گروه اقتصادی: طی چند ماه گذشته، انعکاس گسترده گزارش ها و اخبار ترافیک شدید کامیون های صادراتی و ترانزیتی از مقابل درب گمرک مرز زمینی آستارا تا کنارگذرها و خیابان های اصلی دور شهر، بازتاب هایی را در میان هموطنان، به خصوص شهروندان این شهر مرزی و بندری داشته است.آنچه را که به تبع این صف های طولانی چند خطه در اماکن عمومی، رسانه های جمعی، فضای مجازی و حتی ساکنان آن خیابان های اصلی نقل قول می شود، سبب گردید تا ارزیابی متفاوت را در این موضوع بسیار مهم داشته باشیم و با نگاهی اجمالی به این رویداد، سود، ضرر و آسیب های اجتماعی آن را بررسی کنیم.ترافیک کامیون ها در بندر مرزی آستارا برای شهروندان این شهر که دارای حمل و نقل ترکیبی گمرک زمینی، دریایی، ریلی و منطقه ویژه اقتصادی بندر است، موضوع جدیدی نیست.
آستارایی ها به خوبی به یاد دارند زمانی را که مراودات با شوروی سابق در دهه ۶۰ شمسی بسیار محدود بود، کامیون های ترانزیتی شرکت های مختلف حمل و نقل بین المللی با آرم ها و کشنده های یکسان از مرز خارج می شدند و پس از توقف در خیابان های کوچک آستارای قدیم جمهوری اسلامی ایران، این شهرستان را به مقاصد خود ترک می کردند.این مراودات از اواخر دوران قاجار تا اواخر حکومت شوروی همچنان ادامه داشت تا اینکه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری آذربایجان به عنوان یک کشور مستقل، وارد عرصه تجارت با کشور ما و سایر کشورهای جهان شد.این اتفاق در واپیسین روزهای دهه ۶۰ و نخستین روزهای دهه ۷۰ سبب شد تا شکل تجارت ایران به واسطه مرز آستارا که به “دروازه طلایی اروپا” مشهور است، با این کشور تازه استقلال یافته و سایر کشوری های حوزه قفقاز تغییر کند. تا حدی که ظرف کمتر از یک سال، ده ها شرکت بازرگانی و حمل و نقل در این شهرستان تأسیس شد و سیل عظیمی از بازرگانان از اقصی نقاط کشور به سوی غربی ترین شهرستان گیلان رهسپار شدند.
آستارای کوچک پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی و دهه نخست پس از انقلاب را که با فرهنگ و علم و دانش می شناختند، طی سه دهه اخیر با رونق مجدد گمرک به عنوان قلب تپنده اقتصاد و تجارت کشور می شناسند.بر دوش کشیدن این عنوان هزینه هایی هم دارد که باید توسط کارشناسان امر در ابعاد مختلف بررسی شود تا خوب، بد و یا زشت بودن آن شناسایی گردد و با تقویت مزیت ها و خوبی ها، حذف بدی ها و ارتقای کیفیت خدمات رسانی با هدف اصلاح زشتی ها، موجبات رونق بیش از پیش و همه جانبه این منطقه مهم و استراتژیک که هم اکنون شهره فرامنطقه ای یافته است، فراهم شود.
در حال ثبت رکورد جدید در صادرات از مرز آستارا هستیم
مدیرکل گمرک آستارا در گفت و گو با اظهار کرد: ترافیک کامیون ها در پشت درب گمرک این شهرستان نشان از رشد قابل توجه صادرات کشور دارد که در دوران تحریم و کرونا شاهد رشد ۵۰ درصدی هستیم.کریم رسولی، با بیان اینکه هم اکنون بالغ بر ۸۰ درصد صادرات استان گیلان از مرزهای گمرک آستارا انجام می شود که رقمی قابل توجه است، ادامه داد: ما در حال ثبت رکورد بسیار مهم صادرات نیم میلیارد دلاری کالا از آستارا هستیم که قطعا تحقق این مهم سبب افزایش تردد کامیون ها در این شهرستان می شود.وی با اشاره به اینکه در راستای ارتقای کیفیت خدمات رسانی در محوطه گمرک زمینی آستارا، عملیات محوطه سازی را از دو سال پیش در دستور کار داریم، خاطرنشان کرد: از درب ساحلی گمرک تا درب مرزی، سه باند در حال احداث است که ظرفیت توقف ۵۰۰ کامیون را خواهد داشت و در صورت پایان این پروژه بخش وسیعی از ترافیک معابر اصلی به داخل گمرک منتقل می شود.
