خواب پاییزه برای ۸۹ شهر
۹ ماه است داریم با کرونا می‌جنگیم، ۹ ماه است که شعار شکست کرونا را سر داده‌ایم و نه ماه است کرونا بی‌اعتنا به ادعاها و رویاهای ما مشغول شکست دادن ماست. ما ۹ ماه نمی‌خواستیم دست‌مان را به نشانه تسلیم بالا ببریم، ۹ ماه مقاومت کردیم، ۹ ماه انکار کردیم، ۹ماه به خودمان دلداری دادیم و تصمیمات کوچک و محدودیت‌های ناچیز اعمال کردیم که نتیجه‌اش شد وضعیت امروز، امروز که زیر بار همه هزینههای مادی و معنوی کرونا کمری خم داریم، بدون این‌که بیماری خم به ابرو آورده باشد، دست آخر هم مسیری که باید از ابتدا می‌رفتیم، تازه داریم شروع می‌کنیم.تعطیلی مشاغل گروه ۲، ۳ و ۴ که تقریبا تعطیلی همه مشاغل را شامل می‌شود، برای ۸۹ شهر کشور از صبح چهارشنبه این هفته آغاز می‌شود و تا جمعه هفته بعد که روز ۲۳ آبان است، ادامه می‌یابد. به این ترتیب عمده مشاغل کشور در این ۸۹ شهر به خوابی ده روزه می‌رود تا بلکه این خواب کوتاه پاییزه به مهار بیماری منجر شود.این خواب اما بی‌ضرر نیست؛ کسب و کارها می‌خوابد، آدم‌ها بیکار می‌شوند، تولید تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد و سیستم عرضه و تقاضا به هم می‌ریزد و درمجموع اقتصاد خرد و کلان دچار آسیب می‌شود، عمده فشار هم بر مردم عادی و قشر آسیب‌پذیر جامعه وارد می‌آید. این همان خسارت‌هایی است که کرونا نیز اگر باشد و مهار نشود به زندگی ما وارد می‌کند؛ کرونا افراد را بیمار و زمینگیر می‌کند، شغل‌شان را از دست‌شان بیرون می‌آورد، هزینههای درمانی را به آنها تحمیل می‌کند و در بعد کلان‌تر، سیستم بهداشت و درمان کشور را از نفس می‌اندازد. پس چه کشور به خاطر کرونا تعطیل شود و چه تعطیلی در کار نباشد ولی کرونا برای تاخت و تاز آزاد باشد، بازی‌ای باخت- باخت شکل می‌گیرد. با این فرق که اگر تعطیلی‌ها به صورت مقطعی اعمال شود، مدتی کوتاه اما به صورت فشرده و حجیم خسارت می‌بینیم. ولی اگر کرونا مهار نشود هر ساعت و هر روز زیان می‌بینیم که می‌شود باختی فرسایشی و مزمن.ستاد ملی مقابله با کرونای کشورمان بعد از ۹ ماه مقاومت خوشبختانه گزینه تعطیلی و اعمال محدودیت را انتخاب کرده است که البته شیوه قطره‌چکانی آن جای بحث دارد. ولی به هرحال محدود کردن مشاغل در ۸۹ شهر که این بار ۲۵ مرکز استان را نیز شامل می‌شود، شاید فرجی برای مهار کرونا باشد.
کدام شهرها محدود می‌شوند؟
از روز دوشنبه پنجم آبان ۴۳ شهرستان با وضعیت قرمز کرونایی تعطیلی مشاغل را تجربه کردند که این تعطیلی همچنان ادامه دارد. از روز چهارشنبه یعنی سه روز دیگر ۴۶ شهر جدید به شهرهای قبلی افزوده می‌شوند و یک بسته ۸۹ تایی از شهرستان‌ها، تعطیلی کسب و کارها را شاهد خواهند بود. این شهرها در نقاط مختلف کشور پراکنده و از این قرارند: اهر، بناب، شبستر، میانه، اشنویه، بوکان، تکاب، خوی، سلماس، نقده، کاشان، شهرضا، مبارکه، مشکین‌شهر، نظرآباد، بیرجند، طبس، قائنات، تربت حیدریه، سبزوار، نیشابور، کاشمر، گناباد، اسفراین، دامغان، گرمسار، ممسنی، سقز، سنندج، کامیاران، مریوان، زرند، شهربابک، جوانرود، سرپل ذهاب، کنگاور، دلفان، رامسر، خمین، اسدآباد، کبودرآهنگ، بافق و میبد.نکته قابل توجه این‌که در استان تهران که پیش از این فقط مشاغل پرخطر شهرهای دماوند و ورامین تعطیل بودند، چتر این تعطیلی گسترده شده و مشاغل خطرساز شهر تهران را نیز شامل خواهد شد. به دلیل شباهت الگوی شیوه بیماری میان تهران و استان البرز، در روزهای آینده کرج، مرکز این استان نیز تعطیلی کسب و کارها را تجربه خواهد کرد.
