گروه جامعه: ورود نفت به محیط آبی باعث تغییرات فیزیکی، شیمیایی و فرایندهای زیستی شده و همچنین خطرات زیادی از جمله به مخاطره افتادن حیات دریایی، کاهش اکسیژن، آلودگی غذایی، اختلالات عصبی، بیماری ریوی، خطرات برای زنان باردار، و یا تشدید بیماری های موجود و بروز بیماری در کارگران تمیز کننده لکه نفتی را در بر دارد.بیشترین منابع آلودگی چاه های نفتی، دکل‌ها و سکوهای بهره برداری نفت هستند و نشت نفت در دریا از کشتی‌ها، چاه‌های نفت، تاسیسات ساحلی و… خسارات زیست محیطی و اقتصادی زیادی به دنبال دارد. نتایج مطالعات درباره سرنوشت آلودگی نفتی دریاها و روند خودپالایی دریا نشان داده مواد سبک نفتی تبخیر شده و مواد آروماتیک تا حدی به شکل محلول درآمده و ترکیبات سنگین نیز به صورت گلوله های نفتی (Tarball) به ساحل آمده و یا در بستر دریا ته‌نشین شده و سایر ترکیبات نیز به شکل ذرات معلق در آب دریا مخلوط می‌شوند. به این ترتیب سمیت نفت یا گذشت زمان و تغییرات فیزیکی و شیمیایی اعمال شده بر آن کاهش پیدا می‌کند. وقوع حوادث نفتی در سواحل خلیج‌فارس مسبوق به سابقه است و تا امروز بارها و بارها محیط زیست دریا را مورد تهدید قرار داده و خسارت‌های زیادی را به دریا و اکوسیستم آن تحمیل کرده است.
شکستگی خط انتقال نفت از دریا به خشکی و آلودگی گسترده
از روز چهارشنبه هفته گذشته، نشت حجم فراوانی از نفت در ساحل جزیره خارگ موجب آلودگی نفتی در دریا شده است. فرهاد قلی‌نژاد، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر درباره این حادثه می گوید: وقوع آلودگی نفتی اخیر به دلیل نشت نفت از شکستگی خط انتقال نفت از دریا به خشکی بوده که موجب ایجاد آلودگی گسترده نفتی در ساحل جزیره خارگ شده است.به گفته وی شرکت نفت فلات قاره و شرکت پایانه های نفتی و اداره کل بنادر و دریانوردی در حال بررسی و همچنین اقدام در جهت مهار و پاکسازی آلودگی دریا هستند.
نشت نفت و آلودگی نفتی ناشی از آن موجب آسیب پذیری پرندگان و خز پستانداران در برابر نوسانات دمایی، گرسنه ماندن و در نهایت مرگ آنها می‌شود. آلودگی نفتی همچنین اثرات مخرب دیگری مثل تخریب فیزیکی مثل آسیب به پوشش بدن پرندگان و پستانداران دریایی، مسموم شدن ارگانیسم ها و زندگی دریایی به علت سمیت نفت، کاهش منابع ماهیگیری، کاهش زیبایی شناختی دریا به خاطر سواحل آلوده، کاهش تنوع و زاداوری گونه های جانوری در دریا، تغییر زیست گاه و ممانعت از کلونی سازی جانوران، خطر برای انسان به خاطر آلودگی ترکیبات غذایی بر محیط زیست دارد.
اقدامات فعلی شرکت های نفتی کافی نیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر همچنین می گوید: «حوادث آلودگی نفتی دریا ناشی از نشت نفت از خطوط انتقال از مهمترین علت آلودگی های نفتی در خلیج فارس در سال های اخیر بوده که نیاز است شرکت های نفتی اقدامات پیشگیرانه را در جهت جلوگیری از اینگونه آلودگی ها انجام دهند. متاسفانه اقدامات فعلی کافی نیست و سازمان محیط زیست وفق قوانین و مقررات در اینگونه موارد پیگیری و خسارت های وارده به اکوسیستم دریایی در راستای اعمال قانون و همچنین احیای زیستگاه را محاسبه و مطالبه می نماید و مسئولان شرکت های نفتی باید بر اساس قوانین و مقررات اقدامات لازم را به عمل آورند.»قلی‌نژاد تاکید کرد: خلیج فارس یک اکوسیستم غنی و یک میراث طبیعی ارزشمند است که فواید فراوانی را برای ساحل نشینان و کشورهای منطقه دارد و باید در حفاظت از آن کوشید. جزیره خارگ زیستگاه آبسنگ های مرجانی و یک اکوسیستم با ارزش زیستی است که آلودگی های نفتی مهمترین تهدید این اکوسیستم به شمار می‌رود بنابراین به کلیه دستگاه‌ها و شرکت های مسئول تاکید می‌شود آلودگی اخیر را سریعا پاکسازی و اقدامات پیشگیرانه را با دقت اجرایی نمایند.
لکه های نفتی خلیج فارس را نابود می‌کند
پس از اینکه نفت وارد دریا شد باد، امواج، جزر و مد و… لکه های نفتی را جابجا کرده و باعث پخش شدن آنها می شوند.زمانی که نفت در سطح آب پخش می شود، کشیده شده و لایه نفتی را تشکیل می دهد. به گفته اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست “لکه های نفتی نزدیک به ۵۰ سال است به صورت جدی در خلیج فارس وجود دارد و موجب نابودی خلیج فارس می‌شود. متاسفانه در این زمینه هیچ نظارت زیست محیطی صورت نمی گیرد و کسی به فکر محیط زیست نیست. هیچ موجود زنده ای با نفت سازگار نیست و خلیج فارس و تمام موجودات آن را مسموم و نابود می کند و حیات خلیج فارس در آینده نزدیک با چالش های جدی مواجه می شود.”
گفتنی است آلودگی نفتی اثرات مخرب زیادی بر جوامع گیاهی و جانوری و اکوسیستم دریاها دارد و در این میان بیشترین آسیب مربوط به ماهیان دریاهای آلوده به نفت است که بر اقتصاد و البته سلامت انسان‌ها آسیب می‌رساند.عوامل بسیاری از قبیل حجم مواد نفتی، شرایط آب و هوایی، کدورت، و فصل در میزان خسارات ناشی از نفت دخیل است که با توجه به اهمیت بالای حفظ اکوسیستم های آبی کشور و سلامت پروتئین دریایی و اقتصاد ضرورت دارد برای کاهش آلودگی دریاها خصوصا آلودگی نفتی چاره و راه‌حل اساسی اندیشیده شود.تأثیرات آلودگی نفتی بر روی جوامع گیاهی شامل کاهش فتوسنتز فیتوپلانکتون ها به علت کاهش میزان نفوذ نور خورشید به اعماق دریا به علت انتشار نفت روی سطح دریا، اختلال در انتقال الکترون‌ها و اتصال با پیوندهای فسفراسیون جلبک‌های دریایی و ممانعت از رشد آنها، و بر جوامع جانوری شامل کاهش بیومس (زیست توده یا بقایا و مواد مشتق شده از موجودات زنده) زئوپلانکتون ها به علت آلودگی نفتی، نابودی پلانکتون های جانوری، از بین رفتن تخم و لارو ماهیان و سایر آبزیان، کاهش زادآوری ماهیان، ترک زیستگاه آلوده به مواد نفتی توسط ماهیان، تجمع مواد نفتی در جگر و کیسه صفرای آبزیان، پوشانده شدن سطح آبشش توسط مواد نفتی و ممانعت از تبادل گاز اکسیژن و دی اکسید کربن و نهایتا خفگی آبزیان و تغییرات ژنتیکی در ماهیان و… است.
