وی افزود: در یک فاصله ۹۰ روزه کشورها مراحل قانونی مربوط به تصویب برجام را انجام داده اند. در شورای وزیران اتحادیه اروپا و کنگره آمریکا این مسیر طی شد و ما هم در ایران مسیر پر فراز و نشیبی را هم در شورای عالی امنیت ملی و هم مجلس شورای اسلامی طی کردیم و در نهایت طرحی تصویب شد که بر برجام صحه گذاشت و بالاخره مقام معظم رهبری در نامه تاریخی با الزاماتی برجام را تایید کردند و در این مقطع وارد مرحله روز تصویب شدیم.
عراقچی ادامه داد: بعد از آن، دو طرف شروع به اجرای تعهدات کردند تا برای روز اجرا آماده شوند. طرف مقابل متعهد شده بود تحریم ها را در روز تصویب لغو کند ولی اجرای مصوبات مربوطه را به روز اجرا موکول کند.
وی اضافه کرد: هم در آمریکا و هم در اروپا طی مصوباتی دستورات صادر شد و در زمان روز اجرا این لغو تحریم ها اجرایی می شود.
معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: کار دیگر آنها که بسیار پیچیده بود تهیه و تدوین شیوه نامه ها و اصول راهنمای لغو تحریم ها و قراردادن آن در دسترس عموم بود.
عراقچی با بیان اینکه تحریم ها شبکه بسیار پیچیده در لایه ها و شکل های مختلف دارند، اظهار داشت: این تحریم ها شامل تحریم های اتحادیه اروپا، آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل است؛ ضمن اینکه تحریم های آمریکا بخشی از آن تحریم های اولیه است که مروط به بعد از انقلاب است و بخش دیگر تحریم های ثانویه که مربوط به هسته ای است.
عراقچی اضافه کرد: با توجه به اینکه این تحریم ها با هم تداخل داشتند دقیقا باید مشخص می شد که تحریم ها وقتی به تحریم های برجام لغو شوند چه اتفاقی می افتد و بنگاه های اقتصادی چگونه می توانند با ایران کار کنند و این مساله حتی بعد از برجام هم کلاف سردرگمی است.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه قرار بود در تهیه این شیوه نامه ها با ایران مشورت کنند گفت: یکی از کارهایی که ما در سه ماه اخیر داشتیم همین امر بود که در قالب مذاکراتی در نهایت نتیجه آن شنبه گذشته به جمع بندی رسید و مجموعه ای از آئین نامه های بسیار مفصل تدوین شد و در این آئین نامه ها آنچه در عمل اتفاق می افتد توضیح داده شده است.
معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: بخش بزرگی از این شیوه نامه ها به صورت سوال و جواب است و سوالات محتمل در این شیوه نامه ها پاسخ داده شده است ضمن اینکه نحوه برداشته شدن تحریم ها و حوزه هایی که بنگاه ها با ایران می توانند کار کنند به زبان ساده بیان شده است.
وی با اشاره به پیچیدگی های متن برجام اظهار داشت: شیوه نامه ها با نثر ساده و به شکل سوال و جواب تهیه و تدوین شده است.
عراقچی در ادامه اظهار داشت: یکی از موارد تداخل تحریم ها، مربوط به تحریم های اولیه و ثانویه آمریکاست؛ درباره تحریم های اولیه اتباع آمریکا کماکان نمی توانند با ایران روابط اقتصادی داشته باشند اما تحریم های ثانویه برای کشورهای دیگر است که با اجرای برجام این تحریم ها برداشته می شود.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در عین حال گفت: لیست ارائه شده در این شیوه نامه ها لیست بسته ای نیست به طوری که سوال و جواب ها می تواند در آینده ادامه یابد و هر شرکتی می تواند این سوالات را از وزارت خزانه داری آمریکا یا اتحادیه اروپا بپرسد.
به گفته رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام این شیوه نامه ها در روز اجرا در سایت وزارت خزانه داری آمریکا و اتحادیه اروپا قرار می گیرد.
عراقچی یادآور شد: در این شیوه نامه ها حتی حوزه هایی که نمی توانند کار کنند به شکل صریح و روشن آمده است که این هم اعتمادزا هست.
