گروه جامعه: مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره نوع مصرف مواد مخدر در کشور گفت: بیش از ۶۰ درصد مواد مخدر مصرفی در ایران مواد افیونی مانند هرویین و تریاک هستند، در رده‌های بعد آمفتامین‌ها یا ترکیبات شیشه و سپس حشیش و سایر مواد روانگردان قرار دارند.«رضا تویسرکان منش» مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه ۲۶۹ میلیون نفر در دنیا مواد مخدر مصرف می‌کنند، گفت: آخرین آماری که دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل در سال ۲۰۲۰ در قالب پنج گزارش مستقل ارائه داده نشان می‌دهد که میزان و درصد مصرف مواد در دنیا رو به افزایش است، به طوریکه در سال ۲۰۰۹، ۲۱۰ میلیون نفر (معادل ۴.۸ درصد) جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله دنیا مواد مصرف می‌کردند که این رقم در سال ۲۰۱۸ به ۲۶۹ میلیون نفر (یعنی معادل ۵.۳ درصد جمعیت دنیا در فاصله سنی ۱۵ تا ۶۴ سال) افزایش یافت و این نشان‌دهنده رشد بسیار زیاد مصرف مواد در دنیا بوده است.
وی با بیان اینکه از ۲۶۹ میلیون نفری که در دنیا دچار مصرف مواد هستند، حدود ۳۵.۶ میلیون نفر (معادل ۰.۷ درصد جمعیت جهان) معتادند، یعنی دچار اختلال مصرف مواد هستند، ادامه داد: مصرف‌کننده مواد افرادی هستند که به هر دلیلی (تفننی یا آزمایشی و یا به صورت موردی) موادی را طی هفته یا سال استفاده می‌کنند، اما به طور مستمر مصرف‌کننده نیستند و در صورت کنار گذاشتن مواد دچار علائم ترک و وابستگی و تحمل نخواهند شد، اما اختلال مصرف مواد به کسانی می‌گویند که مصرف‌کننده مستمر هستند و در صورت کنار گذاشتن مواد، دچار علائم جسمی و روحی می‌شوند که آزاردهنده است، لذا وابسته به مصرف‌اند.مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر تصریح کرد: در دنیا از هر ۸ نفری که نیازمند خدمات درمانی هستند، فقط یک نفر به درمان دسترسی دارد؛ در بین زنان این آمار بدتر است؛ گرچه در دنیا از هر سه نفر مصرف‌کننده یک نفر زن است، اما از هر ۵ نفر تحت درمان، یک نفر زن است و این نشان می‌دهد که دسترسی زنان در دنیا به خدمات درمانی سخت‌تر و کمتر است.
تویسرکان‌منش در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره اعتیاد در زنان گفت: مردانی که معتاد هستند، نسبت به زنان کمتر در معرض اتهام و ننگ اجتماعی هستند و برای زنان این موضوع به مراتب دشوارتر است، لذا مراجعه و تمایل به درمان برایشان کمتر است، ضمن اینکه دسترسی زنان نیز کمتر است.وی ادامه داد: تعداد بسیار زیادی مراکز تحت درمان برای مردان وجود دارد، اما تعداد مراکز برای زنان به مراتب کمتر است، البته شروع به راه‌اندازی مراکزی برای زنان کرده‌ایم، اما اغلب استان‌ها مرکز ویژه بانوان ندارند، اما دسترسی به مراکز برای مردان بیشتر است و این موضوع در کل دنیا گسترده است و نشان می‌دهد که به نوعی تبعیض جنسیتی در بحث درمان و کاهش آسیب نیز برای زنان وجود دارد.مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین درباره معتادان تزریقی نیز گفت: حدود ۱۱ میلیون نفر در دنیا معتاد تزریقی وجود دارد که نیمی از آنها دچار هپاتیت نوع C هستند و حدود ۱.۴ میلیون نفر از آنها نیز دارای ویروس اچ آی وی هستند.
