گروه سیاسی: انتخابات آمریکا برای ایرانیان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود و در روز‌های گذشته افکار عمومی ایران با جدیت تحولات آن را پیگیری می‌کرد. در ایران تصور می‌شود که پیروزی هر کدام از دو نامزد تاثیر برجسته‌ای در اقتصاد و سیاست خارجی ایران دارد.به همین دلیل هنگامی که در روز اول اعلام نتایج ترامپ در ایالت فلوریدا پیروز شد، قیمت دلار، سکه و طلا افزایش یافت و بازار بورس نیز رشد داشت، اما با کاهش احتمال پیروزی ترامپ و موفقیت‌های پی‌در‌پی بایدن در ایالات‌های مهم از روز پنجشنبه قیمت دلار و سکه و حتی خودرو به شکل چشمگیری کاهش یافت.
این واکنش متفاوت بازار نشان دهنده اهمیت پیروزی ترامپ یا بایدن برای ایرانیان است. حالا که پیروزی بایدن قطعی شده است. سوال مهم این است که این پیروزی چه نقشی در معادلات سیاسی و دیپلماسی ایران بازی خواهد کرد. آیا آمریکا به برجام باز می‌گردد؟، آیا فشار‌های سیاسی و منطقه‌ای به ایران کاهش خواهد یافت؟
دکتر عبدالرضا فرجی‌راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در این باره گفت: «آن‌چیزی که بایدن در این چند ماه اخیر اعلام کرده این است که به برجام بر می‌گردد. مشاورانش نیز می‌گویند دولت بایدن به برجام باز می‌گردد، اما با شرط و شروط. برجام توسط دولت اوباما- بایدن امضا شد و به عنوان یک سند افتخار آمیز آن را تلقی کردند اما توسط ترامپ به عنوان یک سند بد ملغی گردید. پارامتر‌های مختلف را که کنار هم می‌گذاریم به نظر می‌رسد که بازگشت به برجام توسط دولت جدید آمریکا باید اتفاق بیافتد.»
او درباره کم و کیف نحوه بازگشت آمریکا به برجام گفت: «یک مسئله این است که بازگشت با شرط و شروط باشد که ایران این را نمی‌پذیرد و این موضوع را اعلام کرده است. مسئله دوم این است که تحریم‌ها و فشار حداکثری که دولت ترامپ وارد کرد را چگونه می‌توان برداشت چرا که برخی از این تحریم‌ها زیر چتر قانون ضد تروریسم قرار گرفته است و برای لغو این تحریم‌ها باید کنگره نظر نهایی را دهد. ظاهرا با توجه به انتخابات سنای آمریکا دست جمهوری‌خواهان خواهد ماند و لغو این تحریم‌ها کار ساده‌ای نخواهد بود. اما به هر حال این مشکل دولت آمریکاست.»
به عقیده این کارشناس سیاست خارجی: «آنچه که مسلم است فضایی بهتر از گذشته ایجاد خواهد شد. رقبای منطقه‌ای ایران مثل عربستان، اسرائیل و امارات چند روزی است ماتم گرفته‌اند، این نشان می‌دهد که آنها هم فضا را به سود خود نمی‌دانند. مقامات اسرائیل نگران بازگشت بایدن به برجام هستند. بالاخره بخشی از تیم مذاکرات برجام یا در دولت بایدن پست می‌گیرند و یا پشت صحنه به عنوان مشاور فعالیت می‌کنند. ضمن اینکه شخص اوباما هم حتما به دولت مشورت می‌دهد به ویژه اینکه در انتخابات بسیار فعال بود، شاید فعالترین چهره شاخص دموکرات‌ها بود و برای پیروزی بایدن خیلی کار کرد.»فرجی‌راد اظهار کرد: «با توافق برجام تحریم‌های اروپایی و سازمان ملل برداشته شد، اما با خروج ترامپ از توافق و فشار تحریم‌های آمریکا علیه ایران، عملا اروپایی‌ها و دیگر کشورهای جهان نتوانستند با ایران همکاری کنند. بایدن حداقل می‌تواند فشار به کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای جهان برای عدم همکاری با ایران را متوقف کند و در واقع تحریم‌های ترامپ را در عمل به اجرا در نیاورد. همزمان تلاش‌ها را برای بازگشت به برجام آغاز کند. اگر دولت بایدن این کار را انجام دهد نشان می‌دهد حسن نیت دارد.»
فرجی‌راد درباره اینکه آیا با حضور بایدن ائتلاف نظامی منطقه‌ای علیه ایران تشکیل می‌شود، گفت: «ترامپ دشمن شماره یک ایران بود، کشورهای عرب منطقه به خاطر اینکه به شدت وابسته به دولت ترامپ بودند نمی‌توانستند در جهت مخالف سیاست آمریکا و ترامپ حرکت کنند. اما اگر بایدن سیاست اوباما را دنبال کند، عربستان و متحدان منطقه‌ای‌اش را ناامید خواهد کرد، این وضعیت باعث می‌شود که این کشور‌ها از وضعیت تهاجمی علیه ایران خارج شوند و به سمت گفتگو و تعدیل روابط با ایران حرکت کنند. البته ممکن است این کشور‌ها برای بازگشت به مذاکره با ایران پیش شرط‌هایی داشته باشند، مثلا عربستان بحث یمن را مطرح کند.»سفیر سابق ایران در نروژ در پاسخ به این سوال که ممکن است ایران و دولت جدید آمریکا وارد مذاکره شوند و آیا این مذاکرات در دولت روحانی اتفاق می‌افتد یا باید منتظر دولت جدید در ایران بود، گفت: «اگر آمریکا آمادگی داشته باشد به برجام برگردد با همین دولت می‌تواند شروع کند. مذاکره با ایران، مذاکره با حاکمیت است. سیاست خارجی در بحث کلان با هدایت رهبری است و دولت هم اجرا می‌کند. البته ممکن است اگر مذاکراتی شروع شود در این دولت تمام نشود، اما اینطور نیست که آمریکا بخواهد به برجام بازگردد و ایران بگوید منتظر باشید تا در ایران انتخابات برگزار شود و بعد مذاکره کنیم.»
