌بس توافق کردند.این داستان در سال‌های اخیر مورد تردید قرار گرفته و به طرز عجیبی هم در اولین نسخه از زندگینامه پله که در سال ۱۹۷۷ منتشر شد، نادیده گرفته شده است.اما در زندگینامه دیگری که ۳۰ سال بعد منتشر شد، اسطوره برزیلی به آن اشاره کرد. او گفت که به بازیکنان برزیل گفته شده بود: “جنگ داخلی به خاطر این مسابقه دوستانه متوقف خواهد شد.”
پله همچنین در آن کتاب نوشت: “خب، من مطمئن نیستم که این داستان کاملا واقعیت داشت، ولی نیجریه‌ای‌ها اطمینان دادند، زمانی که ما آن‌جا هستیم، به محل بازی حمله نخواهد شد.”
چگونه پله به بیتلز کم‌محلی کرد؟
پله سال ۱۹۷۵ برای بازی در نیویورک کاسموس، راهی نیویورک شد؛ این زمانی بود که آمریکا برای نخستین بار (۶۸-۱۹۶۴) برگزاری یک لیگ حرفه‌ای را تجربه می‌کرد.او در کلاس آموزش زبان انگلیسی شرکت می‌کرد و در یکی از جلساتی که به کلاس می‌رفت با جان لنون، عضو سرشناس گروه بیتلز که او نیز همزمان مقیم آن شهر بود، روبرو شد.پله در خاطراتی که سال ۲۰۰۷ منتشر شد، نوشت: “لنون در همان مدرسه زبان ژاپنی یاد می‌گرفت.”پله می‌گوید که لنون به او گفته بود که او و سایر اعضای گروه بیتلز در هنگام برگزاری جام جهانی ۱۹۶۶ تلاش کرده بودند با تیم برزیل در هتل دیدار کنند.پله نوشته است که مسئولان محافظه‌کار فدراسیون فوتبال برزیل به این موسیقیدان و سایر اعضای گروه بیتلز اجازه دیدار با بازیکنان تیم ملی را ندادند.
چرا هرگز در یک باشگاه اروپایی بازی نکرد؟
منتقدان می‌گویند پله چون به دنبال یک زندگی راحت بود، هرگز در فوتبال اروپا بازی نکرد.مسئله این است که در واقع به پله برخلاف سایر بازیکنان معروف یا غیر معروف آن زمان برزیل، اجازه بازی در خارج از کشور داده نشد.پله پس از ۱۸ سال بازی برای تیم برزیلی سانتوس در سال ۱۹۷۵ به نیویورک کاسموس ملحق شد و سه فصل برای این تیم بازی کرد
سانتوس حاضر به قبول پیشنهاد تیم‌هایی مانند رئال مادرید و آث میلان نبود. فشار برای نگه داشتن او در برزیل از مقام‌های بالای دولت وارد می‌شد: سال ۱۹۶۱، رئیس جمهور ژانیو کوآدروس فرمانی صادر کرد مبنی بر این که پله “گنجینه ملی” است و نمی‌توان او را “صادر” کرد.البته اسطوره برزیلی سال ۱۹۷۵ که به کاسموس نیویورک پیوست، سرانجام توانست برای یک باشگاه خارجی بازی کند.
اولین بازی به عنوان کاپیتان برزیل… در پنجاه سالگی
بله درست خواندید. پله تنها یک بار بازوبند کاپیتانی تیم ملی فوتبال برزیل را به بازویش بست. او همیشه از بازوبند کاپیتانی چه در باشگاه و چه در تیم ملی امتناع می‌کرد.تنها استثنا زمانی بود که در ۵۰ سالگی برای برزیل بازی کرد؛ این اتفاق در سال ۱۹۹۰ افتاد، ۱۹ سال پس از بازنشستگی‌اش در تیم ملی.او در یک بازی دوستانه بین برزیل و منتخب جهان در میلان ایتالیا شرکت کرد. مسابقه‌ای که به مناسبت ۵۰ سالگی پله ترتیب داده شده بود و او یک نیمه در آن بازی کرد.شکست ۱-۲ برزیل در این مسابقه به یک دلیل دیگر هم در برزیل معروف شد: رینالدو، مهاجم باشگاه فلومیننسه می‌توانست در مسابقه‌ای که به افتخار پله برگزار شده بود به او یک پاس گل بدهد، اما بجای این کار توپ را به بیرون از دروازه شوت کرد.
