گفت و گوی اختصاصی وبگاه خبری تحلیلی قلم با دکتر محمد جواد حق شناس عضو شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان کشور در رابطه با رد صلاحیت آیت الله سید حسن خمینی و شرایط پیش آمده برای فضای انتخاباتی کشور را در ادامه می خوانید:
میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس خبرگان رهبری با توجه به تصمیم شورای نگهبان و رد صلاحیت آیت الله سید حسن خمینی را چطور می بینید؟
مجلس خبرگان شاید در دوره های پیشین خیلی در کانون توجه رای دهندگان و افکار عمومی قرار نداشت اما این دوره بنظر می رسید که تفاوتی با دوره های پیشین دارد و شاید همزمانی برگزار شدن انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی برای اولین بار اهمیت این انتخابات را بیش از پیش کرده است . به گونه ای که کسانی که پای صندوق های رای می آیند طبیعتا به هر دو مجلس توجه خاص دارند و نامزد های مورد نظرشان را سعی می کنند که با مطالعه و دقت و شناسایی بیشتری انتخابات کنند و بتوانند در صندوق های رای اثر گذار باشند.
در این بخش شاید بتوان گفت که اولین اهمیتی که مجلس خبرگان پیدا کرد حضور چهره های جدید ، شناخته شده و محبوبی بود که برای رقابت در فضای انتخاباتی وارد رقابت های انتخاباتی خبرگان شدند ، ثبت نام چهره هایی مثل آیت الله سید حسن خمینی ، آیت الله موسوی بجنوردی ، آیت الله ابراهیم امینی ، و همینطور چهره های شناخته شده ای مثل آیت الله هاشمی ، حسن روحانی و محمود علوی از حوزه تهران فضای رقابت های سیاسی را در انتخابات خبرگان تا حدودی بیشتر تحت تاثیر خودش قرار داد و عملا انتخابات خبرگان به یکی از کانون های توجه تعاملات و تصمیم سازی های سیاسی در رسانه های خبری و در میان نخبگان سیاسی شد.
بخصوص در رابطه با نامزدی آیت الله سیدحسن خمینی و اما و اگرهایی که مطرح شده بود پیرامون عدم حضور ایشان در آزمون خبرگان موجب واکنش هایی شد که توسط تعدادی از مراجع قبل از اعلام نظر شورای نگهبان اضحار نظر های صریحی پیرامون صلاحیت علمی ایشان صورت گرفت و از این بابت می تواند گفت که مراجع شناخته شده و شخصیت های مورد اعتماد در حوزه های علمیه نسبت به این موضوع حساس شدند و تشخیص دادند که باید قبل از اینکه توسط شورای نگهبان تصمیمی گرفته شود حداقل مواضع خودشان را روشن کنند.
این اتفاق را شما چطور بررسی می کنید و فکر می کنید که چه نتایجی را در پی خواهد داشت؟
اتفاقی که صورت گرفت بنظر من در چند سطح قابل تحلیل است ، در سطح جامعه و تودهء مردم بنظر می رسد که آثار زیان باری را برای سیستم سیاسی و همینطور برای جایگاه نهاد معتبر شورای نگهبان به دنبال دارد و موضوع خدشه جدی به این نهاد در افکار عمومی بخصوص علاقمندان به بیت و نام حضرت امام(ره) بعنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی و این خاندان خواهد گذاشت که شاید به این زودی قابلیت ترمیم را پیدا نکند.
در سطح بعدی ؛ سیاسیون و احزاب و چهره هایی بود که با توجه به این که ایشان بعنوان چهره ای مستقل وارد شد بنظر می رسد که فعالان سیاسی ، احزاب ، گروه ها اعم از اصلاح طلب، میانه و مستقل انتظار رد صلاحیت یک چهره علمی ، وزین و شناخته شده با محبوبیت قابل توجه را نداشتند و طبیعتا این آثار سویی را در این مجموعه خواهد داشت.
سطح سوم ماجرا هم بر می گردد به چگونگی تعامل و ارتباطی که نظام سیاسی و خود نهاد شورای نگهبان با مراجع و حوزه های علمیه و چهره های سرشناس حوزه دارد که این بی توجهی به نظرات آنها عکس العمل متفاوت و دگرگونی را در پیش خواهد داشت و شاید موجبات سرد شدن رابطه و یا خدشه به روابط آن مجموعه هم به دنبال داشته باشند.
با این شرایط شما آینده خبرگان را چطور پیش بینی می کنید ؟
من فکر میکنم که خبرگان طبیعتا مجلسی است راهبردی با توجه به اینکه وظیفه خطیری که دارد باید بیش از پیش متوجه جایگاه خودش باشد و موقعیت خودش را بتواند در نزد افکار عمومی ارتقا بدهد . شاید یک تصمیمی که در گذشته مجلس خبرگان اتخاذ کرده بوده در آیین نامه اداره این مجلس در بحث تایید صلاحیت علمی نامزد ها را به فقهای شورای نگهبان واگذار کرده بود بنظر می رسد که تصمیمی نبوده است که امروز قابل دفاع باشد. یکی از مشکلاتی که شاید این تصمیم به لحاظ حقوقی و قائده منطقی به آن وارد است این است که از فقهای شورای نگهبان دیدیم که از شش نفرشان ، پنج نفر نامزد حضور در این مجلس بودند و علی القائده واگذاری این قضاوت و داوری به کسانی که خودشان بازیگر یک میدان هستند با هیچ قائده و چارچوب نظری ، منطقی ، حقوقی سازگاری ندارد و شاید در هیچ مجلسی در دنیا ما مشابه آن را نداریم.
