اخبار و آمار رسمی از میزان دقیق آلودگی انتشار آلایندگی‌ها در مناطق جنوبی استان بوشهر و شهرهایی مانند کنگان و عسلویه که از مناطق شدیداً آلوده به کشور هستند در دست نیست و سازمان محیط زیست تاکنون از در اختیار قرار دادن آمار و یا اطلاعات دقیق از میزان و منابع آلاینده مناطق خودداری کرده؛ این در حالی است که رسانه‌ها، فعالان اجتماعی و ساکنان عسلویه در طلب سهم خود از هوای پاک و دانستن درباره منابع آلودگی محیط زندگیشان هستند.
مطابق آنچه قانون هوای پاک تاکید کرده «آلودگی هوا انتشار یک یا چند آلاینده اعم از آلاینده های جامد، مایع، گاز، پرتوهای یون ساز و غیر یون ساز، بو و صدا در هوای آزاد، به صورت طبیعی یا انسان ساخت، به مقدار و مدتی که کیفیت هوا را به گونه ای تغییر دهد که برای سلامت انسان و موجودات زنده، فرآیندهای بوم شناختی (اکولوژیکی) یا آثار و ابنیه زیان آور بوده و یا سبب از بین رفتن یا کاهش سطح رفاه عمومی گردد تعرف شده است و تمامی اشخاص، دستگاهها و مؤسسات اعم از دولتی و غیردولتی و دستگاه‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر و یا تصریح نام است و تمامی اشخاص مستقر در مناطق آزاد تجاری – صنعتی، مناطق ویژه اقتصادی، شهرک ها و نواحی صنعتی موظفند تا مقررات این قانون را رعایت نمایند. سازمان مسؤول نظارت بر حسن اجرای این قانون است.»
همچنین طبق ماده ۱۲ این قانون «سازمان مکلف است که تمامی مراکز و واحدهای صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی را که آلودگی آنها بیش از حدمجاز مصوب است، مشخص نموده و مراتب را با تعیین نوع، میزان آلودگی، وسعت منطقه تحت تأثیر و حساسیت منطقه به مالکان یا مسؤولان یا مدیران عامل و یا بالاترین مقام تصمیم گیر واحد ابلاغ کند تا در مهلت معینی که توسط سازمان تعیین می شود نسبت به رفع آلودگی یا تغییر تولید یا تغییر فرآیند تولید یا تعطیلی کار و فعالیت خود (براساس نوع آلودگی و ماهیت فرآیند کنترلی) اقدام نمایند. درطی مدت تعیین تکلیف این واحدها، طبق مفاد این قانون، به واحدهای مذکور، جریمه ایجاد و انتشار آلودگی تعلق می گیرد.»
ماده ۱۲ دو تبصره دارد که تبصره اول می‌گوید «تصمیم گیری در خصوص تعطیلی کامل کار و فعالیت کارخانجات، معادن بزرگ و واحدهای آلاینده بزرگ که تأثیرات ملی و منطقه ای دارند بر عهده ستادی متشکل از وزیر صنعت، معدن و تجارت، رئیس سازمان، استاندار و بالاترین مقام دستگاه ذی ربط است.»
در تبصره ۲ نیز آمده است «در صورت عدم اجرای مفاد این ماده، در پایان مهلت مقرر، سازمان از ادامه فعالیت آنها جلوگیری نموده و متخلف را جهت پیگرد قضائی، طبق مفاد این قانون به مرجع صالح قضائی معرفی می کند. واحد تولیدی علاوه بر جبران خسارات وارده به پرداخت جریمه نقدی معادل سه تا پنج برابر خسارات وارده به محیط زیست محکوم می شود. مجازات مقرر در این تبصره در خصوص مالکان، مسؤولان و مدیران کارخانجات، واحدها و کارگاه‌های تولیدی، صنایع نفتی و گازی، نیروگاه‌ها و سایر واحدهای تولیدی، خدماتی و معدنی آلوده کننده نیز که پس از تعطیلی، رأساً و بدون کسب اجازه از سازمان مبادرت به بازگشایی و ادامه فعالیت آنها نمایند، اعمال می شود.»