این واکنش متفاوت بازار نشان دهنده اهمیت پیروزی ترامپ یا بایدن برای ایرانیان است. حالا که پیروزی بایدن قطعی شده است. سوال مهم این است که این پیروزی چه نقشی در معادلات سیاسی و دیپلماسی ایران بازی خواهد کرد. آیا آمریکا به برجام باز می‌گردد؟، آیا فشار‌های سیاسی و منطقه‌ای به ایران کاهش خواهد یافت؟
دکتر عبدالرضا فرجی‌راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در این باره گفت: «آن‌چیزی که بایدن در این چند ماه اخیر اعلام کرده این است که به برجام بر می‌گردد. مشاورانش نیز می‌گویند دولت بایدن به برجام باز می‌گردد، اما با شرط و شروط. برجام توسط دولت اوباما- بایدن امضا شد و به عنوان یک سند افتخار آمیز آن را تلقی کردند اما توسط ترامپ به عنوان یک سند بد ملغی گردید. پارامتر‌های مختلف را که کنار هم می‌گذاریم به نظر می‌رسد که بازگشت به برجام توسط دولت جدید آمریکا باید اتفاق بیافتد.»
او درباره کم و کیف نحوه بازگشت آمریکا به برجام گفت: «یک مسئله این است که بازگشت با شرط و شروط باشد که ایران این را نمی‌پذیرد و این موضوع را اعلام کرده است. مسئله دوم این است که تحریم‌ها و فشار حداکثری که دولت ترامپ وارد کرد را چگونه می‌توان برداشت چرا که برخی از این تحریم‌ها زیر چتر قانون ضد تروریسم قرار گرفته است و برای لغو این تحریم‌ها باید کنگره نظر نهایی را دهد. ظاهرا با توجه به انتخابات سنای آمریکا دست جمهوری‌خواهان خواهد ماند و لغو این تحریم‌ها کار ساده‌ای نخواهد بود. اما به هر حال این مشکل دولت آمریکاست.»
به عقیده این کارشناس سیاست خارجی: «آنچه که مسلم است فضایی بهتر از گذشته ایجاد خواهد شد. رقبای منطقه‌ای ایران مثل عربستان، اسرائیل و امارات چند روزی است ماتم گرفته‌اند، این نشان می‌دهد که آنها هم فضا را به سود خود نمی‌دانند. مقامات اسرائیل نگران بازگشت بایدن به برجام هستند. بالاخره بخشی از تیم مذاکرات برجام یا در دولت بایدن پست می‌گیرند و یا پشت صحنه به عنوان مشاور فعالیت می‌کنند. ضمن اینکه شخص اوباما هم حتما به دولت مشورت می‌دهد به ویژه اینکه در انتخابات بسیار فعال بود، شاید فعالترین چهره شاخص دموکرات‌ها بود و برای پیروزی بایدن خیلی کار کرد.»فرجی‌راد اظهار کرد: «با توافق برجام تحریم‌های اروپایی و سازمان ملل برداشته شد، اما با خروج ترامپ از توافق و فشار تحریم‌های آمریکا علیه ایران، عملا اروپایی‌ها و دیگر کشورهای جهان نتوانستند با ایران همکاری کنند. بایدن حداقل می‌تواند فشار به کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای جهان برای عدم همکاری با ایران را متوقف کند و در واقع تحریم‌های ترامپ را در عمل به اجرا در نیاورد. همزمان تلاش‌ها را برای بازگشت به برجام آغاز کند. اگر دولت بایدن این کار را انجام دهد نشان می‌دهد حسن نیت دارد.»
فرجی‌راد درباره اینکه آیا با حضور بایدن ائتلاف نظامی منطقه‌ای علیه ایران تشکیل می‌شود، گفت: «ترامپ دشمن شماره یک ایران بود، کشورهای عرب منطقه به خاطر اینکه به شدت وابسته به دولت ترامپ بودند نمی‌توانستند در جهت مخالف سیاست آمریکا و ترامپ حرکت کنند. اما اگر بایدن سیاست اوباما را دنبال کند، عربستان و متحدان منطقه‌ای‌اش را ناامید خواهد کرد، این وضعیت باعث می‌شود که این کشور‌ها از وضعیت تهاجمی علیه ایران خارج شوند و به سمت گفتگو و تعدیل روابط با ایران حرکت کنند. البته ممکن است این کشور‌ها برای بازگشت به مذاکره با ایران پیش شرط‌هایی داشته باشند، مثلا عربستان بحث یمن را مطرح کند.»سفیر سابق ایران در نروژ در پاسخ به این سوال که ممکن است ایران و دولت جدید آمریکا وارد مذاکره شوند و آیا این مذاکرات در دولت روحانی اتفاق می‌افتد یا باید منتظر دولت جدید در ایران بود، گفت: «اگر آمریکا آمادگی داشته باشد به برجام برگردد با همین دولت می‌تواند شروع کند. مذاکره با ایران، مذاکره با حاکمیت است. سیاست خارجی در بحث کلان با هدایت رهبری است و دولت هم اجرا می‌کند. البته ممکن است اگر مذاکراتی شروع شود در این دولت تمام نشود، اما اینطور نیست که آمریکا بخواهد به برجام بازگردد و ایران بگوید منتظر باشید تا در ایران انتخابات برگزار شود و بعد مذاکره کنیم.»
