البته نمایندگان در این طرح مأموران نیروی انتظامی، مزرعه‌داران، باغداران، گله‌داران و شکارچیان دارای مجوز را از این قانون مستثنی کرده‌اند. سه سال پیش طرحی مشابه برای محدود کردن نگهداری حیوانات خانگی در سطح شهر به کمیسیون قضایی مجلس آمد اما آن روزها نمایندگان با بررسی آن به این نتیجه رسیدند که طرح‌های مهم‌تری در دستور کار است و مسئله از دستور کار خارج شد اما حالا تعدادی از نمایندگان دوباره در تلاش‌اند تا برای افرادی که نسبت به گرداندن سگ و میمون در فضاهای عمومی اقدام می‌کنند، تنبیهی قائل شوند.
«طرح منع سگ‌گردانی که سه سال پیش تقدیم مجلس شد تا کنون اعلام وصول نشده بود. این طرح اکنون دوباره از سوی برخی نمایندگان مجلس پیگیری شده است. این نمایندگان خواستار شلاق و جریمه نقدی برای دارندگان سگ و حیوانات خانگی شده‌اند.»
این‌ها بخشی از یک خبر مربوط به سال ۱۳۹۳ است، یعنی زمانی که اوج پدیده سگ‌گردانی و نگهداری از حیوانات را از سمت‌وسوی خانواده‌های ایرانی تجربه می‌کردیم.
اما به‌راستی علت رشد این سگ‌گردانی‌ها و نگهداری از حیوانات چه بود؟ فیلم‌های ماهواره‌ای، زندگی هنرمندان و بازیگران تلویزیونی و ستارگان در عرصه‌های مختلف چه تأثیری روی این رفتار و به‌نوعی سبک زندگی داشت؟
به‌راستی در خصوص رفتار با حیوانات چه بایدهایی در اسلام وجود دارد؟ آیا باید به‌دنبال نقطه مقابل حیوان‌آزاری، حیوانات را چنین آمیخته به زندگی‌های شخصی‌مان کنیم؟
همه انسان‌ها در برابر حقوق حیوانات مسئولیت دارند
نیازهای اساسی حیوانات در شرع مقدس اسلام جزو حقوق آن‌ها است، برآوردن این حقوق از وظایف انسانی شمرده می‌شود ازاین‌رو همه انسان‌ها در برابر حقوق حیوانات مسئولیت دارند.
در نوشته یکی از دانشجویان دکترای جرم‌شناسی می‌بینیم که مطرح شده است: بدیهی‌ترین حقوق آن‌ها که مقتضای حق حیات آن‌ها است عبارت است از آماده‌سازی آب، غذا، مکان مناسب، تأمین آرامش و امنیت برای آن‌ها؛ درعین‌حال نگهداری حیوان نباید به‌گونه‌ای باشد که امنیت و آسایش جامعه و انسان‌ها را تحت شعاع قرار دهد. بااین‌حال تصرف و بهره‌برداری انسان از حیوانات نیز بی‌حدوحصر نیست بلکه باید ضوابط دقیق و الزام‌آور قانونی برای آن وجود داشته باشد.
گاهی به‌دلیل عدم نگهداری صحیح و درست از حیوانات (به‌ویژه انواع خطرناک آن مانند سگ‌ها) متأسفانه شاهد اتفاقات ناراحت‌کننده‌ای در جامعه هستیم. به‌طور مثال؛ عصر روز یکشنبه ۲۷ مهرماه ۱۳۹۹ در پارک بوستان کشاورز رشت حمله دو قلاده سگ به یک بانوی محجبه باعث جریحه‌دار شدن اذهان عمومی مردم شد. در حادثه مذکور نه‌تنها صاحب حیوان از حمله سگ‌ها جلوگیری نکرد، بلکه با تعرض به زن محجبه باعث ضرب‌وجرح عمدی وی گردید.»
اما به‌راستی چه اتفاقی افتاد که در یک‌سو، حیوان آزاری و کشته شدن فجیع سگ‌ها و گربه‌ها را شاهد هستیم و از سویی دیگر، برخی خانواده‌های ایرانی گربه و سگ‌ها را به سر سفره‌های خود آوردند و حتی تمایل به فرزندآوری نیز دراین‌بین دستخوش ماجراهایی شد؟
در ادامه این بحث، پای صحبت چند نفر از خانواده‌هایی نشستیم که حیوانات را به دامان خانواده آورده‌اند و بخش اصلی زندگی‌شان همین حیوانات هستند.
با مرگ گربه‌ام خیلی‌ها به ما تسلیت گفتند
مونا دختری ۲۷ ساله است که پیش از ازدواجش از یک گربه نگهداری می‌کرد و حال که چند ماهی است متأهل شده، از این گربه و به قول خودش پسرِ گربه‌اش نگهداری می‌کند.