رسولی، فرسوده بودن پل مرزی بین دو کشور ایران و آذربایجان را از مهمترین معضلات برشمرد و توضیح داد: کم عرض و فرسوده بودن این پل سبب شده است تا ظرفیت ورود و خروج کامیون ها محدود شود تا حدی که در هر سه دقیقه فقط یک کامیون از آن عبور می کند.وی با تأکید بر اینکه از درب ورود تا خروج ۶ نهاد دخیل هستند، افزود: گمرک، شهرداری، پایانه، بانک، گذرنامه و هنگ مرزی، نهادهایی هستند که فرآیند ورود و خروج کامیون ها را کنترل می کنند.
مدیرکل گمرک آستارا با اشاره به اینکه پذیرش این حجم عظیم کامیون ها از سوی کشور همسایه است، تشریح کرد: در برخی روزها و ساعات، پذیرش کامیون ها از سوی کشور مقابل متوقف می شود که این موضوع هم از دیگر دلایل افزایش این ترافیک می باشد.وی در بخش پایانی سخنان خود با تأکید بر اینکه توجه به افزایش قابل توجه حجم صادرات، دست اندرکاران گمرک با همان ظرفیت و نیروی انسانی ثابت گذشته پاسخگو هستند، تصریح کرد: گمرکات آستارا با ۱۰۰ درصد کمبود نیرو مواجه است و این موضوع با مراجع بالاتر مکاتبه شده است و باید نیروی انسانی در ۱۴۰ پست جدید به ساختار این گمرک اضافه گردد تا خدمات به شکل بهتر ارائه شود.
با توجه به معظلات اجتماعی این صف ها و ترافیک های کیلومتری، تصادف های منجر به مرگ شهروندان با کامیون های متوقف شده کنار جاده و بررسی موارد فوق، علاوه بر الزام نگاه ویژه مسئولان پایتخت نشین در ارتقای کیفیت خدمات رسانی در گمرک زمینی آستارا، اقدام عاجل در جانمایی و ایجاد تیرپارک برای توقف این کامیون ها و تدوین برنامه مدون و تأثیرگذار در نحوه ورود و خروج کامیون ها در پایانه مرزی شهرستان از دیگر مواردی می باشد که باید در دستور کار قرار گیرد.
هر چند که تردد و توقف چندین روزه این کامیون ها با وزن های بسیار زیاد، سبب تخریب آسفالت و وارد کردن خسارت به زیرساخت ها، مبلمان و تفرجگاه های شهری در خیابان های گمرک، سفیر امید، اسکله، شهیدخلبان ایوب حسین نژادی و سایر معابر شهر شده است، دریافت عوارض مشخص توقف کامیون ها در راستای هزینه کرد شهرداری برای مرمت و ایجاد تأسیسات جدید از دیگر الزامات است که باید اقدامای عاجل برای آن شود.در پایان باید به این موضوع هم اشاره کنیم که دست اندرکارن کشور در سطح بالاتر از قبیل وزارت امور خارجه و وزارت راه و شهرسازی، برنامه های خود را در پذیرش برنامه پیشنهادی کشور جمهوری آذربایجان در راستای اتصال آزادراه باکو – آستارا به آستارا – رشت – قزوین در خاک جمهوری اسلامی ایران تسریع کنند تا علاوه بر انتقال این حجم عظیم تردد از حریم شهری به مسیر جدید، زیرساخت های مدرن برای بلند مدت و نگاه به دوران عبور از تحریم های اقتصادی کشور با هدف بهره مندی از همه ظرفیت های “آستارا” ایجاد گردد.
