گروه سیاسی: یک استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل اجتماعی با بیان اینکه انتخابات در ایران هیجانی و لحظه آخری است، گفت: رقابت ۱۴۰۰ میان میاندار اصلاح‌طلب و رادیکال اصولگرا خواهد بود.
«تقی آزاد ارمکی» با ارائه تحلیلی از مشارکت در انتخابات در ایران مشارکت حداکثری را مستلزم شکل گیری دوگانه رادیکال عنوان کرد و گفت: اگر دوگانگی رادیکال در ایران اتفاق نیافتد انتخابات داغ و مشارکت بالا در ایران رخ نمی‌دهد.منطق انتخابات در ایران، منطق لحظه‌های آخری است و معطوف به کنش سازمان یافته مبتنی بر دموکراسی‌خواهی نیست.
آزاد ارمکی در توضیح این دیدگاه خود گفت: اگر انتخابات معطوف به کنش عقلانی بود، ما قطعا با پدیده‌ای مثل حضور احزاب در همه لحظه‌های کنشگری سیاسی روبه رو بودیم و اینطور نبود که روزهای آخر، حزب تشکیل و انتخابات برگزار شود و بعد همه دنبال کارهای روزمره خودشان بروند و تا انتخابات بعدی دیگر تحزب تمام شود.
وی با یادآوری وضعیت کنونی احزاب کشور در فاصله سه ماه پیش از انتخابات ۱۴۰۰ اظهار کرد: در حوزه اصلاح طلبان، نهاد اجماع ساز در حال شکل‌گیری است و تشکل‌های اصولگرایان هم در آستانه انتخابات ظهور و بروز پیدا کرده اند.این پژوهشگر مسائل اجتماعی گفت: اگر قصد ما یک کنش عقلانی معطوف به هدف یعنی دستیابی به قدرت برای اصلاح و توسعه بود، می‌بایستی احزاب همیشه(نه در موسم انتخابات) موجود می‌بودند و گروه‌های سیاسی و افراد صاحب نام وعنوان و محبوبیت و مشروعیت همیشه ناظر بودند تا این وضعیت بلاتکلیفی به وجود نیاید و نیروها در لحظه آخر دنبال تشکیل حزب و فعالیت حزبی نیافتند.آزاد ارمکی، انتخابات در ایران را هیجانی و دوگانه‌ساخته ارزیابی کرد و گفت: دوگانه موافق- مخالف پیش از انتخابات شکل می‌گیرد و جامعه هم به همین دلیل وارد کنشگری سیاسی می‌شود و معمولا هم به جز یکی دو دوره ما شاهد حضور ۷۰ درصدی مردم در انتخابات بودیم که مشارکت بالایی بوده است.
وی با بیان اینکه خیلی دور از ذهن نیست که در انتخابات ۱۴۰۰ هم مشارکت نسبتا خوبی داشته باشیم مشروط بر اینکه همین دوگانه‌سازی پیش بیاید، گفت: در کشورهای غربی، هر نامزدی که ۵۰ به اضافه یک درصد آرای شرکت کنندگان در انتخابات را کسب کند، پیروز انتخابات است و ما اگر قصد داشتیم یک انتخابات معطوف به کنش عقلانی داشته باشیم، باید دنبال چنین انتخاباتی بودیم.
آزاد ارمکی با بیان اینکه در جامعه پیشرفته، معمولا آرای فرد پیروز انتخابات در حد ۵۰ درصد به اضافه یک درصد از آراست، گفت: یکی از خصوصیات انتخابات مدنی این است که نیروهای سیاسی در آخر صف قرار می‌گیرند و نیروهای اجتماعی در جلو حرکت می‌کنند.وی به اهمیت نیروهای اجتماعی در انتخابات‌های معطوف به کنش عقلانی اشاره کرد و افزود: نیروهای اجتماعی در اول صف قرار می گیرند تا نیازها، اقتضائات و ضرورت‌های جامعه را تبیین کنند آنگاه این نیازها در خواسته‌ها و مطالبات سیاسی تبلور پیدا کند و بعد از آن نیروهای سیاسی ظهور کنند و در نهایت دوگانگی شکل گرفته و فردی در انتخابات پیروز شود.
این استاد دانشگاه به طولانی بودن فرایند انتخابات در برخی نظام‌های سیاسی اشاره کرد و گفت: در انتخابات‌های دنیا، احزاب دو سال باهم می‌جنگند. در خود حزب افراد مطرح می‌شوند و رقابت درون حزبی صورت می گیرد و در نهایت مردم رای می‌دهند و یک نفر پیروز می‌شود.آزاد ارمکی درباره این موضوع که چرا انتخابات در ایران فرایند محور نیست و هیجانی است، گفت: ما به دلایلی نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم که البته ربطی هم به بسته بودن نظام سیاسی کشور ندارد بلکه بیشتر به صورت‌بندی نیروهای سیاسی مربوط می‌شود. در این صورت بندی، نیروهای سیاسی بر نیروهای اجتماعی مقدم هستند و همه چیز را تعبیر به امر سیاسی می‌کنند بنابراین بازیگران و موضوعات فقط سیاسی می‌شوند تا اجتماعی و اقتصادی و به این ترتیب انتخابات لحظه آخری می‌شود.