وی به خبرنگار قلم گفت: خیلی به این دو گربه به‌خصوص گربه پدر! وابسته‌ام به‌نوعی که وقتی چند روزی گربه پدر! مریض شده بود، واقعاً زندگی به کام من و همسرم تلخ شده بود.
وی به مرگ این گربه در پی یک مریضی اشاره کرد و افزود: این روزها تنها چیزی که باعث می‌شود بتوانم غم نبودن گربه‌ای که دوستش داشته و سال‌ها با آن خاطره داشتم را تحمل کنم بودن پسرش است که بسیار شبیه به پدرش است.
مونا با بیان اینکه یک سالی از ازدواجم می‌گذرد، مطرح کرد: خوشحالم که همسرم با حضور گربه‌هایم در خانه کنار آمد و می‌توانم به نگهداری از آن‌ها بپردازم، اما سعی می‌کنم که کمتر در فضای خانه باشند، بیشتر اوقات در کلبه‌ای که به‌عنوان خانه برایشان ساخته‌ام، زندگی می‌کردند و موقع غذا خوردن پیش ما بودند.
وی با تصریح بر اینکه با مرگ گربه‌ام خیلی‌ها به ما تسلیت گفتند، یادآور شد: خیلی‌ها عکس گربه‌ام را با روبان مشکی استوری کردند و پیام‌های بسیار و حتی تماس‌های بسیاری را برای فوت گربه‌ام داشتم.
**درعین‌حال که مجرد هستم این سگ حکم فرزندم را دارد
بهاره بانوی دیگری است که متولد سال ۶۸ است، وی که به قول خودش سال‌ها است با سگش زندگی می‌کند، بیان کرد: سال‌ها است که با هم می‌خوابیم، بیدار می‌شویم، غذا می‌خوریم، بیرون می‌رویم، مهمانی می‌رویم و فقط صبح‌ها تا ساعت دو بعدازظهر که به اداره می‌روم، در کنار سگم نیستم.
وی با بیان اینکه پیش‌ازاین سگ، یک سگ بزرگ‌تر داشتم، خاطرنشان کرد: آن سگ را از دوستم کادو گرفته بودم اما فردای تولد فوت شد و بسیار ناراحت بودم، تا اینکه پدرم این سگ را برایم خرید و حالا دو سالی می‌شود که آن را دارم.
بهاره با بیان اینکه درعین‌حال که مجرد هستم، این سگ حکم فرزندم را دارد مطرح کرد: همه همکلاسی‌های دوران دبیرستانم ازدواج کرده‌اند و فرزند دارند اما من ترجیح می‌دهم که با سگم زندگی کنم.
وی در پاسخ به اینکه چه شد که داشتن سگ را در زندگی دوست دارد؟ عنوان کرد: همه دوستان و همکارانم سگ یا گربه داشتند، من هم خیلی دوست داشتم که مثل آن‌ها یک حیوان خانگی داشته باشم، آن‌قدر این خواسته را مطرح کردم که کادوی تولد از دوست ویژه‌ام، خرید یک سگ بود.
همسایه‌هایمان ناراضی بودند، خانه‌مان را عوض کردیم
آقای مرادی یکی از مردان جوان همدانی است که در یکی از آپارتمان‌های این شهر زندگی می‌کند.
وی در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه از سال ۹۲ در خانه یک سگ دارد، مطرح کرد: سال ۹۴ بود که خانه‌مان را عوض کردیم و از محله و خانه‌مان بسیار راضی بودیم، چند ماهی بود که در خانه جدیدمان ساکن شده بودیم که همسایه‌ها با ما سوار آسانسور نمی‌شدند و با دیدن اینکه سگ در بغل من است، بسیار ناراحت می‌شدند.
مرادی با اشاره به این موضوع ادامه داد: چند باری این اتفاق افتاد تا اینکه جلسه ساختمان را تشکیل دادند و به حضور سگ ما اعتراض کردند، دلیل اصلی آن‌ها هم این بود که این سگ، به دکمه‌های آسانسور دست می‌زند و آن‌ها یا بچه‌هایشان با دست زدن به دکمه‌های آسانسور مریض می‌شوند.
وی با بیان اینکه هرچه قدر برای همسایه‌هایمان تعریف کردم که سگ من واکسن‌های مختلف می‌زند و بسیار تمیز است، به حرفم گوش ندادند، اظهار کرد: این روند موجب شد تا در نهایت، خانه‌مان را عوض کنیم و به آپارتمان دیگری بریم درحالی‌که به‌تازگی وسایلمان را در این خانه چیده بودیم و از همه فضای آن راضی بودیم.
