گروه جامعه:گویا انتقادات بر سر نوع سیاست‌گذاری‌ها مبنی بر کاهش استقلال کانون وکلا در یک سال گذشته کم بود که حالا تعویق آزمون وکالت هم بر این اعتراضات دامن زده است.آزمون وکالت هر سال پرحاشیه است. می‌گوییم پرحاشیه چون همواره کوچک‌ترین تغییرات و تصمیم‌گیری‌ای باعث جبهه‌گیری‌های متعدد می‌شود.این آزمون که از گذشته تاکنون محلی برای ورود علاقه‌مندان حقوق‌خوانده به حرفه وکالت محسوب می‌شود همیشه حساسیت‌های بسیاری داشته، اما شاید بتوان گفت حساس‌ترین و پرحاشیه‌ترین سال برگزاری این آزمون سال ۹۹ بود. کانون‌های وکلای دادگستری بر اساس ماده یک قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری، مکلف‌اند هرساله آزمونی تحت عنوان جذب کارآموزان وکالت برگزار کنند.
تعویق آزمون وکالت در ثانیه ۹۰
چهارشنبه، ۲۰ اسفندماه، خبری مبنی بر تعویق این آزمون منتشر شد. در بخشی از بیانیه سازمان سنجش در این باره آمده است: «به اطلاع متقاضیان گرامی شرکت در آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت کانون‌های وکلای دادگستری ایران سال ۱۳۹۹- (اسکودا) می‌رساند این سازمان بر اساس مصوبه کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا و دستورالعمل‌های اعلامی وزارت محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آماده برگزاری این آزمون در روز جمعه ۲۲ اسفندماه بود که در روز سه‌شنبه ۱۹ اسفندماه با اعلام معاونت محترم بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر حاد شدن شرایط انتشار بیماری کرونا و اعمال محدودیت‌های بیشتر در اکثر استان‌ها و ضرورت تغییر شرایط برگزاری آزمون از قبیل اضافه کردن شهرها و حوزه‌های امتحانی جدید، سازمان سنجش آموزش کشور به لحاظ رعایت اصول فنی و اجرایی جهت تامین الزامات وزارت محترم بهداشت و عدم امکان اعمال آنها در این بازه زمانی محدود، چاره‌ای جز تعویق آزمون نداشت.
در این مساله مسئولان و همکاران اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران هیچ تقصیری نداشته و نهایت تلاش و رایزنی خود را انجام دادند تا این آزمون سر موعد مقرر برگزار شود. لذا سازمان سنجش آموزش کشور ضمن عذرخواهی از متقاضیان عزیز، به اطلاع می‌رساند این آزمون در تاریخ ۹۹/۱۲/۲۲ برگزار نمی‌گردد و با توجه به هماهنگی به‌عمل‌آمده ان‌شاءالله در روز جمعه مورخ ۱۴۰۰/۱/۲۰ برگزار خواهد شد.»این آزمون ابتدا قرار بود ۲۸ آذرماه برگزار شود، اما آن مرتبه هم به خاطر شیوع کرونا به تعویق افتاد.
این در حالی است که داوطلبان دکتری به دلیل شیوع کرونا خواستار تعویق برگزاری آزمون بودند، اما مسئولان آن روزها را روز‌های خطرناک نشمردند و حال بعد از گذشت پنج روز با اعلام شرایط ویژه و حاد شیوع کرونا آزمون وکلا را به تعویق انداختند. در نهایت کنکور دکتری ۱۴۰۰ در زمان مقرر (۱۵ اسفندماه ۹۹) در استان‌های کشور با رقابت بیش از ۱۷۹ هزار داوطلب برگزار شد. حال تنها بعد از گذشت پنج روز، وزارت بهداشت به یکباره شرایط کرونا را در استان‌های کشور حاد و خطرناک دیده و تصمیم به تعویق آزمون هفته سوم اسفندماه ۹۹ گرفته است.بدین ترتیب که آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت کانون‌های وکلای دادگستری ایران سال ۱۳۹۹- (اسکودا) که پیش از این قرار بود در ۲۲ اسفندماه برگزار شود طبق تصمیم وزارت بهداشت به بیستم فروردین‌ماه ۱۴۰۰ موکول شده است. تعویق این آزمون در حالی است که سازمان سنجش و اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران برای برگزاری آن با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تاریخ مقرر آمادگی داشته‌اند.
اطلاعاتی از آمار شرکت‌کنندگان آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت کانون‌های وکلا در دست نیست، اما پیش‌بینی می‌شود جمعیت آنها بیشتر از داوطلبان کنکور دکتری باشد، با وجود این، طبق مصوبه کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، به دلیل حاد شدن شرایط انتشار بیماری کرونا (که تنها تا پنج روز قبل مسئولان منکر آن می‌شدند) باید محدودیت‌های بیشتری در اکثر استان‌ها اعمال شود و در این خصوص تغییر شرایط برگزاری آزمون از قبیل اضافه کردن شهرها و حوزه‌های امتحانی جدید ضرورت دارد.
بیش از ۸۱ هزار و ۵۰۸ داوطلب آزمون وکالت
کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره این رخداد و علت لغو آزمون می‌گوید: «آزمون پذیرش متقاضیان پروانه کارآموزی وکالت کانون‌های وکلای دادگستری ایران در سال ۹۹ قرار بود روز جمعه ۲۲ اسفندماه برگزار شود، منتها با اعلام معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر محدودیت تعداد حوزه‌های امتحانی این آزمون، تمرکز آزمون در مراکز استان‌ها و تراکم داوطلبان در هر حوزه، آزمون مذکور در تاریخ ۲۲ اسفندماه برگزار نمی‌شود.»