رینالدو سال ۲۰۱۰ به وبسایت گلوبو استوره برزیل گفت: “اولش یک مقدار از دست من عصبانی شد”.
پله در کارائیب ربوده شد
بازیکنان سانتوس از مسابقه ۵ سپتامبر ۱۹۷۲ مقابل ترینیداد و توباگو راضی نبودند.اوبردان، مدافع تیم به روزنامه برزیلی “زرو اورا” در سال ۲۰۱۰ گفت: “اغتشاش‌های جدی در جریان بود و ما تانک‌ها را در خیابان می‌دیدیم. ما تصمیم گرفتیم با سرعت تمام مسابقه دهیم و بعد هم بپریم داخل هواپیما.”اما آنها روی واکنش جمعیت پس از گل دقیقه ۴۳ پله حساب نکرده بودند.مردم داخل زمین ورزشگاه “پورت آو اسپین” هجوم آوردند و در حالی که پله را روی شانه‌هایشان حمل می‌کردند، راهی خیابان‌های شهر شدند.پله دقایق ناخوشایندی را گذراند تا سرانجام نجات پیدا کرد.
وقتی پله جای سیلوستر استالونه را گرفت
وقتی فیلمبرداری فرار به سوی پیروزی در سال ۱۹۸۰ شروع شد، سیلوستر استالونه به لطف دو فیلم اول مجموعه راکی، چهره‌ای شناخته شده در صنعت سینما بود.فرار به سوی پیروزی داستان یک بازی تخیلی بین تیمی از سربازان آلمان نازی با تیمی از زندانیان آنها در جنگ جهانی دوم است. پله هم در کنار شماری از بازیکنان نامدار شاغل و بازنشسته آن دوران مانند بابی مور و اسوالدو آردیلس در فیلم حاضر بود. استالونه نقش دروازه‌بان تیم را بازی می‌کرد.گفته شده در آن صحنه‌ای که پله قرار بود با یک قیچی آکروباتیک و زیبا گل بزند، در همان برداشت اول کاری که از او خواسته شده بود را به بهترین وجهی انجام داد.پله اوایل این ماه (اکتبر) به یک وبسایت برزیلی گفت که ابتدا قرار بوده گل آخر را استالونه وارد دروازه حریف کند: “در فیلمنامه اولیه، استالونه قرار بود مهاجم باشد و من دروازه‌بان.”پله سپس با خنده ادامه داد: “اما او در تمام زندگی نتوانست یک شوت به توپ بزند.”پله اگر نقش دروازه‌بان را در فیلم فرار به سوی پیروزی بازی می‌کرد هم مشکلی به وجود نمی‌آمد.در زمانی که تیم‌های فوتبال فقط مجاز به انجام یک تعویض بودند، پله هم برای باشگاه و هم برای تیم ملی برزیل درون دروازه ایستاد. در واقع پله چهار بار دستکش دروازه‌بانی سانتوس را پوشید، از جمله نیمه‌نهایی جام حذفی برزیل در سال ۱۹۶۴. تیم بازی را برد و پله یک گل هم نخورد.
فقط یک پله وجود نداشت…
تماشاگران احتمالا از فریاد کشیدن شعار “فقط یک پله وجود دارد!” حسابی کیف کنند، اما راستش را بخواهید این ادعا درست نیست.شهرت افسانه‌ای پله در سراسر دنیا موجب شد افراد زیادی در داخل و خارج زمین فوتبال این نام را بگیرند.یکی از معروف‌ترین بازیکنان آفریقا که هنگام تولد عبدی آیو نام داشت، بعدها با نام عبدی پله معروف شد و برای تیم ملی فوتبال غنا و شماری از باشگاه‌های نامدار اروپایی بازی کرد.در انگلیس، پدرو مونتریو دروازه‌بان اهل کیپ ورد (جزیره‌ای در اقیانوس اطلس) که در سال ۲۰۰۶ به ساوتهمپتون پیوست، با نام پله شناخته می‌شد و این لقب را از کودکی به او داده بودند. اما تاثیر بیشتر نام پله مربوط به اسمی است که هنگام غسل تعمید روی او گذاشته شد. به گفته موسسه جغرافیا و آمار برزیل، پس از پله تعداد بچه‌هایی که ادسون نام گرفتند، به طرز فوق‌العاده‌ای زیاد شد.در سال ۱۹۵۰ در برزیل نام ۴۳۵۱۱ نفر ادسون بود. دو دهه بعد و پس از این که پله بیش از ۱۰۰۰ گل زد و برنده سه جام جهانی شد، شمار ادسون‌ها به بیش از ۱۱۱۰۰۰ نفر رسیده بود.