روز هوای پاک در دنیا تحت عناوین مختلف از جمله روز بدون خودرو، روز بدون دود و… نامگذاری شده است. در ایران نیز بحران آلودگی هوا در تهران و شهرهای آلوده آن، مسئولان ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا را بر آن داشت تا به منظور ایجاد حساسیت در بین اقشار مختلف جامعه، از سال ۱۳۷۴ روز ۲۹ دی ماه را به عنوان روز ملی هوای پاک اعلام نمایند.
هدف از اعلام روز ملی هوای پاک ایجاد حساسیت در بین اقشار مختلف جامعه بوده است. اما نقاطی در کشور وجود دارند که از این حرف و قانون بهره چندانی نبرده‌اند و در این روز با دنیایی از حسرت تنها به اخبار و پوسترها و شعارها نگریسته و این امید را در دل می‌پرورانند که روزی نیز این قانون و هوای پاک به آنها نیز برسد. اما در نهایت آنها می مانند و یک دنیا پرسش و دم و بازدمی که هوای آلوده را به سینه آنها می‌کشاند تا سرطان و آسم و یا سایر بیماری‌های تنفسی و دیگر مشکلات حاد را برای آنان به یادگار بگذارد…
دکتر شکرالله فرخی، متخصص بیماری‌های سیستم ایمنی و آلرژی در گفت‌وگوی مفصلی که در اردیبهشت سال گذشته با خبرگزاری ایسنا انجام داده است به تشریح اثرات آلودگی‌های عسلویه پرداخت. او و همکارانش در دفتر “دبیرخانه‌ی پایش آلودگی‌های صنایع نفت، گاز و انرژی و اثرات آن بر سلامت” نه فقط منطقه عسلویه، بلکه اثرات آلودگی را بر مردم اطراف نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌های شمال استان بوشهر و همچنین مردم خارگ مورد توجه قرار دادند اما به دلیل بحران موجود در منطقه عسلویه و اینکه این منطقه به عنوان یک منطقه‌ی اورژانسی برای آنان مطرح شده بود تمرکز اولیه را بر منطقه عسلویه قرار دادند.
فرخی که متخصص ایمونولوژی بالینی (MD,PhD) و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی بوشهر است، با اشاره به برخی قوانین در حوزه صنایع نفت و گاز مستقر در مناطق، گفته است: «در دنیا مسئله‌ای تحت عنوان HIA (ارزیابی اثر صنایع بر سلامت) وجود دارد که WHO از سال ۱۹۹۲ آن را به رسمیت شناخته و رویکرد آن این است که تمام صنایع بزرگ در ابتدای راه اندازی باید پیوست سلامت داشته باشند؛ یعنی پیش بینی اینکه طرح قبل و حین راه اندازی و بعد از اینکه راه اندازی شد چه آثار و عوارضی بر روی محیط زیست و ساکنین اطراف خود ایجاد می‌کند و در قبال عارضه‌ای که ممکن است برای مردم ایجاد کنند چه تمهیداتی را باید اتخاذ کند و علاوه بر تدوین پیوست سلامت، بر اساس استانداردها پیش رفته و خروجی‌ها و آلاینده‌ها را استاندارد کند که متأسفانه در کشور ما این موضوع در شهریور ماه ۹۲ ابلاغ شده است، یعنی از ۵-۶ سال قبل، در صورتی که شرکت‌های حاضر در عسلویه ۱۵ تا ۲۰ سال است که در حال فعالیت هستند، بنابراین طبیعی است که بسیاری از این شرکت‌ها متأسفانه هیچ اطلاعی از پیوست سلامت ندارند چون از آنها خواسته نشده است.»
این دبیرخانه توسط دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر با اهدافی چون پایش دائمی عوامل خطرساز و آلاینده های حاصل از صنایع و تاثیر آن ها بر سلامت مردم استان، پایش دائمی شیوع و بروز بیماری های حاصل از اثرات آلاینده های صنایع، برگزاری کنفرانس های سالیانه مرتبط با اثرات صنایع بر سلامت جهت افزایش آگاهی بخشی مردم و مسئولان، گزارش سالیانه نتایج حاصل از عملکرد پایش عوامل خطرساز، آلاینده ها و بروز بیماری ها، نگارش و تصویب پیوست سلامت صنایع بزرگ فعال در استان بوشهر، تدوین و اجرای برنامه ملی سلامت ساکنین در معرض خطر آلاینده های ناشی از صنایع راه اندازی شد.