کدام مشاغل تعطیل می‌شوند؟
مشاغل گروه ۲، ۳ و ۴ فهرستی بلندبالا از مشاغل‌اند که تقریبا همه کسب و کارها را شامل می‌شوند. براساس این لیست، از روز چهارشنبه این هفته تا روز جمعه هفته آینده، پاساژها، مراکز خرید، مراکز ورزشی، استخرها، زیارتگاه‌ها، مساجد، قنادی‌ها، آبمیوه و بستنی‌فروشی‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها، رستوران‌ها، آرایشگاه‌های زنانه و مردانه، مغازه‌های فروش فرش و موکت، اسباب‌بازی‌فروشی‌ها، فروش لوازم خانگی، خدمات چاپ، تزئینات داخلی ساختمان، کادویی‌فروشی، فروش انواع پوشاک، پارچه‌فروشی، مشاوران املاک، لوازم‌التحریر، کیف و کفش، دانشگاه‌ها، مدارس، مهدهای کودک، سینماها، تئاترها، موزه‌ها، تالارهای پذیرایی، کافه‌ها، قهوه‌خانه‌ها، چایخانه‌ها، باغ‌وحش‌ها و شهربازی‌ها تعطیل خواهند بود. اینها علاوه‌بر تعطیلی همه مراسم اجتماعی و فرهنگی و مذهبی و همایش‌هاست که باید تعطیل باشند.
خسارت تعطیلی‌ها چقدر است؟
برای تعطیل نشدن مشاغل در کشور به‌ویژه برای دایرماندن کسب و کارها در تهران که قلب تپنده اقتصاد ایران است، خیلی‌ها ماه‌ها تلاش کردند. حتی بعد از شیوع گسترده کرونا از ماه خرداد و تیر به این طرف که افرادی همچون رئیس شورای شهرتهران مدام از تعطیلی دوهفته‌ای پایتخت حرف می‌زدند و بر آن اصرار می‌کردند، گروه مخالف به ضررهای اقتصادی ناشی از این تعطیلی اشاره می‌کردند و آن را به صلاح نمی‌دانستند. موافقان تعطیلی شهرها از جمله تهران در واقع ضررهای مادی و معنوی ناشی از کرونا را می‌دیدند و معتقد بودند هرچه این بیماری بیشتر کش بیاید، ضررهای آن نیز بیشتر می‌شود. مخالفان اما ضربه سنگین و ناگهانی ناشی از تعطیلی‌ها بر پیکره اقتصاد را مد نظر داشتند و می‌کوشیدند تا واپسین لحظات جلوی پایین آمدن کرکره کسب و کارها را بگیرند.
حالا اما کرونا ما را به جایی رسانده که حتی مخالفان تعطیلی‌ها نیز کوتاه آمده‌اند و ستاد ملی مقابله با کرونا نیز به خواست موافقان گردن نهاده‌است. تعطیلی مشاغل اما بی‌شک ضربه سنگینی به اقتصاد کشور خواهدزد، مخصوصا این که این بار مراکز استان‌ها و از جمله تهران نیز مشمول تعطیلی کسب و کارها شده‌اند. در این اوضاع سوال اصلی این است که آیا ضرر و زیان مادی این تعطیلی‌ها بیشتر است یا خسارت به حال خود گذاشتن کرونا؟ دیروز حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس و همکار او در خانه ملت، مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی به ما گفتند که هیچ عدد و رقم دقیقی درباره خسارت یک روز تعطیل شدن مشاغل در دست نیست و رسیدن به این عدد نیازمند انجام برآوردهای علمی است که تاکنون انجام نشده‌است. اما میثم موسایی، عضو هیات علمی دانشکده برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی دانشگاه تهران عددهایی تقریبی را کنار هم چید و در اختیار ما گذاشت که چیزی نبود به‌جز عددهایی بزرگ و هنگفت که به خاطر یک روز تعطیلی به کشور تحمیل می‌شود. این استاد دانشگاه مبنای محاسبه‌اش را تولید ناخالص‌ملی ایران قرارداد که به گفته او ۴۰۰ میلیارد دلار است. البته صندوق بین‌المللی پول عدد دقیق تولید ناخالص ملی ما در سال ۲۰۱۹ را ۴۸۴میلیارد دلار اعلام کرده‌است. موسایی که مبنای محاسبه‌اش درآمد ۴۰۰ میلیارد دلاری ایران در سال بود و آن را تقسیم بر ۳۶۵ روز می‌کرد، حساب و کتاب کرد که اگر کشوربه کل دو هفته تعطیل شود حداکثر ۲۰ میلیارد و حداقل ۱۵ میلیارد دلاربه اقتصاد کشور لطمه وارد می‌شود؛ یعنی به گفته او چیزی حدود ۴ تا ۵ درصد تولید ناخالص ملی که اگر ضرب در قیمت دلار(حدود ۲۵ هزار تومان شود) به عدد کلان ۲۵ هزار میلیارد تومان برای یک روز می‌رسد. البته اگر تولید خالص‌داخلی کشورمان را که به یک روایت حدود ۵۰۰ میلیارد تومان است مبنای محاسبه قرار دهیم به عددهای درشت‌تری می‌رسیم مثل این که تولید ناخالص روزانه کشورمان ۱/۳ میلیارد دلار است و ۱۵ روز تعطیلی کشور موجب وارد آمدن حدود ۲۰ میلیارد دلار خسارت به اقتصاد می‌شود که سهم تهران از این ضرر و زیان حدود هشت‌میلیارد دلار خواهدبود.