جهانپور تاکید می‌کند: «حسب اطلاع در این آزمون بیش از ۸۱ هزار و ۵۰۸ داوطلب در ۳۱ حوزه امتحانی متمرکز در مراکز استان‌ها باید شرکت کنند که مطابق نظر کارشناسی معاونت بهداشت وزارت بهداشت در سطح ارزیابی ریسک فعلی همه‌گیری کرونا در اغلب استان‌ها این تردد و تراکم در حوزه‌های امتحانی در استان‌ها با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی تناسبی ندارد و مشکل‌ساز خواهد بود، لذا موضوع به سازمان سنجش کشور اعلام شده و آزمون مذکور به تعویق خواهد افتاد. این موضوع تابع شرایط خاص هر آزمون بوده، از این رو آزمون‌های احتمالی دیگری که ممکن است در روز‌های آتی در پیش باشد لزوماً ارتباطی به آزمون وکالت نداشته و حسب مورد بر اساس شرایط، ابعاد و نحوه برگزاری، قابل برگزاری خواهند بود.»در ادامه واکنش‌ها سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کرد این سازمان بر اساس مصوبه کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا و دستورالعمل‌های اعلامی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آماده برگزاری این آزمون در روز جمعه ۲۲ اسفندماه بود که روز سه‌شنبه ۱۹ اسفندماه با اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر حاد شدن شرایط انتشار بیماری کرونا و اعمال محدودیت‌های بیشتر در اکثر استان‌ها و ضرورت تغییر شرایط برگزاری آزمون از قبیل اضافه کردن شهرها و حوزه‌های امتحانی جدید، سازمان سنجش آموزش کشور به لحاظ رعایت اصول فنی و اجرایی جهت تامین الزامات وزارت بهداشت و امکان نداشتن اعمال آنها در این بازه زمانی محدود، چاره‌ای جز تعویق آزمون نداشت.در ادامه این اطلاعیه آمد، مسئولان و همکاران اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران هیچ تقصیری نداشته و نهایت تلاش و رایزنی خود را انجام دادند تا این آزمون سر موعد مقرر برگزار شود. سازمان سنجش آموزش کشور ضمن عذرخواهی از متقاضیان، اعلام کرد که این آزمون به جای ۲۲ اسفندماه ۹۹ در روز جمعه ۲۰ فروردین‌ماه ۱۴۰۰ برگزار می‌شود.
در ادامه تقابل کانون وکلا با نهادهای بیرونی
این تصمیمات اما در شرایطی اتخاذ شد که کانون وکلا از هیچ کدام از ابعاد آن خبری نداشت. ایجاد معاونت نظارت بر وکلا، تهیه پیش‌نویس آیین‌نامه لایحه استقلال کانون وکلا توسط قوه قضائیه و همچنین تصویب طرح اصلاح مواد ۱ و ۷ قانون سیاست‌های کلی اصل ۴۴، که بر اساس آن وکالت در زمره کسب‌وکار‌ها به شمار رفته و دچار تغییر و تحولاتی خواهد شد، تنها بخشی از اتفاقاتی بود که در سال گذشته، وکالت را در تقابل با نهادهای بیرونی از جمله قوه قضائیه قرار داد.علیرضا آذربایجانی عضو هیات‌مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز معتقد است این اقدامات، هدر دادن تلاش طولانی‌مدت داوطلبان است. او در این باره به اعتمادآنلاین می‌گوید: «عده‌ای در این ماه‌ها تمام زندگی خود را وقف این آزمون کرده‌اند؛ آنها که می‌خواهند در آزمون وکالت قبول شوند اما با این تصمیم از همه نظر ضرر می‌بینند.
با توجه به تجربه مستمر و علم تفصیلی سازمان سنجش بر همه شرایط حاکم بر آزمون و آگاهی از شرایط بهداشتی و کرونایی استان‌های قرمز و برگزاری آزمون دکتری در ۲ هفته قبل با بیش از ۲ برابر ظرفیت آزمون وکالت (که صرفاً ۸۱ هزار و ۵۰۰ نفر شرکت کننده داشت) و با توجه به اینکه هیچ مبنایی برای بهبود شرایط در فروردین وجود ندارد و فارغ از تئوری عمومی توطئه و اینکه آیا این تعویق با این هدف صورت گرفته یا خیر، یک تحلیل قابل توجه این است که قانون اصلاح اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی که شبهه انطباق آن با کانون‌های وکلا و به تبع آن حذف ظرفیت عددی از آزمون و مبنا قرار گرفتن نصاب معدل را برای ورود به حرفه وکالت دارد، در این فاصله از جهت قانونی، قابلیت اجرایی یافته و کانون‌های وکلا و داوطلبان چه بسا در نتیجه آزمون با اجرایی شدن این قانون و تغییر این ضوابط مواجه شوند.»
مینا جعفری، وکیل پایه‌یک دادگستری، نیز با ذکر این نکته که مسئولان باید به فکر راه‌حل باشند نه اینکه یک برنامه سالانه و حیاتی برای زندگی عده‌ای را زیر سوال ببرند، می‌گوید: «اینکه ما هیچ راه‌حلی نداشته باشیم و صرفاً با تعویق‌های لحظه آخری با آینده یک عده بازی کنیم کار اصولی و مدیریت کردن نیست. مسئولان باید به فکر باشند.»البته در این میان هستند موافقانی که معتقدند موضوع سلامت اولویت است، اما فارغ از نظر موافقان و مخالفان، بحث بر سر آن بیش از ۸۱ هزار داوطلبی است که تکلیف وضعیت خودشان را نمی‌دانند، آن هم در شرایطی که تنها یک هفته به پایان سال باقی مانده است.