معاون وزیر امور خارجه در بخش دیگری از سخنانش به تحرکات لابی های مخالف ایران در آمریکا اشاره کرد و گفت: نگرانی دیگری که وجود داشت حرکاتی بود که در کنگره آمریکا شروع شده بود و در کنگره شروع به طراحی قوانین مختلفی کردند.
معاون وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: کسانی که در طول مذاکرات سعی کردند این مذاکرات به نتیجه نرسد و موفق نشدند ، در ادامه تلاش کردند از کنگره رد نشوند که باز هم موفق نشدند. باز تلاش می کنند که بتوانند مانع از بهره برداری ایران از مزایای برجام شوند و این مساله یکی از چالش های ما است.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: اتفاق بزرگی که دیروز افتاد صدور بیانیه دفتر رئیس جمهور آمریکا درباره یکی از قوانینی بود که از دولت می خواست به اسم شفافیت بر مسائل تروریسم، هیچ تحریمی را از هیچ فرد ایرانی برندارد تا گزارش آن به کنگره ارائه شود که این مصوبه خلاف بین برجام است.
عراقچی گفت: این در حالی است که بیانیه صادر شده از سوی رئیس جمهوری آمریکا به طور صریح گفت که اگر این طرح تصویب شود رئیس جمهور آن را وتو می کند و این سند محکمی است که می گوید هر قانونی که مانع اجرای موفق برجام شود رئیس جمهور وتو خواهد کرد.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با بیان اینکه لابی صهیونیست ها و عربستان در دو سال گذشته علیه برجام کار کردند اظهار داشت: کاری که درباره ویزا کردند این بود که آن را در قانون بودجه قرار دادند تا رئیس جمهور نتواند آن را وتو کند، چون اگر آن را وتو می کرد با مشکل مواجه می شد. در این رابطه وزیر خارجه آمریکا در نامه ای به وزیر امور خارجه ایران تعهد کرد که دولت آمریکا این قانون را به گونه ای اجرا می کند که صدمه ای به برجام وارد نشود و آقای ظریف هم گفت که اگر آمریکا به این تعهد خود عمل نکند نقض برجام کرده است.
عراقچی یادآور شد: وزیر خارجه آمریکا در نامه خود گفته است که ما راه های مختلفی داریم که یکی از آنها متوقف کردن اجرای قانون است و این کار دیگری بود که طرف مقابل انجام داد تا مانع از بازگشت مجدد تحریم ها به هر بهانه ای شود.
معاون وزیر امور خارجه بسته شدن PMD (پرونده مسایل گذشته برنامه هسته ای ایران) را تعهد بزرگ طرف مقابل عنوان کرد و گفت: PMD یکی از پیچیده ترین پرونده های تاریخ سیاسی ایران است که متشکل از مجموعه ای اسناد جعلی است که طبق آن می گفتند برنامه هسته ای ایران ابعاد نظامی دارد.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: ۱+۵ تعهد کرده بود که PMD را در شورای حکام ببندد، ۱۲ قطعنامه پیشین شورای حکام بر لزوم همکاری ایران تاکید می کرد و حتی بعد از گزارش ۲۰۱۱ آمانو می گوید که پرونده ایران امر حیاتی و فوری است و ایران باید مساله PMD را روشن کند.
عراقچی ادامه داد: آنها تعهد کرده بودند که با قطعنامه جدید این پرونده را ببندند و در این راستا مراحل پیچیده ای طی شد که حتما از داستان های جالب تاریخ ایران خواهد بود و برخلاف باور خیلی ها PMD بسته شد.
معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: این مساله برای ما بسیار مهم بود به طوری که دو کار مهم را درباره راکتور اراک و انتقال مواد موکول به انجام این تعهد کردیم .
عراقچی خاطرنشان کرد: نگرانی دیگر درباره برنامه موشکی ایران بود که آن هم مرتفع شد و برخی نگرانی را داشتند که آیا برجام دامنه موشکی را در بر می گیرد و اگر ما برنامه موشکی را ادامه دهیم تحریم ها بر می گردد یا نه و پس از اینکه تست موشک عماد اتفاق افتاد همه تردیدها پایان یافت و بعد از آن هم آمریکا و هم اروپا به صراحتا گفتند که برجام نقض نشده است.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: همه آنها گفتند که این اقدام محکوم است ولی خلاف برجام نیست؛ بنابر این آنها طبق برجام نمی توانند ایران را تحریم کنند ولی طبق قطعنامه ها می توانند.
