به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پدافند غیرعامل کشور، سردار غلامرضا جلالی به مناسبت ایام نکوداشت پدافند غیرعامل در گفت و گویی در مورد دلایل انتخاب شعار «مقاومت فعال، تاب‌آوری حیرت‌انگیز؛ ایران قوی» به عنوان شعار امسال ایام نکوداشت پدافند غیرعامل اظهار کرد: شعار امسال برگرفته از راهبردهای رهبر معظم انقلاب است. زمانی که دشمن از گزینه نظامی علیه کشور ناامید شد، راهبرد فشار همه جانبه را علیه ما آغاز کرد. از میان تمام راهبردهای موجود در برابر این فشار همه جانبه، با تدبیر رهبری، راهبرد مقاومت فعال در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: واقعیت این است که فشارهایی که از سوی دشمن بر ملت ایران وارد شده و می‌شود تاکنون در هیچ کجای جهان سابقه ندارد. به همان میزان تاب‌آوری ملت ایران در برابر این فشارها بی نظیر و به تعبیر رهبر معظم انقلاب حیرت‌انگیز است و ما توانستیم در این فشار حداکثری، کارکردهای اساسی و استقلال کشور را حتی با وجود بحران کرونا حفظ کنیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: از سوی دیگر رهبر معظم انقلاب، تعبیری که از ایران قوی به کار برده‌اند، ناظر بر قوی شدن در همه مولفه‌هاست. از همین رو و با توجه به شرایط روز کشور و الزامات و بایسته‌ها در این شرایط خاص، تصمیم بر این شد که شعار امسال، با در کنار هم قرار گرفتن این سه مؤلفه یعنی مقاومت فعال، تاب‌آوری حیرت‌انگیز و ایران قوی انتخاب شود.
جلالی در مورد فلسفه تشکیل و اهداف و وظایف این سازمان اظهار کرد: موضوع پدافند غیرعامل یک مفهومی است که از گذشته وجود داشته و در همه کشورها به نوعی بخش غیرنظامی دفاع محسوب می‌شود.
وی با اشاره به تأخیر ۲۵ سال برای تشکیل پدافند غیرعامل تصریح کرد: در سال ۱۳۸۲، با تدبیر رهبر معظم انقلاب، این سازمان شکل گرفت. این در حالیست که امروزه در همه کشورهای دنیا ساختارهای گسترده‌ای برای پدافند غیرعامل وجود دارد. کشوری مثل آمریکا چندین سازمان در این حوزه دارند و بعد از یازده سپتامبر یک وزارتخانه با نام دفاع سرزمینی در این حوزه تشکیل شد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور اضافه کرد: مأموریت این سازمان‌ها دفاعی است و این دفاع بدون استفاده از سلاح انجام می‌گیرد و حوزه عملش در سطح کشوری است. بدنه این ساختار در سلسله مراتب دفاعی کشور است اما حوزه عملش کل کشور را در بر می‌گیرد. تفاوت عملکرد سازمان پدافند غیرعامل کشور با سازمان مدیریت بحران نیز در نوع تهدیدات است. تهدیدات مدیریت بحران منشأ طبیعی دارد و در طول زمان ثابت است. این در حالیست که تهدیدات حوزه پدافند غیرعامل انسان ساخت است. یعنی از یک سوی ما با ساختارهای انسانی سر و کار داریم و از سوی دیگر با مقوله تکنولوژی مواجهیم. این سبب می‌شود که ماهیت تهدیدات در طول زمان دستخوش تغییر شود. ما ۲۰ سال پیش با تهدیدات سایبری روبه‌رو نبودیم اما امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم.
از لحاظ دانش پدافند غیرعامل چیزی از دنیا کم نداریم
جلالی با اشاره به دستاوردهای سازمان در طول ۱۷ سالی که از تأسیس آن می‌گذرد نیز گفت: وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم در حوزه پدافند غیرعامل نه ساختاری وجود داشت و نه الزامات. خوشبختانه امروز در همه دستگاه اجرایی و حتی در سطح استانی، ساختار پدافند شکل گرفته و جایگاه خود را پیدا کرده است. سازمان پدافند غیرعامل در ۸ حوزه تخصصی شامل، سایبری، زیستی، شیمیایی، پرتویی، اقتصادی، مردم محور، کالبدی و نظامی مشغول فعالیت است.