پادشاهی که می‌توانست رئیس‌جمهوری شود؟
سال ۱۹۹۰ پله به رسانه‌های بین‌المللی گفت که به حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۹۴ برزیل فکر می‌کند.پله هرگز نامزد ریاست جمهوری برزیل نشد، اما در دهه ۱۹۹۰ برای ۳ سال وزیر ورزش برزیل بوداین اتفاق رخ نداد ولی پله در همان دهه وارد سیاست شد: از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ او وزیر ورزش برزیل بود. پله در آن دوران تلاش کرد به بازیکنان حرفه‌ای قدرت چانه‌زنی بیشتری مقابل باشگاه‌ها بدهد؛ فرصتی که بازیکنان نسل پله هرگز به آن دست نیافتند.
۲۳ اکتبر، ادسون آرانتس دوناسیمنتو که در دنیا به پله معروف است، هشتاد سالگی‌اش را جشن گرفت. او که سال ۱۹۷۷ بازنشسته شد، صاحب رکورد ۱۲۸۱ گل در ۱۳۶۳ بازی ملی و باشگاهی است. شهرت او در زمان بازی هم حیرت‌انگیز بود اما مانند هر انسان معروف دیگری ماجراهایی در مورد این فوتبالیست وجود دارد که کمتر شنیده شده اند. این مطلب ده مورد از این داستان‌ها را مرور می‌کند.
پله موجب اخراج یک داور شد
سانتوس، تیم باشگاهی پله، ۱۸ ژوئن ۱۹۶۸ در دیداری دوستانه به مصاف تیم المپیک کلمبیا در بوگوتا رفت. ورزشگاه سرشار از تماشاگر بود. به دنبال خطای پله روی مدافع حریف و پس از آن به گفته گی‌یرمو ولاسکز، توهین به داور، در میان حیرت تماشاگران، به او گفته شد از زمین بیرون برود (استفاده از کارت قرمز از سال ۱۹۷۰ شروع شد).
اوضاع بهم ریخت و بازیکنان خشمگین سانتوس دور داور جمع شدند؛ در عکس‌های پس از بازی مشخص بود که دور چشم ولاسکز هم کبود شده بود. جمعیت حاضر در ورزشگاه هم نسبت به آن تصمیم معترض بودند.داور بازی سال ۲۰۱۰ در مصاحبه‌ای گفت که از او خواسته شد از زمین بیرون برود و سوت را به یکی از کمک‌هایش بسپارد. پله هم با قدرت در بازی باقی ماند.
پله واقعا جلوی یک جنگ را گرفت؟
سال ۱۹۶۰، سانتوس باشگاهی که پله در آن بازی می‌کرد، یکی از معروف‌ترین تیم‌های جهان بود؛ آنها از این مزیت به بهترین شکل استفاده می‌کردند و در نقاط مختلف دنیا بازی‌های جذاب دوستانه ترتیب می‌دادند. یکی از این بازی‌ها ۴ فوریه ۱۹۶۹ در کشور جنگ‌زده نیجریه بود: سانتوس یک تیم محلی را ۱-۲ در شهر بنین شکست داد. نیجریه در آن زمان درگیر یک جنگ خونین داخلی بود. به گفته گیلرمه گوارش، متخصص تاریخ باشگاه سانتوس، بازیکنان نسبت به امنیتشان نگران بودند و بنابراین طرف‌های درگیر قبل از بازی بر سر آتش‌بس توافق کردند.این داستان در سال‌های اخیر مورد تردید قرار گرفته و به طرز عجیبی هم در اولین نسخه از زندگینامه پله که در سال ۱۹۷۷ منتشر شد، نادیده گرفته شده است.اما در زندگینامه دیگری که ۳۰ سال بعد منتشر شد، اسطوره برزیلی به آن اشاره کرد. او گفت که به بازیکنان برزیل گفته شده بود: “جنگ داخلی به خاطر این مسابقه دوستانه متوقف خواهد شد.”
پله همچنین در آن کتاب نوشت: “خب، من مطمئن نیستم که این داستان کاملا واقعیت داشت، ولی نیجریه‌ای‌ها اطمینان دادند، زمانی که ما آن‌جا هستیم، به محل بازی حمله نخواهد شد.”