کرونا چقدر برایمان خرج دارد؟
مغز شنونده و خواننده از رقم مربوط به زیان‌های اقتصادی ناشی از تعطیل شدن مملکت سوت می‌کشد و حتما خواننده این سطور ترجیح می‌دهد امورات کشور دایر باشد به جای این که همه چیز تعطیل شود. اما دایر بودن کسب و کارها و تداوم روال عادی زندگی نیز کم برای کشور زیان ندارد.عدد اول متعلق به ابوالفضل آفریده، مدیرکل درمان مستقیم سازمان تامین اجتماعی است که گفته است هزینه معالجه و درمان بیماران مبتلا به کرونا با توجه به حالشان از ۵۰هزار تومان تا ۱۰۰میلیون تومان متغیر است. او می‌گوید یک بیمار مبتلا به کرونا در صورت بستری در بخش‌های آی‌سی‌یو و مراقبت‌های ویژه با هزینه‌کرد چهار تا پنج‌میلیون تومان بهبود می‌یابد؛ اما برای بهبودیافتن بیماری که در وضعیت شدید کرونا قرار دارد و باید داروهای گران قیمت مصرف کند تا صدمیلیون تومان هزینه می‌شود.عدد دوم هم متعلق است به حسین کرمان‌پور، رئیس اورژانس بیمارستان‌سینا که هزینه حضور هر بیمار در این بیمارستان را چیزی حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان برآورد کرده که به گفته او این ارقام جزو هزینههای سربار بیمارستان محسوب می‌شود. اما عددسوم که متعلق است به محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت درشت تر است و طبق گفته او برای هر بیمار کرونایی در بیمارستان دولتی پنج میلیون و ۴۰۰هزار تومان هزینه می‌شود. رقم درشت‌تر را اما باید از زبان سعید نمکی وزیر بهداشت شنید. او گفته است هرتست کرونا حدود ۲۵۰ هزار تومان برای سیستم درمانی کشور هزینه دارد و هر ۲۵ هزار تستی که روزانه در کشور انجام می‌شود شش میلیارد تومان خرج برمی‌دارد.این را اضافه کنید به گفته‌های ایرج حریرچی معاون‌کل وزارت‌بهداشت که گفته است برای هر بیمار کووید ـ۱۹ با متوسط ۲/۵ روز بستری در بیمارستان‌ها فقط حدود ۵۰۰هزارتومان برای وسایل محافظتی او هزینه می‌شود. اگر بخواهیم این اعداد را به تومان تبدیل کنیم، مخارجی که تا به حال برای درمان کرونا و مراقبت از بیماران صرف شده سر به فلک می‌کشد. تا امروز بیش از ۶۱۲هزارمبتلا به کرونا درکشورمان شناسایی شده اند یعنی همه‌شان تست تشخیصی داده اند که اگر رقم ۲۵۰هزار تومانی را که برای دولت تمام می‌شود مبنا قرار دهیم به این معنی است که تا امروز فقط برای تست کرونا ۱۵۳میلیارد تومان هزینه شده‌است.طبق آمارهای رسمی وزارت بهداشت تا امروز حدود ۳۵ هزار نفر از هموطنان مان نیز قربانی کرونا شده اند که همه آنها در برهه‌ای جزو بیماران بدحال بوده‌اند یعنی کسانی که برای آنها تا صدمیلیون تومان هزینه شده است. با ضرب کردن این دو عدد در هم به رقم ۳۵۰۰میلیارد تومان می‌رسیم که خرج مراقبت و درمان این بیماران شده ولی جواب نداده و این عزیزان راهی دیار باقی شده‌اند. به این رقم‌های تلخ بیفزایید هزینه تجهیزات بیمارستانی که نمی‌دانیم تا امروز چقدر بوده‌است و البته هزینه غیرقابل محاسبه فقدان عضوی از یک خانواده که با هیچ واحد پولی قابل محاسبه نیست ولی مثل صحنه‌های ترسناک یک فیلم در ژانر وحشت از جلوی چشم‌هایمان عبور می‌کند.
