گروه اقتصادی: سال کرونا، برای همه کالاها و بازارها رکود به همراه داشت، جز بازار مواد شوینده و ضدعفونی کننده. هجوم مردم برای خرید ضدعفونی کننده‌ها از اسفند ۹۸و آغاز کرونا در ایران، تولید را به سرعت افزایش داد و در ادامه تا امروز صنعت تولید مواد شوینده و پاک‌کننده بیش از یک‌سال پررونق را پشت سر گذاشته است. اما این رونق کم نظیر، باعث نشد تولیدات این حوزه از قافله افزایش قیمت عقب بمانند. تحریم و کمبود منابع ارزی، واردات مواداولیه را گران کرد، پتروشیمی‌ها هم تولیداتشان را گران‌تر کردند و تولیدکننده‌های مواد بهداشتی و شوینده اعلام کردند چاره‌ای جز افزایش قیمت ندارند.۲ نوبت افزایش قیمت رسمی شوینده‌ها در تابستان و پاییز با تصویب سازمان حمایت و مجوز ستاد تنظیم بازار در حالی بود که مواردی از گرانی غیررسمی برخی محصولات نیز گزارش می‌شد. گزارش‌هایی که همواره متولی رسمی این صنف، یعنی انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی، آن را تکذیب می‌کرد.
افزایش قیمت، قانونی یا غیرقانونی؟
افزایش قیمت به‌ویژه در نیمه دوم پارسال در تمام محصولات بازار با درصدهای متفاوت دیده شد؛ مشاهدات خبرنگار همشهری نشان می‌دهد بعضی از انواع محصولات شوینده بهداشتی و آرایشی به‌طور میانگین هرماه ۳تا ۵هزار تومان افزایش قیمت داشته‌اند. این رشد قیمت به‌ویژه در برندهای نامدار و معروف و آنهایی که تحت لیسانس برندهای خارجی در داخل کشور تولید می‌شوند بیشتر از دیگر رقبا بوده است.
به‌عنوان مثال قیمت شامپوی سان سیلک از ۵۰هزار تومان در آذرماه ۹۹ به ۶۵هزار تومان در بهمن‌ماه رسید. نکته مهم این است که افزایش قیمت شوینده‌ها در این بازه زمانی ممنوع بود و مجوز افزایش ۳۰تا ۴۰درصدی شوینده‌ها در آبان۹۹ آخرین مجوزی بود که برای تغییر قیمت این محصولات صادر شد.مثال دیگر جرم‌گیرهای برند جیف و دامستوس است که از ۱۳هزار و ۵۰۰تومان شهریور‌ماه به ۱۸هزار تومان در بهمن و ۲۲هزار تومان در اسفند‌ماه رسیدند که اگر افزایش ۵هزار تومانی قیمت تا بهمن‌ماه را هم با توجه به مجوز آبان‌ماه طبیعی بدانیم، بعد از بهمن‌ماه رشد قیمت با هیچ مجوزی هماهنگ نبوده است.
اسپری‌های این برندها نیز از ۲۳هزار و ۵۰۰تومان در شهریور به ۳۸هزار تومان در اسفند رسیدند که بسیار بیشتر از ۳۰درصد مجاز بوده است. قیمت این محصولات در برخی برندها مثل اتک، هنوز در محدوده ۲۰تا ۲۵هزار تومان باقی مانده است. وجه مشترک محصولات نام برده از سان‌سیلک تا جیف و دامستوس، تولیدات شرکت معروف بین‌المللی یونیلیور هستند که تحت لیسانس این شرکت در ایران تولید می‌شوند.از میان شوینده‌ها برندهای اکس، کلییر، کلوزآپ، داو، سیگنال، سان سیلک و رکسونا تحت لیسانس این شرکت در داخل کشور تولید می‌شوند و از میان محصولات پاک‌کننده زیرمجموعه یونیلیور می‌توان علاوه بر جیف و دامستوس به کامفورت و امو اشاره کرد. البته در بازار مواد شوینده و بهداشتی قیمت‌های بسیار بالاتر هم مشاهده می‌شود که مربوط به محصولات دارای واردات غیررسمی است.