چگونه پله به بیتلز کم‌محلی کرد؟
پله سال ۱۹۷۵ برای بازی در نیویورک کاسموس، راهی نیویورک شد؛ این زمانی بود که آمریکا برای نخستین بار (۶۸-۱۹۶۴) برگزاری یک لیگ حرفه‌ای را تجربه می‌کرد.او در کلاس آموزش زبان انگلیسی شرکت می‌کرد و در یکی از جلساتی که به کلاس می‌رفت با جان لنون، عضو سرشناس گروه بیتلز که او نیز همزمان مقیم آن شهر بود، روبرو شد.پله در خاطراتی که سال ۲۰۰۷ منتشر شد، نوشت: “لنون در همان مدرسه زبان ژاپنی یاد می‌گرفت.”پله می‌گوید که لنون به او گفته بود که او و سایر اعضای گروه بیتلز در هنگام برگزاری جام جهانی ۱۹۶۶ تلاش کرده بودند با تیم برزیل در هتل دیدار کنند.پله نوشته است که مسئولان محافظه‌کار فدراسیون فوتبال برزیل به این موسیقیدان و سایر اعضای گروه بیتلز اجازه دیدار با بازیکنان تیم ملی را ندادند.
چرا هرگز در یک باشگاه اروپایی بازی نکرد؟
منتقدان می‌گویند پله چون به دنبال یک زندگی راحت بود، هرگز در فوتبال اروپا بازی نکرد.مسئله این است که در واقع به پله برخلاف سایر بازیکنان معروف یا غیر معروف آن زمان برزیل، اجازه بازی در خارج از کشور داده نشد.پله پس از ۱۸ سال بازی برای تیم برزیلی سانتوس در سال ۱۹۷۵ به نیویورک کاسموس ملحق شد و سه فصل برای این تیم بازی کرد
سانتوس حاضر به قبول پیشنهاد تیم‌هایی مانند رئال مادرید و آث میلان نبود. فشار برای نگه داشتن او در برزیل از مقام‌های بالای دولت وارد می‌شد: سال ۱۹۶۱، رئیس جمهور ژانیو کوآدروس فرمانی صادر کرد مبنی بر این که پله “گنجینه ملی” است و نمی‌توان او را “صادر” کرد.البته اسطوره برزیلی سال ۱۹۷۵ که به کاسموس نیویورک پیوست، سرانجام توانست برای یک باشگاه خارجی بازی کند.
اولین بازی به عنوان کاپیتان برزیل… در پنجاه سالگی
بله درست خواندید. پله تنها یک بار بازوبند کاپیتانی تیم ملی فوتبال برزیل را به بازویش بست. او همیشه از بازوبند کاپیتانی چه در باشگاه و چه در تیم ملی امتناع می‌کرد.تنها استثنا زمانی بود که در ۵۰ سالگی برای برزیل بازی کرد؛ این اتفاق در سال ۱۹۹۰ افتاد، ۱۹ سال پس از بازنشستگی‌اش در تیم ملی.او در یک بازی دوستانه بین برزیل و منتخب جهان در میلان ایتالیا شرکت کرد. مسابقه‌ای که به مناسبت ۵۰ سالگی پله ترتیب داده شده بود و او یک نیمه در آن بازی کرد.شکست ۱-۲ برزیل در این مسابقه به یک دلیل دیگر هم در برزیل معروف شد: رینالدو، مهاجم باشگاه فلومیننسه می‌توانست در مسابقه‌ای که به افتخار پله برگزار شده بود به او یک پاس گل بدهد، اما بجای این کار توپ را به بیرون از دروازه شوت کرد.
رینالدو سال ۲۰۱۰ به وبسایت گلوبو استوره برزیل گفت: “اولش یک مقدار از دست من عصبانی شد”.
پله در کارائیب ربوده شد
بازیکنان سانتوس از مسابقه ۵ سپتامبر ۱۹۷۲ مقابل ترینیداد و توباگو راضی نبودند.اوبردان، مدافع تیم به روزنامه برزیلی “زرو اورا” در سال ۲۰۱۰ گفت: “اغتشاش‌های جدی در جریان بود و ما تانک‌ها را در خیابان می‌دیدیم. ما تصمیم گرفتیم با سرعت تمام مسابقه دهیم و بعد هم بپریم داخل هواپیما.”اما آنها روی واکنش جمعیت پس از گل دقیقه ۴۳ پله حساب نکرده بودند.مردم داخل زمین ورزشگاه “پورت آو اسپین” هجوم آوردند و در حالی که پله را روی شانه‌هایشان حمل می‌کردند، راهی خیابان‌های شهر شدند.پله دقایق ناخوشایندی را گذراند تا سرانجام نجات پیدا کرد.