حمایت از قشر ضعیف، کم‌هزینه‌تر از درمان
حسین راغفر، اقتصاددان: محدودیت‌هایی که امروز در حال انجام است، باید از روز اول اتفاق می‌افتاد، محدودیت‌هایی که در دنیا هم اعمال می‌شود و هدفش علاوه‌بر کنترل بیماری، حمایت از اقتصاد و زندگی مردم است. در واقع وقتی گسترش این ویروس را کنترل می‌کنید، یعنی تضمین می‌کنید که کشور و جامعه، قابل مبادله، معامله و تجارت است.البته به نظر می‌رسد تعطیل کردن به تنهایی کفایت نمی‌کند و لازم است دولت در پی این تعطیلی‌ها از برخی گروه‌ها حمایت کند. در بسیاری از کشورها همزمان با قرنطینه، حداقل‌های زندگی مثل تغذیه برای شهروندان فراهم شده است، اما متاسفانه چنین تدبیری در مدیریت این بحران در کشور ما اندیشیده نشده است.آیا به این فکر می‌کنیم که وقتی برخی از اصناف را تعطیل می‌کنیم، امکانات بقا را برای افراد در نظر گرفته‌ایم یا خیر؟ آیا به این فکر می‌کنیم که حالا کارگران روزمزد که درآمدی ندارند، باید چطور زندگی کنند؟هیچ عقل سلیمی قبول نمی‌کند که دولتی، تصمیم به تعطیلی مشاغل بگیرد، اما هیچ مسؤولیتی در قبال معیشت مردم جامعه نداشته باشد. بدون شک، هزینه‌ای که می‌تواند به مردم بابت در خانه ماندن، قرنطینه بودن و جبران درآمد از دست رفته‌شان پرداخت شود، به‌مراتب بسیار پایین‌تر از هزینههای بسیار بالای درمان و تهیه داروهای گران‌قیمت بیماران مبتلا به کرونا است.
ارتباطات بین‌المللی لطمه نمی‌خورد
مهدی خانعلی‌زاده، کارشناس روابط بین‌الملل: برخی مواقع این تفکر به وجود می‌آید که آیا با تعطیلی کلانشهری مانند تهران، اختلالی در روابط بین‌الملل کشور پیش‌نمی‌آید؟ باید بگویم خیر، این اتفاق نمی‌افتد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که چنین اتفاقی در بسیاری از شهرهای بزرگ و پایتخت کشورهای دیگر هم رخ داده است. موضوع مهم این است که واژه تعطیلی در شرایط امروز به معنای بسته شدن و تعطیلی کامل نیست. این روزها مدارس تعطیل هستند اما آیا این به معنی متوقف شدن آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان است؟ مسلما خیر. پس وقتی حرف از تعطیلی مشاغل نیز به میان می‌آید به معنای بسته شدن مراکز مهم شهر نیست بلکه به معنی محول کردن فعالیت‌ها به بخش‌های مجازی است. این روزها می‌بینیم که برخی از جشنواره‌های هرساله در شانگهای چین یا پاریس و … هیچ‌کدام تعطیل نشده‌اند و همگی به‌صورت مجازی برگزار می‌شوند. درواقع با وقوع تعطیلی موقت شهر، اقدامات مراکز مهم و اساسی متوقف نمی‌شود و فقط وارد عرصه جدیدی از فعالیت‌های ارتباطی می‌شود و کارها به‌صورت مجازی پیش می‌رود.چنین رویکردی به این دلیل اتخاذ می‌شود که هم به حفظ سلامت و جان شهروندان توجه شود و هم ارتباطات بین‌المللی کماکان به قوت خود باقی بماند.