همسرم تمایلی به داشتن فرزند نداشته و ندارد
هانیه بانوی دیگری است که چند ماهی می‌شود یک سگ سفید رنگ دارد.
وی به خبرنگار قلم گفت: حدود ۶ سال است که ازدواج کرده‌ام و از همان روز اول به داشتن فرزند فکر می‌کردم اما همسرم تمایلی به داشتن فرزند نداشته و ندارد.
هانیه با بیان اینکه من حتی اسم فرزندم را انتخاب کرده بودم که اگر پسر باشد اسمش را چه بگذاریم و اگر دختر باشد چه اسمی برایش انتخاب کنیم، افزود: بااین‌حال وقتی دیدم که پس از گذشت ۶ سال همچنان همسرم تمایلی به داشتن فرزند ندارد و اصرارهای من مهم نیست، تصمیم گرفتیم که فکری برای بیرون آمدن از تنهایی‌هایمان داشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه تمام همکاران همسرم در خانه‌شان حیوان خانگی به‌ویژه سگ دارند، اظهار کرد: این سبک زندگی همکاران همسرم بر روی طرز فکرش اثر گذاشت و موجب شد که ما هم چند ماهی پیش سگی را خریده و در خانه نگهداری کنیم.
با این تفاسیر در ادامه برآن شدیم تا در ادامه این صحبت‌ها، گفت‌وگویی نیز با جامعه‌شناس فرهنگی، استاد دانشگاه خوارزمی تهران، آسیب‌شناسی اجتماعی و نویسنده کتاب‌هایی چون انسان‌شناسی فرهنگی، مبانی جامعه‌شناسی، جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، هنر اجتماعی و ملی ترتیب دهیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
در پس این مُد، مدافعان دفاع از حیوانات نیستند
امان‌الله قرائی‌مقدم در گفتگو با خبرنگار حوزه اجتماعی قلم با بیان اینکه در پس رفتار اجتماعی نگهداری از حیوانات، مدافعان دفاع از حیوانات و محیط‌زیست نیستند، مطرح کرد: در پس این مد شدن‌ها و رفتارها گروهی از هنرمندان هستند که وجه‌خواهی و مطرح کردن خود را در نظر دارند.
وی با تأکید بر اینکه سلبریتی‌ها و هنرمندان با این‌گونه رفتارها به‌دنبال کسب معروفیت بیشتری هستند، اظهار کرد: به‌مرور چنین رفتارهایی بر زندگی جوانان و نوجوانان نیز نقش می‌بندد و شاهد آثار سوء این رفتارها در سایر مردم جامعه نیز خواهیم بود.
این جامعه‌شناس فرهنگی در ادامه گفتگو با بیان اینکه نگهداری از سگ در ایران سابقه‌ای طولانی دارد، اظهار کرد: اما این نگهداری‌ها را فقط در زندگی دامداران و عشایر شاهد بودیم ولی به‌مرور، فیلم‌ها و سریال‌های غربی به‌واسطه ماهواره و حال به‌واسطه شبکه‌های اجتماعی باعث شد تا شاهد این باشیم که ابتدا سگ‌های عروسکی و تزئینی و سپس سگ‌های بزرگ‌تر وارد زندگی‌های مردم ایران شود.
قرائی‌مقدم با تأکید بر اینکه مردم به‌دنبال این هستند تا با این نگهداری‌ها خود را تجددگرا و تجدد‌پذیر معرفی کنند، اظهار کرد: بخش اعظمی از این رفتارها به‌نوعی فخرفروشی و چشم و هم‌چشمی است و حتی می‌توان این رفتارها را نوعی از جو زدگی برای برخی از جوانان دانست.
این روزها شی‌ء سروری را شاهدیم
وی با تأکید بر اینکه باید به آثار سوء این رفتارها توجه کرد، اظهار کرد: به گفته سوروکین، استاد دانشگاه هاروارد این ظاهر ما است که ما را معرفی می‌کند، یعنی به‌نوعی شی‌ء سروری را دراین‌بین شاهد هستیم بدین‌سان، افراد برای معرفی خود و جلب‌توجه دیگران، با اشیا، اموال، رفتارها و حرکت‌هایشان وارد کار می‌شوند، یکی با النگوهایش، یکی با اتومبیل گران‌قیمتش، یکی با ساعت طلا، یکی هم با نگهداری از سگ و گربه بدین‌سان، وقتی روابط جامعه به‌جای معنوی‌گرایی به سمت صوری و حسی شدن حرکت کند، این ظاهر افراد است که مهم جلوه خواهد کرد و آن‌وقت مردم، دیگر به باطن شما توجه نمی‌کنند. در چنین جامعه‌ای این قبیل کارهای سلبریتی‌ها اهمیت می‌یابد و سایر مردم نیز این‌گونه رفتارها را می‌پذیرند و تشویق می‌کنند.