وی خاطرنشان کرد: به جرأت می‌توان گفت ما از لحاظ دانشی در حوزه پدافند غیرعامل چیزی کم نداریم. به طوری که در حال حاضر ۱۷ رشته کارشناسی ارشد و دکتری پدافند غیرعامل مشغول تربیت دانشجوست و در واقع ما در این زمینه به بلوغ رسیده‌ایم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در مورد اینکه چرا بسیاری از قوانین حوزه پدافند غیرعامل مربوط به سال‌های دور است و حتی دهه ۳۰ است نیز گفت: واقعیت این است هنوز در حوزه پدافند فاقد قوانین پایه و جامع هستیم. اگرچه از برنامه چهارم توسعه، مواردی در مورد الزامات پدافند غیرعامل آمده که در برنامه‌های پنجم و ششم، میزان آن رشد داشته است اما همچنان شاهد برخی نواقص هستیم. از همین رو سازمان پدافند غیرعامل کشور در تعامل با مجلس شورای اسلامی در تلاش است تا با بسترسازی قانونی، رعایت الزامات پدافند غیرعامل را مورد توجه قرار دهد.
جلالی در مورد عدم دعوت و حضور سازمان پدافند غیرعامل در شورای عالی فضای مجازی نیز توضیح داد: مجلس شورای اسلامی با تصویب قانونی در سال ۱۳۹۶ این سازمان را به عضویت برخی شوراهای عالی از جمله شورای عالی فضای مجازی درآورده است. با توجه به اینکه در متن قانون، عضویت رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در شورای عالی فضای مجازی منوط به اجازه رهبری شده بود، ایشان نیز در اسفندماه همان سال با این پیشنهاد موافقت کردند و این قانون از سوی رئیس مجلس شورای اسلامی و ریاست جمهوری نیز برای اجرا ابلاغ شده است. با این حال با گذشت قریب به سه سال از ابلاغ این قانون و پیگیری‌های متعدد، مجریان از اجرای قانون استنکاف کرده و از دعوت رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور برای حضور در این شورا سر باز می‌زنند که دلایل آن مشخص نیست. از همین رو طی درخواستی از کمیسیون اصل ۹۰ خواستار رسیدگی به این موضوع شده‌ایم.
قوانین پدافند زیستی را پس از ۱۲ سال به‌روزرسانی کردیم
وی در ادامه در خصوص نقش سازمان پدافند غیرعامل کشور در مساله مقابله با کرونا نیز گفت: اجازه بدهید توضیحاتی پیرامون فعالیت‌های این سازمان در مورد مباحث پدافند زیستی ارائه کنم. سازمان پدافند غیرعامل کشور در راستای ساختارسازی در حوزه پدافند زیستی، در سال ۹۰، طرح جامع میکروبی کشور را که در سال ۷۸ تصویب شده بود، پس از ۱۲ سال دوباره به‌روزرسانی کرد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: در همین راستا ساختارها و نقش‌ها تعریف شد. این ساختار در هر استان با توجه به مخاطرات و تهدیدات خاص آن بازطراحی شد و مسئولان استانی متولی بحث پدافند زیستی از استاندار تا کارشناسان آموزش‌های لازم را دریافت کردند. این آموزش‌ها در برخی استان‌ها مانند قم، سیستان و بلوچستان و آذربایجان شرقی برای ایجاد آمادگی با اجرای مانور پدافند زیستی تمرین شد.
جلالی تاکید کرد: سال گذشته نظام مرزبانی زیستی را جهت کنترل ورود و خروج مرزها از منظر تهدیدات زیستی تدوین و آماده کردیم. این اقدام تقریباً بیش از یک ماه قبل از شیوع کرونا انجام شد و طی آن دستورالعمل‌های مقابله در برابر تهدیدات زیستی آماده سازی و به نهادهای متولی ارائه شد. شاید جالب باشد بدانید که ما در سال ۹۶، رزمایش مقابله با شیوع کرونا را در فرودگاه امام خمینی (ره) برگزار کردیم که در این رزمایش، ضعف‌ها و اشکالات موجود را احصا و به دستگاه متولی گوشزد کردیم.
وی خاطرنشان کرد: با وجود تلاش‌های ۸ ساله سازمان پدافند غیرعامل کشور در سال ۹۰ تا ۹۸ و تمام ساختارسازی‌ها و آموزش‌ها و با وجود اقداماتی که در حوزه پیش بینی، پیشگیری و مقابله انجام داده و برنامه‌ریزی کرده بودیم اما مشخص نشد چرا پس از ۳۰ بهمن و ظهور کرونا در ایران، ما از ستاد ملی کرونا کنار گذاشته شدیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور یادآور شد: این در حالیست که ستاد کل نیروهای مسلح در پی اعلان سازمان پدافند غیرعامل کشور، خود را برای مقابله با کرونا آماده و تجهیز کرد و مشاهده کردیم که نیروهای مسلح در برابر کرونا غافل گیر نشدند و از آمادگی مطلوبی برخوردار بودند.