تویسرکان‌منش با اشاره به الگوی مصرف مواد در جهان گفت: بیشترین میزان موادی که در دنیا مصرف می‌شود ترکیبات کانابیس است که به عنوان ماری‌جوانا، حشیش، گل، گراس، بنگ و علف است. با اختلاف بسیار زیاد، از ۲۶۹ میلیون نفری که در دنیا دچار مصرف مواد هستند، ۱۹۲ میلیون نفر ترکیبات کانابیس یا حشیش، ۵۸ میلیون نفر ترکیبات افیون‌ها و ۲۷ میلیون‌نفر آمفتامین‌ها (شیشه) را مصرف می‌کنند و بعد از آن ترکیبات اکس و کوکایین است.
وی با بیان اینکه براساس آمارها، در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ میزان قاچاق و تولید آمفتامین در دنیا چهار برابر شده است و هشداری در زمینه الگوی تولید و الگوی مصرف از مواد سنتی به سمت مواد صنعتی وجود دارد، تصریح کرد: مصرف مواد محرک روانگردان در دنیا در حال افزایش است، براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی UNODC، هشت درصد از افرادی که شروع به مصرف مواد روانگردان می‌کنند، دچار وابستگی و اختلال مصرف می‌شوند.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره نوع مصرف مواد مخدر در کشور گفت: بر اساس مطالعات انجام شده در کشور، بالاترین مصرف مواد در کشور مواد افیونی است که با اختلاف بسیار زیاد تریاک رده اول را به خود اختصاص داده است. بیش از ۶۰ درصد نوع مصرف در ایران مواد افیونی مانند هرویین و تریاک هستند، در رده‌های بعد آمفتامین‌ها یا ترکیبات شیشه و سپس حشیش و سایر مواد روانگردان قرار دارند.
تویسرکان‌منش خاطرنشان کرد: در الگوی سابقی که در کشور وجود داشت، افراد ۴۵ تا ۶۵ ساله‌ها میزان مصرف بیشتری داشتند، اما بررسی‌هایی که در حال انجام است، نگرانی را به سمت مصرف مواد در جمعیتی با سن پایین‌تر به ویژه در مورد مواد صنعتی و روانگردان مانند حشیش و شیشه نشان می‌دهد، اما اکنون آمارهای کلی نشان می‌دهد که گروه‌های سنی بالای ۴۵ سال بیشترین مصرف را دارند.
وی بیان اینکه مردان به مراتب بیشتر از زنان دچار اختلال مصرف مواد هستند، گفت: در مطالعه‌ای که انجام شده بیش از ۹۱ درصد معتادان را مردان تشکیل می‌دانند و در مطالعه‌ای دیگر کمتر از ۶ درصد از جمعیت معتادان را زنان تشکیل می‌دادند، اما به نظر اتفاق دیگری که رخ می‌دهد این است که سرعت یا رشد بروز اعتیاد و مصرف مواد در زنان به ویژه در سنین پایین‌تر بیشتر از مردان است.وی در ادامه با بیان اینکه در خانواده‌هایی که دچار آسیب‌هایی مانند طلاق (یا بدون طلاق و به صورت جداگانه زندگی می‌کنند)، میزان شیوع مصرف مواد بیشتر است، گفت: در مطالعه‌ای که انجام شده بود بیشتر از ۲۴ درصد از مصرف‌کنندگان مواد افرادی بودند که گرچه متاهل بودند، اما با یکدیگر زندگی نمی‌کردند.
به گفته مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در بین کارگران نیز شیوع بیشتری نسبت به جمعیت عمومی گزارش شده است که همه آنها عمدتا تریاک مصرف می‌کنند.وی بیان کرد: آمارهای کلی نشان می‌دهد که میزان شیوع اعتیاد در کسانی که سطح تحصیلات پایین‌تر و سطح کاری پایین‌تری از نظر اشتغال و کار دارند و دچار آسیب‌های اجتماعی بیشتری هستند، بیشتر است، اما در افرادی که سطح تحصیلات یا رفاه اجتماعی بیشتری دارند، الگوی مصرف متفاوت است؛ در افراد به اصطلاح پولدار جامعه الگوی مصرف بیشتر به سمت مصرف‌های تفننی و یا استفاده از کوکائین، حشیش و گاهی مواد روانگردان مانند شیشه و آمفتامین است، اما در اقشار ضعیف‌تر الگوی خطرناک مصرف مانند اعتیاد تزریقی و استفاده از هروئین و تریاک بیشتر است.