معاون وزیر امور خارجه گفت: طی چند ماه گذشته واقعیاتی در صحنه عمل رخ داد و ما را به این اطمینان نشاند که طرف مقابل تا اینجا به تعهدات خود پایبند بوده و ما هم تعهداتمان را انجام داده ایم.
وی گفت: قرار بود ما ذخایر اورانیوم را بفروشیم و کیک زرد بخریم که ذخایر خود را به روسیه فروختیم و نزدیک به ۲۰۰ تن کیک زرد خریدیم که از ذخایر راهبردی ایران است و نسبت به قبل از مذاکرات افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.
عراقچی ادامه داد: بحث دیگر درباره تعداد سانتریفیوژها بود که آن هم انجام شد و در اراک هم تعهد داشتیم که کلندری های راکتور اراک را خارج کنیم و آن را با یک کلندری جدید جایگزین کنیم که آن هم رو به پایان است و بالاخره ظرف چند روز آینده به اتمام می رسد.
وی خاطرنشان کرد: قرار است آژانس روز جمعه گزارش خود درباره بازراستی آزمایی و جمع بندی خود را ارائه کند.
معاون وزیر امورخارجه این سوال را مطرح کرد که چه عاملی موجب شده کشورهای مقابل ایران به پای میز مذاکره بیایند و با ایران به توافق برسند، از غنی سازی صفر به سمت تشویق و همکاری صلح آمیز هسته ای با ایران و برنامه غنی سازی ایران با هدف نیل به مرحله صنعتی پس از ۱۵ سال برسند؟
عراقچی قدرت و اقتدار درونی جمهوری اسلامی ایران را عامل اصلی در این زمینه دانست و گفت: دنیای کنونی به کشوری بها نخواهد داد؛ باید با قدرت درونی به هر جا که می خواهیم برسیم.
وی افزود: واقعیت میدانی ایران طرف مقابل را به پای میز مذاکره کشاند. این واقعیت است که تحریم نتوانست ما را منع کند. توانایی نظامی ما به مرحله ای رسیده که کسی حتی فکر حمله به ایران و تهدید ما را نتواند بکند. موشک های ساخت ایران، دشمنان را از حمله به ما ناامید کرده است.
رییس ستاد پیگیری اجرای برجام بر نادیده نگرفتن قدرت های درونی تاکید کرد وگفت: تاکید اجرای برجام، قدرت جمهوری اسلامی ایران است.
وی اضافه کرد: چرا حاضر به همکاری با ما در اراک شده اند تا آن را به نیروگاهی مدرن تر که پلوتونیوم کمتری تولید می کند، تبدیل کنند؟ به این دلیل که اگر در این زمینه همکاری نکنند ما می توانیم راه خودمان را طی کنیم.
عراقچی توقیف دو فروند شناور آمریکایی در شب گذشته را مثال زد و گفت: همین قدرت است که موجب می شود شناور نظامی یک قدرت بزرگ را به دلیل ورود به قلمرو خود توقیف و بعد هم با همان قدرت و اقتدار، آن را آزاد کنیم.
معاون وزیر امورخارجه مولفه قدرت یعنی منابع طبیعی و خدادادی اکتسابی و دیپلماتیک را برشمرد و گفت: دیپلماسی امکان نقد قدرت را می دهد. قدرت بدون نقد هیچ چیزی را به کشور اضافه نمی کند.
وی افزود: دیپلماسی بدون قدرت ضعیف است و مذاکرات دیپلماتیک بدون اتکا به منابع قدرت، باد هوا است و از سوی دیگر، قدرت هم بدون دیپلماسی کور است.
عراقچی اضافه کرد: در حادثه دیشب بلافاصله از کانال های دیپلماتیک مشخص شد جریان چیست. اگر قرار بود هر دو طرف از طریق رسانه صحبت کنند مشخص نبود در انتها چه می شود.
معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: از کانال دیپلماتیک پیام منتقل و در نهایت به بهترین شکل حل و فصل شد.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام دیپلماسی را یک هنر و توانایی دانست و گفت: مذاکره با ۶ کشور آسان نیست. ما هم مسوول ۳۵ سال تجربه دیپلماسی کشورمان هستیم. این را نباید دستکم گرفت. این هنر در ماجرای برجام توانایی خود را به نحو احسن نشان داد.