برنامه مقابله با کرونا باید جامع‌تر تدوین شود
جلالی در پاسخ به این سوال که آیا ما برنامه جامعی برای مقابله با کرونا داریم نیز اظهار کرد: در ماجرای کرونا، بخش عمده‌ای از کشورهای دنیا غافلگیر شدند و می‌توان به جرأت گفت که هیچ کشوری برنامه جامعی از قبل برای مقابله با چنین بیماری نداشت چون این سطح از فراگیری بیماری و تأثیر آن برجنبه‌های مختلف مانند اقتصاد و معیشت مردم قابل تصور نبود.
وی ادامه داد: ما جلساتی با نخبگان کشور با عنوان ” ۲۲۰ روز مقابله با کرونا” داشتیم. ماحصل جلسات با این نخبگان که از حوزه‌های مختلف، از ویروس شناس، اپیدمیولوژیست، روانشناس تا اقتصاددان و حقوقدان را شامل می‌شدند این بود که با توجه به اینکه کرونا نه درمان، نه دارو و نه واکسن مشخصی دارد، مقابله با آن نیازمند تغییر رویکرد از درمان محوری به بهداشت محوری است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور اظهار کرد: این کار نافی مجاهدت‌های کادر نظام سلامت کشور به عنوان مدافعان سلامت که جان خود را برای درمان هم وطنان به خطر انداختند نیست. بلکه به معنی این است که باید بار را از دوش بخش درمان کشور برداریم.
تجربه موفق اجرای الگوی بهداشت محور در زیرساخت‌های حیاتی کشور
جلالی با اشاره به تجربه موفق اجرای الگوی بهداشت محور در زیرساخت‌های حیاتی کشور تصریح کرد: با توجه به اینکه در این زیرساخت‌ها، نظام HSE وجود داشت، توانستیم یک نظام بهداشت حرفه‌ای را در این زیرساخت‌ها پیاده سازی کنیم که تجربه موفقی بود که تضمین تداوم کارکردهای زیرساخت‌های حیاتی کشور از قبیل آب، برق، نفت، گاز و … را به دنبال داشت.
وی خاطرنشان کرد: رویکرد بهداشت محور، یک سبک زندگی است که رفتارهای مراقبتی بهداشتی ما را در هرکجا که هستیم از خانواده، محل کار، محل تحصیل و … تنظیم می‌کند. اما آنچه تضمین کننده موفقیت این رویکرد است آموزش و اقناع مردم و همچنین اجماع بین مسئولان است که در این زمینه رسانه، به ویژه رسانه ملی نقشی بی‌بدیل را ایفا می‌کند. چنانچه به اعتقاد من رسانه با فرهنگ‌سازی صحیح می‌تواند نقشی پررنگ‌تر از نظام بهداشت و درمان در مدیریت بحران کرونا ایفا کند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور متذکر شد: کشورهایی که توانستند در زمینه مقابله با کرونا موفق عمل کنند در درجه اول از نظام کارآمد تصمیم‌گیری یا حکمرانی مطلوب مقابله با کرونا و در درجه دوم از نظام اعمال مقررات خوبی برخوردار بودند.
به گفته جلالی چنانچه تصمیم درست، قاطع و به موقع از سوی مسئولان گرفته شود و مردم با استفاده از رسانه اقناع شده و موضوع را بپذیرند، مطمئن باشید مردم به پروتکل‌ها و توصیه‌ها پای‌بند خواهند بود و تمکین خواهند کرد.
نظام واکسن سازی ما نیازمند تحول و به‌روزرسانی است
وی با بیان اینکه نظام واکسن سازی ما نیازمند تحول و به‌روزرسانی است، خاطرنشان کرد: نظام تشخیصی، دارویی و واکسن سازی ما باید همگام با تهدیدات بیولوژیکی و زیستی حرکت کند. برای مثال ما بانک جامعی از ویروس‌ها و پاتوژنها در اختیار نداشتیم. همچنین سیستم‌های تشخیصی ما ناقص بودند. در زمینه پروتکل و تجهیزات نیز نیازمند تحولاتی بودیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه در این زمینه پیشنهاد طرح جامع واکسن کشور را آماده کردیم، تصریح کرد: به نظر می‌رسد در زمینه ساخت دارو و واکسن، همچنان نگاه سنتی حکم‌فرماست. این در حالیست که در این زمینه شرکت‌های دانش بنیان بسیاری مشغول فعالیت هستند که می‌توان با استفاده از حذف برخی قوانین و پروتکل‌های دست و پاگیر، زمینه توسعه فعالیت این شرکت‌ها را تسهیل کرد. البته این امر هرگز به معنی نادیده گرفتن چارچوب، اصول و ضوابط ایمنی بهداشتی در مورد دارو و واکسن نیست.