واردات رسمی کالاهای شوینده، بهداشتی و آرایشی به کشور به‌دلیل حمایت از تولید داخلی از سال۹۸ ممنوع شده اما کالاهای خارجی هنوز در فروشگاه‌ها دیده می‌شود. با این حال آنچه از مقایسه قیمت خارجی‌ها با تولیدات داخلی بر‌می‌آید این است که اختلاف به حداقل رسیده و شرایط به‌گونه‌ای است که در برخی محصولات، خرید کالای خارجی از داخلی به صرفه‌تر است. به‌طورمثال شامپوهای برند لورآل را می‌توان با قیمت ۷۵هزار تومان خریداری کرد.فروشندگان محصولات آرایشی بهداشتی که روند تغییرات قیمت کالاها را از نزدیک رصد می‌کنند معتقدند افزایش قیمت محصولات داخلی حتی با درنظر گرفتن رشد هزینه‌های تولید، منطقی نیست و اگر رقبای خارجی فرصت حضور در بازار ایران را به‌دست آورند، تولیدکننده‌های داخلی ناچارند برای حفظ بازار با همین هزینه‌ها قیمت هایشان را بشکنند وگرنه مشتری نخواهند داشت و سهمشان از بازار ۲۱هزار و ۵۰۰میلیارد تومانی کالاهای بهداشتی و آرایشی کاهش می‌یابد.
انجمن بر قیمت‌ها نظارت دارد
دی‌ماه پارسال بعد از انتشار شایعه افزایش قیمت شوینده‌ها برای سومین بار، رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع شوینده ایران آن را تکذیب کرد و تغییر قیمت برخی کالاها را مربوط به محصولاتی دانست که در پاییز از فرصت افزایش قیمت مصوب استفاده نکرده بودند.بختیار علم‌بیگی این ادعا را تکرار کرد و گفت: تمام شرکت‌های زیرمجموعه انجمن براساس مصوبات ستاد تنظیم بازار تغییرات قیمتی خود را اعمال کرده‌اند اما پس از اینکه از اول آبان‌ماه سال‌جاری قیمت مواد شوینده برای دومین بار در سال گذشته افزایش یافت برخی اقلام با قیمت قدیم در انبار فروشگاه‌های بزرگ وجود داشت که با همان قیمت قدیم به مشتریان عرضه شد، این شرکت‌ها تغییرات قیمتی خود را در زمستان اعمال کردند و این افزایش قیمت تخلف محسوب نمی‌شود.
او با این حال از نظارت انجمن برای کنترل و جلوگیری از تخلف نیزگفت و افزود: انجمن با استخدام افرادی برای نظارت بر قیمت‌های درج شده بر محصولات عرضه شده در فروشگاه‌های بزرگ، قیمت محصولات را رصد و با موارد تخلف برخورد می‌کند. رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ضمن تأیید تلویحی قیمت‌گذاری غیرمنطقی در برخی تولیدات گفت: برخی شرکت‌ها به‌ویژه تولیدکنندگان محصولات آرایشی پس از سال‌ها واردکننده صرف بودن، حالا به تولید روی آورده‌اند و انجمن سعی دارد این فرصت را در اختیار آنها قرار دهد که بازار خود را گسترش دهند، اما افزایش تعداد تولیدکنندگان در این عرصه رقابت را افزایش داده و به‌زودی این شرکت‌ها نیز ناچار به شکستن قیمت‌های خود می‌شوند.
کمک از مجلس برای مقابله با پتروشیمی‌ها
به‌گفته رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی، عمده افزایش هزینه تولید در این بخش، نه مربوط به مواداولیه وارداتی، بلکه مربوط به مواداولیه پتروشیمی است؛ کارخانه‌هایی که از دولت برای افزایش «هرروزه» نرخ هایشان با توجه به قیمت‌های منطقه، مجوز دارند. علم بیگی از تصمیم انجمن برای رایزنی با مجلس درخصوص این شرکت‌ها خبر داد و اضافه کرد: مشکل اصلی ما شیوه قیمت‌گذاری، سود بالای این شرکت‌ها و نوع سهمیه بندی کالاهای پتروشیمی است که باعث می‌شود بسیاری از شرکت‌ها در تهیه مواداولیه با مشکل مواجه شوند. این موضوع نه‌تنها در داخل کشور قیمت‌ها را بالا می‌برد بلکه در استفاده از ظرفیت‌های صادراتی شرکت‌ها نیز اختلال ایجاد می‌کند.
کالای ایرانی با برچسب ترکیه در کانادا
بیش از ۲۰۰شرکت تولیدی در داخل کشور در زمینه تولید محصولات بهداشتی و آرایشی فعالیت دارند که گفته می‌شود دست‌کم در زمینه محصولات بهداشتی و شوینده نه‌تنها کل نیاز کشور را تامین می‌کنند بلکه ظرفیت‌های صادراتی بالایی نیز دارند. به‌گفته رئیس انجمن صنایع شوینده، بهداشتی و آرایشی ایران، بسیاری از محصولات تولید ایران در بازار کشورهای اروپایی و کانادا جایگاه خوبی دارند ولی به‌دلیل مشکلات تحریم، تمام این کالاها با برچسب ترکیه‌ای در بازارهای خارجی عرضه می‌شوند.