این جامعه‌شناس فرهنگی خاطرنشان کرد: روزگاری مردانگی و پهلوانی و انجام کارهای این‌چنینی پسندیده بود، اما حال می‌بینیم که خال‌کوبی فلان بازیگر و سلبریتی برایمان مطرح شده است و جوانان سعی دارند به این سمت‌وسو حرکت کنند.
قرائی‌مقدم با تصریح بر اینکه این روند نشان می‌دهد که مادیات جای همه‌چیز را گرفته است، اظهار کرد: با این روند، انسان‌ها از یکدیگر دور می‌شوند و تنها به‌دنبال این هستند که خود را نشان داده و از دیگران متمایز سازند.
جای نهادهای تربیتی و آموزشی خالی است
وی با تأکید بر اینکه دراین‌بین، به‌راستی جای نهادهای تربیتی و آموزشی خالی است، اظهار کرد: بالا رفتن سطح معنویات و افکار دینی و اعتقادات ارزشی و هنجاری دراین‌بین بسیار خالی است چراکه می‌توان با کمک این نهادهای تربیتی و آموزشی، اسطوره‌هایمان را که دارای فرهنگ اصیل ایرانی هستند به فرزندانمان معرفی نماییم.
نویسنده کتاب «هنر اجتماعی و ملی» با بیان اینکه بنده مخالف حیوان‌آزاری هستم، مطرح کرد: متأسفانه برخی مطرح می‌کنند هر فردی که با نگهداری از حیوانات مشکلی دارد، یعنی موافق حیوان‌آزاری است، اما چنین نیست. ما تنها به‌دنبال این هستیم که جامعه‌مان به فرهنگ ملی‌مان بی‌اعتنا نشود و نگران این موضوع هستیم.
قرائی‌مقدم در بخش پایانی سخنان خود، علت این بی‌اعتنایی و معرفی نکردن فرهنگ ایرانی اسلامی و اسطوره‌های ملی‌مان را مسئولان و نهاد آموزش‌وپرورش خواند و افزود: تا زمانی که نتوانیم این فرهنگ غنی را به فرزندانمان معرفی کنیم، شاهد بیگانه‌پرستی‌ها و الگوبرداری‌های غلط مردم به‌ویژه جوانان و نوجوانانمان خواهیم بود.
به‌راستی، درحالی‌که نجس بودن سگ‌ها مطرح است پیروی از یک مُد و رفتار مورد تأیید از سوی بسیاری، برای برخی از خانواده‌های ایرانی دل‌نشین‌تر است، به‌نوعی که نه‌تنها فخرفروشی توخالی در خیابان‌ها را شاهد هستیم بلکه سگ و گربه‌ها جای نگهداری از فرزند را گرفته‌اند!
اما علت این روند چیست؟ آیا در قانون مجازات اسلامی در زمینه سگ‌گردانی جای خالی جرم‌انگاری را شاهد بوده که با پدیده سگ‌گردانی در پارک‌ها و خیابان‌ها به نحوی مناسب روبرو نیستیم؟ چه شد که خانواده‌های ایرانی که تا آن حد در گذشته تأکید بر فرزندآوری و دوری از حیوانات در فضای خانه داشتند، این روزها به‌راحتی با این موضوع کنار آمده‌اند و حتی بسیاری را نیز به پیش‌روی به‌سوی این رفتار تشویق می‌کنند؟ این‌ها سؤال‌هایی است که بارها در زندگی این روزها با آن روبرو هستیم.
به حدی که شاید به دلیل نداشتن سگ و گربه در فضای خانه حتی از سوی دوستانمان نکوهش می‌شویم و در جواب به اینکه سگ یک حیوان نجس است، می‌بینیم که بسیاری از مردم گمان می‌کنند که تنها سگ‌هایی نجس هستند که از آن‌ها نگهداری نمی‌شود و در کوچه و خیابان‌ها سپری می‌کنند و سگ‌هایی که در خانه‌ها توسط اشخاصی نگهداری می‌شود تمیز هستند. اگرچه این نظریه کاملاً اشتباه است اما به‌راستی با حرف یکی دو نفر نمی‌توان این اشتباه را نشان داد و رفتارهای درست را در جامعه نهادینه کرد، نیاز است که نهادهای مربوطه چون فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها و غیره در این زمینه ورود مناسبی داشته باشند تا اسیر افراط‌وتفریط در این مسیر نشویم و نه حیوان‌آزاری (میازار موری که دانه‌کش است) را شاهد باشیم و نه حیوان‌ها را به کانون گرم خانواده وارد کردن‌ها و پرکردن جای فرزندان را با سگ و گربه!