جلالی در پاسخ به سوالی در مورد سیاست کارزار فشار حداکثری و جنگ هیبریدی و چند لایه علیه ایران که از سوی آمریکا آغاز شده است، گفت: تهدیدات با اتکا به فناوری‌ها دستخوش تغییراتی شده‌اند و دسته جدیدی از تهدیدات غیرنظامی را شکل داده‌اند. در این زمینه آمریکایی‌ها با بکارگیری قدرت هوشمند، به‌دنبال به‌کارگیری همه مؤلفه‌های قدرت خود علیه نقاط ضعف ما هستند. در این زمینه در درجه نخست باید نکات ضعف خود را بشناسیم و آن را برطرف کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در هیچ کشوری در دنیا، به یک شبکه اجتماعی خارج پایه اجازه نمی‌دهند که با استفاده از بستر اینترنت آن کشور، به فعالیت بپردازند، فضا کسب و کار فراهم کند و نقل و انتقال پول انجام دهد بدون آنکه اصول و ضوابط آن کشور را بپذیرید.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه باید پدیده شبکه‌های اجتماعی را به درستی بشناسیم گفت: شبکه اجتماعی، کارکردهای بسیار ارزشمندی دارد و می‌تواند بستر ایجاد مشاغل بسیار زیادی باشد. اما اگر قانون، کنترل و اداره یک شبکه اجتماعی در دست کشور نباشد، تمام اطلاعات و دارایی‌های افرادی که در این شبکه اجتماعی به فعالیت یا کسب و کار می‌پردازند در معرض خطر است. چون هیچ نظارتی بر آن وجود ندارد و در برابر قانون نیز پاسخگو نیست.
باید به دنبال ایجاد یک شبکه اجتماعی ملی باشیم
جلالی تصریح کرد: اگر ما نیازمند شبکه اجتماعی هستیم که حتماً نیز به آن نیاز داریم، باید به دنبال ایجاد یک شبکه اجتماعی ملی باشیم تا اجازه ندیدیم مردم ما و دارایی‌های ملی به گروگانی در دست دشمن تبدیل شوند.
وی با بیان اینکه بحران کرونا، نیاز ما به داشتن شبکه ملی اطلاعات را بیش از پیش نمایان کرد، گفت: شیوع کرونا، استفاده از کارکردهای فضای سایبری را با یک شیب تند روبه‌رو کرد. آموزش، خدمات درمان، بسیاری از مشاغل و … اکنون به فضای سایبری منتقل شده‌اند. با این شرایط نبود ارتباطات سایبری را نمی‌توان تحمل کرد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه یکی از اهداف پیش بینی شده در اساسنامه سازمان، تسهیل و تضمین کارکردهای اساسی است، تصریح کرد: در حوزه ارتباطات که بستر انتقال داده است موفق عمل کرده‌ایم. ولی در بخش‌هایی مانند شبکه اجتماعی ملی هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده‌ایم که از اهمیت اساسی برخوردار است مشروط بر اینکه زیرساخت آن در اختیار خود ما باشد و اجازه کنترل و تسلط بر این حوزه را به دشمنان ندهیم.
ضرورت خروج مراکز پرخطر از شهرها
جلالی در خصوص اقدامات سازمان پدافند غیرعامل کشور برای خروج زیرساخت‌های پرخطر از حریم شهرها نیز گفت: ما طرحی به نام پدافند شهری آماده کرده‌ایم. در این طرح ۴۰ اقدام اساسی مصوب و ابلاغ شده است. این طرح تا سه‌سال آینده جز برنامه‌های اجرایی ما در شهرها خواهد بود. ۵۱ شهر بالای ۲۰۰ هزار نفر را برای این طرح هدف‌گذاری کرده‌ایم. یکی از این ۴۰ اقدام اساسی در این طرح، خروج مراکز پرخطر از شهرها و ساماندهی و ایمن‌سازی مراکزی است که الزاماً باید در شهر بمانند. همچنین با هماهنگی وزارت صمت، طراحی شهرک‌های صنعتی مواد پرخطر را اجرا کردیم تا این صنایع از شهرها خارج و در این مناطق مستقر شوند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا فرقی می‌کند چه کسی برنده انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا باشد نیز گفت: تجربه ثابت کرده است استراتژی ایالات متحده آمریکا با تغییر رئیس جمهور و حزب حاکم تغییر نمی‌کند. ممکن است تاکتیک تغییر کند اما راهبرد تغییر نخواهد. بلکه آنچه اثرگذار است راهبردهای ماست. در واقع مقاومت فعال، تاب‌آوری و قوی شدن می‌تواند در راهبرد دشمن نسبت به ما تغییر ایجاد کند.