وی از دانشگاه‌ها، رسانه‌ها، سازمان‌های مردم نهاد، بازاری‌ها و دیگر اقشار جامعه بعنوان نیروهای اجتماعی جامعه یاد کرد و افزود: نیروهای اجتماعی باید اقتضائات کنش سیاسی را بسنجند، اما اینها به عقب رانده شده‌اند و نیروهای سیاسی تمام موقعیت‌ها را تصاحب و بین خودشان تقسیم قدرت کرده‌اند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه بازی انتخابات در ایران در عرصه سیاست باقی مانده است، گفت: انتخابات ما بیشتر سیاسی است تا اجتماعی؛ در حالی که باید اجتماعی باشد و نتیجه آن برای عرصه سیاسی باشد و شاهد هستیم که نیروهای اجتماعی کار نمی‌کنند و روزهای آخر می‌آیند و کنش پوپولیستی در انتخابات شکل می‌گیرد.
این استاد جامعه شناسی در پاسخ به سئوالی در خصوص وضعیت آرای خاکستری در انتخابات ۱۴۰۰ گفت: هیچ دوره‌ای از انتخابات مانند هم نیست و هنوز معلوم نیست آرایش نیروهای سیاسی چگونه باشد. هنوز معلوم نیست اصلاح طلبان بیایند یا نه و اگر بیایند چه کسی از آنها خواهد آمد و اصولگراها هم بین نامزد نظامی، کنشگر بروکراتیک و روحانی مانده‌اند و هنوز به تصمیم نرسیده‌اند.
وی وضعیت ایران و جهان را متفاوت از گذشته ارزیابی کرد و افزود: مراودات ما با منطقه و جهان فرق کرده است. علاوه بر این آمریکا و اروپای ۹۶ با آمریکا و اروپای ۱۴۰۰ متفاوت هستند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: ایران به لحاظ قدرت، سرمایه و توزیع نیروهای اجتماعی وضعیت متفاوتی دارد و جمهوری اسلامی به یک پختگی و در عین حال خستگی رسیده است و در چنین شرایطی کنش درونی نیروهای سیاسی نظام هم متفاوت است. اصولگرایان و اصلاح طلبان هم همین وضعیت را دارند و پختگی و خستگی را دارند و شاهد هستیم که خیلی علیه هم فغان نمی‌کنند و برعکس انتخابات‌های گذشته که خیلی زودتر از ۶ ماه شروع به کوبیدن هم کردند، اکنون شاهد چنین چیزی نیستیم بنابراین انتخابات ۱۴۰۰ متفاوت از همه انتخابات‌های پیشین خواهد بود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پاسخ به این سئوال که دلایل این خستگی نیروها و جریان‌های سیاسی گفت: به هر حال یک نظام سیاسی بعد از ۴۰ سال فعالیت هم پخته می‌شود و هم مقداری هم خستگی دارد اما این موضوع ربطی به شورای نگهبان ندارد. در کدام دوره شورای نگهبان جمعیت کثیری را رد صلاحیت نکرده است. شورای نگهبان در انتخابات ۹۲ هاشمی رفسنجانی که نماد جمهوری اسلامی بود را رد صلاحیت کرد و حتی شاهد رد صلاحیت روسای جمهوری سابق هم بودیم و این منطق کنشگری شورای نگهبان بوده است.
آزاد ارمکی تصریح کرد: همه گروه‌های سیاسی از جمله اصلاح طلبان و اصولگرایان از تمام توانشان برای کسب آرای مردم استفاده خواهند کرد و اصولگرایان بی‌اعتنا به حوزه فرهنگ، حرف‌های بسیار رادیکال در حوزه سیاسی خواهند زد و اصلاح طلبان حرف‌های بسیار رادیکال در حوزه فرهنگی خواهند زد. در واقع این دو جایشان را با هم عوض خواهند کرد، برعکس گذشته که اصلاح طلبان حرف‌های رادیکال سیاسی و اصولگرایان حرف‌های رادیکال فرهنگی می‌زدند.وی در عین حال جابه جایی جایگاه‌ها بین اصولگرایان و اصلاح طلبان را عامل تقویت مشارکت و ایجاد دوگانگی دانست و افزود: این دوگانگی مشارکت بالا را رقم می‌زند مشروط به اینکه فرض و مبنای نظام سیاسی مشارکت حداکثری باشد و شورای نگهبان هم برای اصولگرایان رقیب قائل باشد. اگر این طور نباشد و شورای نگهبان فکر کند که درون اصولگرایی رقابت شکل می‌گیرد پیش‌بینی می‌کنم که جمهوری اسلامی در آینده بسیار نزدیک، کمتر از پنج سال آینده با مشکلات جدی مواجه شود.
استاد دانشگاه تهران، از میل و علاقه بخشی از اصولگرایان به رد صلاحیت نامزد اصلاح طلبان گفت و افزود: میل به اینکه اصلاح‌طلبان رد صلاحیت شوند در بخشی از اصولگرایان وجود دارد زیرا تصور آنها این است که اصلاح طلبی دچار میرایی شده است اما گرچه ممکن است اصلاح طلبی سیاسی دچار خستگی و وادادگی باشد ولی جامعه به لحاظ اصلاح‌طلبی، اتفاقا خیلی داغ است.
آزاد ارمکی ادامه داد: به همین دلیل است که می‌گویم اصولگرایی مجبور می‌شود که مسیر اصلاح طلبی را پیشه کند ولی چون اصلاح طلبی همیشه می‌خواهد از فروپاشی عبور کند، مسیرش می‌شود عرصه اخلاق و فرهنگ و متانت و وفاق و این حرف‌ها که البته چیز خوبی است.
وی درباره وضعیت مذاکرات ایران و آمریکا نیز گفت: نه آمریکای بایدن جلو آمده و نه جمهوری اسلامی، بنابراین پروژه مذاکره برای دولت بعدی ایران باز خواهد ماند. در این شرایط کار برای دولت بعد هم پیچیده خواهد بود چون آمریکا بازگشت به برجام را سخت خواهد کرد.
