روزنامه هافینگتن پست: کارشناسان منع گسترش هسته‌ای در ایالات متحده و دیگر نقاط جهان درباره فعالیت‌های قاچاق مواد هسته‌ای در کشورهای اتحاد شوروی از جمله روسیه، اوکراین و مولداوی نگران هستند.
این دستگیری افراد اهل ارمنستان در عملیات‌های محرمانه در گرجستان صورت گرفته است که در این کشور ماموران مخفی خود را به عنوان خریدارانی از گروه‌های افراط‌گرای اسلام‌گرا معرفی کرده‌اند.
علت این که این دستگیری‌ها در گرجستان انجام شده این است که ارمنستان کشوری محصور در خشکی است اما گرجستان بنادری در دریای سیاه دارد که می‌تواند برای قاچاق مواد هسته‌ای به خاورمیانه یا دیگر نقاط مورد استفاده قرار بگیرد.
بسیاری از افراد درون و بیرون اتحاد شوروی نسبت به فروشندگان احتمالی مواد هسته‌ای احساس انزجار دارند. به این دلیل که مقامات اطلاعاتی می‌گویند گروه داعش و دیگر گروه‌های تروریستی دیگر سعی در کسب مواد هسته‌ای برای ساخت بمب‌های کثیف دارند تا بتوانند آن‌ها را در اروپا یا ایالات متحده منفجر کنند.
بسیاری از مردم این فکر که کسی ممکن است جان صدها هزار غیرنظامی را برای کسب پول به خطر بیندازد را نفرت‌انگیز می‌دانند. با این حال برخی از انسان‌های پست در سراسر اتحاد شوروی بدون هیچ عذاب وجدانی قصد دارند چنین کارهایی را انجام دهند.
طبق گزارش‌های خبری، نخستین ارمنی که دستگیر شد، سعی داشت تا به طور پنهانی دو مرتبه در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۱۰ اورانیوم با غنای بالا که ظرفیت ساخت یک بمب را دارد، به گرجستان وارد کند.
ایالات متحده که هدایت‌کننده تلاش‌ها در جلوگیری از افتادن مواد هسته‌ای شوروی به دست کشورهای بدذات یا تروریست‌ها برای کمک به ممانعت از قاچاقچیان چند سال پیش ۵۰ میلیون دلار به گرجستان پرداخت کرد. بخشی از این پول برای نصب ردیاب‌های تشعشعات در مرز گرجستان استفاده شد که برای اولین بار موجب شناسایی گاریک دادایان قاچاقچی مواد هسته‌ای ارمنی شد.
وقتی این ردیاب زمانی که او سعی داشت وارد گرجستان شود به صدا درآمد، پلیس گرچستان وارد عمل شد. او به ۲٫۵ سال زندان محکوم شد اما فقط چند ماه پیش از اتمام دوران محکومیتش آزاد شد.
به این پرسش که چرا حکم اولیه تا این اندازه سبک بود و این که چرا او پس از زندانی شدن به سرعت آزاد شد، هرگز پاسخ قانع‌کننده‌ای داده نشد. این حکم سبک ظاهرا وادایان را تشویق کرد که دوباره به قاچاق مواد هسته‌ای روی آورد. در سال ۲۰۱۰ وی بار دیگر در یک قاچاق دیگر این بار با هم دستی دو ارمنی دیگر دستگیر شد.
دادایان ۱۸ گرم مواد هسته‌ای برای هرانت اوهانیان و سومبات تونویان فراهم کرد که این دو نفر مواد هسته‌ای را از طریق قطار وارد گرجستان کردند.
این دو توانستند با قرار دادن مواد هسته‌ای در جعبه سیگار که با سرب پوشیده شده بود از ردیاب‌های تشعشعات عبور کنند.
با این وجود مقامات اطلاعاتی گرجستان و ارمنستان از این توطئه آگاه بودند. مقامات گرجستان این دو فرد را در یک عملیات محرمانه دستگیر کردند و مقامات ارمنستان نیز دادایان را دستگیر کرد.
اهانیان و تونویان به جرم تلاش برای فروش این مواد در تفلیس به فردی که گمان می‌کردند از اعضای گروه‌های افراطی اسلام‌گرا بود، گناهکار شناخته شدند. در واقع این خریدار احتمالی یک مامور مخفی بود.
اوهانیان به ۱۳ سال و تونویان به ۱۴ سال زندان محکوم شدند. رسانه‌ها گزارشی درباره مدت محکومیت دادایان ارائه نکردند.
در ارمنستان نسبت به دستگیری افراد بین ۲۰۱۰ تا اواخر تابستان ۲۰۱۴ سکوت خبری حکم‌فرما بود اما پس از این مدت ۸ ارمنی دیگر نیز بازداشت شده‌اند که نگرانی افرادی که تلاش دارند تا از دست‌یابی تروریست‌ها به مواد هسته‌ای با ظرفیت تبدیل شدن به بمب جلوگیری کنند را نشان می‌دهد.
در ماه اوت ۲۰۱۴ مقامات گرجستانی دو ارمنی که تلاش داشتند سزیوم ۱۳۷ را به داخل این کشور قاچاق کنند بازداشت کردند.
در ژانویه ۲۰۱۶، آن‌ها ۳ ارمنی دیگر را به دلیل قاچاق سزیوم ۱۳۷ به این کشور دستگیر کردند.
آخرین مورد بازداشت قاچاقچیان ارمنی در اواسط آوریل ماه جاری رخ داد.
گرجستان سه ارمنی و سه گرجی را به تلاش برای فروش اورانیوم ۲۳۸ که در منزل یکی از افراد اهل گرجستان کشف شد متهم کرد.
چهار تن از ۶ فرد مظنون افراد بازنشسته‌ای بودند که اواسط دهه ۷۰ عمر خود را می‌گذرانند. دلیل این اقدام آن‌ها نیاز مالی برای ادامه زندگی بود.
تا آنجایی که همگان می‌دانند ارمنستان هیچ سلاح هسته‌ای ندارد. این کشور دارای یک نیروگاه هسته‌ای در متسامور است و هیچ مدرکی دال بر این که این مواد هسته‌ای که توسط مقامات گرجستان مصادره شده‌اند از این نیروگاه خارج شده باشد وجود ندارد. مقامات اعلام کرده‌اند که مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی از این مواد توقیف شده از نووسیبیرسک در سیبری روسیه خارج شده است.