با این حال مطالعه جامع و کاربردی که اثرات و عوامل آلودگی ناشی از صنایع نفت و گاز و یا نیروگاه اتمی بوشهر را مشخص کند انجام نشده و به نظر می رسد مهمترین وظیفه و کارکرد این دفتر و دانشگاه علوم پزشکی به عنوان بانی سلامت مردم بررسی شیوع بیماری‌ها و پیگیری اجرای پیوست سلامت در ارتباط با صنایع آلاینده باشد.
نتایج مطالعه‌ای که سال ۹۵-۹۶ توسط دکتر شکرالله فرخی، عضو رسمی آکادمی آلرژی آمریکا به عنوان تنها مطالعه حوزه سلامت، با محور بررسی بیماری‌های آسم و آلرژی در عسلویه انجام شده است، نشان دهنده شیوع فوق العاده بالای بیماری‌های آسم و به تبع آن بیماری‌های حساسیتی دیگر در عسلویه در مقایسه با شهرهای دیگر بوده و این میزان در مقایسه با مناطق دیگر دارای آلودگی چون اهواز بسیار بیشتر است، به گونه‌ای که در جدول مقایسه‌ای میزان شیوع این بیماری‌ها در عسلویه ۱۵ و در اهواز ۹ درصد بوده است.
به گفته فرخی مهمترین ابزاری که می‌تواند صنایع حاضر در منطقه عسلویه شامل فازهای مختلف گازی و شرکت‌های پتروشیمی را قانع کنند که آلودگی ایجاد می‌کنند و این آلودگی اول به محیط زیست و به دنبال آن به انسان آسیب خواهد زد، مطالعات علمی است و هیچ چیزی بهتر از نتایج این مطالعات نمی‌تواند نفوذ داشته باشد.
سال گذشته عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سفر به استان بوشهر برای برای بررسی وضعیت راه اندازی منطقه ویژه شمال استان با بیان اینکه ساکنان عسلویه در معرض تهدید سلامت هستند، عنوان کرد: نگذاریم فاجعه عسلویه در بوشهر تکرار شود و بلای عسلویه دوباره بر سر بوشهر بیاید. مردم بدانند که امروز خود پرسنل و کارمندان و کارکنان نفتی عسلویه در معرض تهدید سلامت هستند. یک عده می خواهند سرمایه گذاری کنند، یک عده کار کنند و یک عده هم از آلودگی بمیرند! و این در حالی است که این اظهارات بارها و بارها از طرف بالاترین مقام سازمان محیط زیست کشور عنوان شده است مانند جمله معروف “حق نداریم اشتباهات عسلویه را در مکران تکرار کنیم” که در جلسات مختلف و به بهانه های گوناگون عنوان شده اما هیچگاه مشخص نشده چرا این اشتباهات در عسلویه صورت گرفته و چرا برای جبران آن قدمی برداشته نمی‌شود…
اینکه محیط زیست نمی خواهد یک عسلویه دیگر بیافریند -در صورت صحت داشتن- خبر خوب و قابل تقدیر و شاید هم مسرت‌بخشی باشد اما چرا با وجود اینکه می دانند یک فاجعه انسانی در عسلویه رخ داده اقدام عملی و مهمی برای رفع این مشکلات انجام نمی شود؟ چرا برای تمام بیماری ها و مشکلاتی که بر سر مردم و ساکنان عسلویه و یا سایر افرادی که به دلیل اشتغال و یا با هر دلیل دیگری در این منطقه رفت‌وآمد و سکونت دارند می‌آید فکری نمی‌شود؟ و چه چیز مسئولان محیط زیست را نسبت به ابر سیاه آلودگی که بر آسمان عسلویه پرده کشیده بی‌تفاوت کرده است؟
سال‌هاست که از نیاز عسلویه به هوای پاک چشم‌پوشی شده و فلرهایی که می سوزند و آلاینده‌ها را در هوای عسلویه منتشر می‌کنند نادیده گرفته شده‌اند اما چرا آلودگی شدید و پرخطر آب و هوا و خاک این منطقه نمی‌تواند احساس مسئولیت و دغدغه‌مندی، تعهد یا حتی دلسوزی افراد مسئول و مدیران را برانگیزد تا فکری به حال فردای آلوده‌نشینان عسلویه نمایند؟
انتهای پیام