وقتی پله جای سیلوستر استالونه را گرفت
وقتی فیلمبرداری فرار به سوی پیروزی در سال ۱۹۸۰ شروع شد، سیلوستر استالونه به لطف دو فیلم اول مجموعه راکی، چهره‌ای شناخته شده در صنعت سینما بود.فرار به سوی پیروزی داستان یک بازی تخیلی بین تیمی از سربازان آلمان نازی با تیمی از زندانیان آنها در جنگ جهانی دوم است. پله هم در کنار شماری از بازیکنان نامدار شاغل و بازنشسته آن دوران مانند بابی مور و اسوالدو آردیلس در فیلم حاضر بود. استالونه نقش دروازه‌بان تیم را بازی می‌کرد.گفته شده در آن صحنه‌ای که پله قرار بود با یک قیچی آکروباتیک و زیبا گل بزند، در همان برداشت اول کاری که از او خواسته شده بود را به بهترین وجهی انجام داد.پله اوایل این ماه (اکتبر) به یک وبسایت برزیلی گفت که ابتدا قرار بوده گل آخر را استالونه وارد دروازه حریف کند: “در فیلمنامه اولیه، استالونه قرار بود مهاجم باشد و من دروازه‌بان.”پله سپس با خنده ادامه داد: “اما او در تمام زندگی نتوانست یک شوت به توپ بزند.”پله اگر نقش دروازه‌بان را در فیلم فرار به سوی پیروزی بازی می‌کرد هم مشکلی به وجود نمی‌آمد.در زمانی که تیم‌های فوتبال فقط مجاز به انجام یک تعویض بودند، پله هم برای باشگاه و هم برای تیم ملی برزیل درون دروازه ایستاد. در واقع پله چهار بار دستکش دروازه‌بانی سانتوس را پوشید، از جمله نیمه‌نهایی جام حذفی برزیل در سال ۱۹۶۴. تیم بازی را برد و پله یک گل هم نخورد.
فقط یک پله وجود نداشت…
تماشاگران احتمالا از فریاد کشیدن شعار “فقط یک پله وجود دارد!” حسابی کیف کنند، اما راستش را بخواهید این ادعا درست نیست.شهرت افسانه‌ای پله در سراسر دنیا موجب شد افراد زیادی در داخل و خارج زمین فوتبال این نام را بگیرند.یکی از معروف‌ترین بازیکنان آفریقا که هنگام تولد عبدی آیو نام داشت، بعدها با نام عبدی پله معروف شد و برای تیم ملی فوتبال غنا و شماری از باشگاه‌های نامدار اروپایی بازی کرد.در انگلیس، پدرو مونتریو دروازه‌بان اهل کیپ ورد (جزیره‌ای در اقیانوس اطلس) که در سال ۲۰۰۶ به ساوتهمپتون پیوست، با نام پله شناخته می‌شد و این لقب را از کودکی به او داده بودند. اما تاثیر بیشتر نام پله مربوط به اسمی است که هنگام غسل تعمید روی او گذاشته شد. به گفته موسسه جغرافیا و آمار برزیل، پس از پله تعداد بچه‌هایی که ادسون نام گرفتند، به طرز فوق‌العاده‌ای زیاد شد.در سال ۱۹۵۰ در برزیل نام ۴۳۵۱۱ نفر ادسون بود. دو دهه بعد و پس از این که پله بیش از ۱۰۰۰ گل زد و برنده سه جام جهانی شد، شمار ادسون‌ها به بیش از ۱۱۱۰۰۰ نفر رسیده بود.
پادشاهی که می‌توانست رئیس‌جمهوری شود؟
سال ۱۹۹۰ پله به رسانه‌های بین‌المللی گفت که به حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۹۴ برزیل فکر می‌کند.پله هرگز نامزد ریاست جمهوری برزیل نشد، اما در دهه ۱۹۹۰ برای ۳ سال وزیر ورزش برزیل بوداین اتفاق رخ نداد ولی پله در همان دهه وارد سیاست شد: از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ او وزیر ورزش برزیل بود. پله در آن دوران تلاش کرد به بازیکنان حرفه‌ای قدرت چانه‌زنی بیشتری مقابل باشگاه‌ها بدهد؛ فرصتی که بازیکنان نسل پله هرگز به آن دست نیافتند.