من فکر میکنم باید نهاد مجلس خبرگان در این خصوص قطعا باید تجدید نظر کند و زمینه ی ایجاد یک لطمه حقوقی و اعتباری و ایجاد سو برداشت و تردید در افکار عمومی برای این دو نهاد معتبر فراهم نکند. با این تصمیم بنظرم هم جایگاه شورای نگهبان مورد خدشه قرار میگیره و هم جایگاه مجلس خبرگان و از این بابت تداوم این روند به هیچ وجه به مصلحت نیست و باید یک تصمیم جدید و راهکار مناسبی را فراهم کرد که کسانی که در معرض داوری هستند خودشان را در موقعیت بازی و ایجاد شائبه های شخصی و سلیقه ای را بتواند از این نهاد داوری دور کند.
نکته دیگر بر میگردد به میانگین سنی مجلس که قبلا هم یک بار در یکی از یادداشت هایم گفته ام که مجلس فعلی از این بابت سخت آسیب پذیر بوده با درگذشت ۱۶ نفر از اعضای مجلس در یک دوره قانونی که حدود ۲۰درصد اعضای این مجلس به علت مرگ طبیعی و کهولت سن از مجلس فاصله گرفتند و حضور ندارند که این نشان می دهد که مجلس آسیب پذیر است و همینطور اگر به میانگین سنی هم نگاه کنید می بینید که ۲۳ نفر از ۸۳ نفر بالای ۸۰ سال و ۲۴ نفر بالای ۷۰ سال و فقط ۲۰ درصد زیر ۷۰ سال سن دارند و این نشان می دهد که انتخاب ها و قوائد و فیلتر هایی که شکل گرفته است خیلی متناسب با نگاه به آینده و اهمیت مجلس نبوده.
در این باره چه راهکاری را شما پیشنهاد می کنید ؟
شاید یکی از راهکار ها می توانست حضور چهره های توانمند با انرژی و با ایده های نو و خلاقانه در این مجلس می توانست راهکار مناسبی باشد چهره هایی مثل آیت الله سید حسن خمینی یک نمونه بارز برای توجه دوباره مردم به این مجلس میتوان باشد که شورای نگهبان این فرصت تاریخی را از مجلس خبرگان گرفت .
و نکته جدی که من فکر می کنم که یک خلاء جدی وجود دارد و یک ایرادی است که باید به آن توجه می شد در این دوره حضور زنان در مجلس خبرگان است. متاسفانه این مجلس شاید از معدود نهاد هایی است که کاملا مردانه اداره می شود گرچه در قانون اساسی و خود قانون اداره مجلس خبرگان منعی برای حضور زنان و همینطور غیر معممین پیش بینی نشده اما حضور یک مجلس کاملا مردانه و با حضور تنها معممین در این مجلس به نظر می رسد که یک فاصله گذاری دارد شکل می گیرد و این مناسب نیست و برای افزایش اعتبار این مجلس هم در نزد افکار عمومی و هم در نزد نخبگان باید تجدید نظر های جدی در رابطه با نحوه اداره و قوائد داخلی برای چگونگی تعیین نامزد ها و شرایط مربوطه را داشته باشد.
همانطور که مطلع هستید آیت الله هاشمی رفسنجانی پیش تر گفته اند که ما یک لیست خواهیم داد، آیا این صحت دارد ؟ اصلاح طلبان چه موضعی خواهد داشت؟
قطعا احزاب اصلاح طلب نسبت به مجلس خبرگان حساس هستند و علی القائده بعد از نهایی شدن لیست مجلس خبرگان تصمیم گیری خواهند کرد. خزب اعتماد ملی هم نسبت به حضور در این مجلس حساس بوده و بخشی از چهره هایی از اعضای شورای مرکزی حزب هم در انتخابات خبرگان ثبت نام کردند . چهره هایی چون جناب حجت الاسلام دکتر منتجب نیا، دکتر شکوری ، کمری ، بیگدلی از چهره هایی بودند که ثبت نام کردند و همینطور سرکار خانم دکتر طهماسبی از معدود زنانی بودند که با صلاحیت های علمی و حوزوی که داشتند ثبت نام کردند و این نشان می دهد که حزب اعتماد ملی برای مجلس جایگاه رفیعی قائل است و تلاش دارد که با حضور پر رنگ در انتخابات خبرگان و همینطور دعوت عموم برای مشارکت و حضور پای صندوق های رای اهمیت این مجلس را به مردم یادآور شود.