عراقچی گفت: مولفه های قدرت را اگر در ذهن استراتژیک، اراده سیاسی و برخورداری از گفتمان ضرب کنید می توانید در صحنه بین المللی بازیگری مهم شوید.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران این مولفه ها را دارد و برجام موانع را از سر راه اقتصاد ما بر می دارد اما نباید از آن انتظار معجزه اقتصادی داشت.
عراقچی افزود: ایران در مسیر یک قدرت فرامنطقه ای حرکت می کند و انشاالله در دوران پسابرجام با قدرت بیشتر به سمت یک بازیگر و قدرت بزرگ بین المللی پیش خواهد رفت.
** ۱+۵ تعهد محکم خود را برای مدرن سازی اراک اعلام کرده است
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در پاسخ به سوالی درباره نیروگاه اراک گفت: ما اراک را از نظر اینکه اطمینان پیدا کنیم طرف ها برای مدرن سازی آن به تعهدات خود عمل می کنند به اصطلاح چندقفله اش کردیم.
وی افزود: سند کنونی سند رسمی اراک است که این سند را وزاری خارجه کشورهای ۱+۵، ایران و خانم ماگرینی امضا کرده اند و در واقع ۱+۵ تعهد محکم خود را برای مدرن سازی اراک اعلام کرده است.
عراقچی ادامه داد : هر ۶ کشور ۱+۵ و اتحادیه اروپا یکی یکی مسوولیت هایی را که قبول می کنند ذکر کرده اند و سند بسیار محکمی وجود دارد که تضمین های لازم را ایجاد کرده است.
وی با اشاره به ورکینگ (working) گروه مرتبط با اراک گفت: ما نهایتا متکی به توان داخلی هستیم و در زمینه نیروگاه اراک قرارداد اصلی با یک شرکت ایرانی بسته شده و موظف است کار این نیروگاه را به پایان برساند و برای اتمام کار اراک هر کاری که لازم دارد با کشورهای ۱+۵ قرارداد می بندد.
عراقچی توضیح داد: اگر به فرض، آنها (۱+۵) برای تکمیل این کار نیامدند، شرکت ایرانی کار مدرن سازی اراک را به پایان می رساند. ما توانایی آن را داریم. در مورد اراک هیچ نگرانی وجود ندارد و توانایی ایران محفوظ است.
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در پاسخ به سوالی درباره تحریم ها نیز گفت: این واقعیت را باید بپذیریم که همه تحریم ها برداشته نمی شود و فقط تحریم های مرتبط با هسته ای رفع خواهد شد؛ چرا که ما در مورد بقیه موارد مذاکره نکرده ایم.
مذاکرات ما فقط هسته ای بود. ما نه اجازه مذاکره در سایر زمینه ها داشتیم و نه صلاح بود در آن زمینه ها مذاکره کنیم.
وی با اشاره به تحریم های اولیه گفت: این تحریم ها شامل این است که اتباع آمریکا حق ندارند با ایرانی ها کار کنند و اگر قرار بود این تحریم ها لغو شود باید درباره روابط دوجانبه مذاکره می شد. ماهیت روابط بین ایران و آمریکا همچون گذشته باقی می ماند. قصد از مذاکرات ، رفاقت نبوده است.
** ۸۰ درصد تحریم ها مرتبط با هسته ای است و برداشته می شود
عراقچی ادامه داد: تحریم هایی که باقی می ماند نسبت به آنهایی که برداشته می شود بسیار کمتر است و در واقع تحریم های ثانویه که همان تحریم های مرتبط با هسته ای است و بیش از ۸۰ درصد تحریم ها را شامل می شود اکنون برداشته خواهد شد.
عراقچی گفت: ما کماکان رابطه اقتصادی با آمریکا نمی توانیم داشته باشیم و البته طالب آن هم نیستیم اما آمریکا دو سه تحریم اولیه را که مرتبط با هسته ای نیست برداشته است که مهمترین آنها اجازه فروش هواپیما به ایران ، صادرات مواد غذایی و فرش ایران به آمریکا و همچنین اجازه کار به شرکت های فرعی آمریکایی با ایران است.
