شاخص بورس در مرداد ماه سال گذشته تا دو میلیون و صد هزار واحد پیشروی کرد، اما حالا در محدود یک میلیون و صد هزار واحدی قرار دارد.شاخص بورس ایران حالا پس از عقب‌نشینی یک میلیون واحدی که بزرگترین ریزش تاریخی بورس در پنج دهه اخیر محسوب می‌شود، همچنان قصدی برای سبزپوشی ندارد و بارقه‌ای از امید برای بهبود وضعیت یا ایجاد پایداری و ثبات در این بازار به چشم نمیخورد .بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت ادامه این روند شاخص بورس حتی احتمال عقب‌نشینی تا یک میلیون واحد را نیز دارد. حالا هفتهای نیست که سهامداران معترض، دست به انتقاد و تجمع خیابانی نزنند.
تجمع‌های متعددی که برابر سازمان و شرکت بورس برگزار شده است، گواه این مدعاست .بر اساس این گزارش حالا گروه‌های مختلفی از کارشناسان و انجمن‌های کارشناسی نیز دست به نگارش نامه‌هایی با محوریت هشدار نسبت به وضعیت کنونی زدهاند و راهکارهایی را نیز برای برونرفت از آن مطرح کرده‌اند.
رئیس بورس چه میگوید؟
کار بدان جا رسید که رئیس سازمان بورس به همراه معاونان و مدیرانش دیروز حتی در مجلس شورای اسلامی حاضر شد تا در جمع نمایندگان کمیسیون اقتصادی توضیحاتی ارائه کند.رئیس سازمان بورس پس از این نشست با تاکید بر اینکه از حقوق تمام سهامداران به ویژه سهامداران خرد پاسداری خواهد کرد، افزود: برنامه‌های متنوعی برای ارائه اطلاعات ارزشمند درباره شرکت‌ها به سهامداران داریم تا این افراد بتوانند براساس تحلیل درست درباره سهام خود تصمیمگیری کنند.
رئیس سازمان بورس با اشاره به اینکه تقویت تقاضا در بازار سرمایه از راهکارهای بهبود شرایط است، ادامه داد: در ماه‌های گذشته تقاضا تضعیف شده که می‌توان با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه، طرف تقاضا را در بازار تقویت کرد. البته وی به نامه اخیر به همتی نیز اشاره کرد و گفت: در مورد نرخ تسعیر ارز با رئیس کل بانک مرکزی مکاتبه کردیم که به محض دستیابی به نتیجه نهایی در مورد آن اطلاع‌رسانی خواهد شد.
پاسخ همتی به درخواست فعالان بازار سرمایه
عبدالناصر همتی نیز در یادداشتی به درخواست فعالان بازار سرمایه برای اصلاح نرخ تسعیر دارایی‌های ارزی بانک‌ها پاسخ داد و اعلام کرد: دارایی‌های ارزی بانک‌ها، عمدتاً مطالبات از بنگاه‌ها هستند و بخشی از آن هم به دلیل تحریم‌ها مسدودند. وصول مطالبات ارزی بعضاً معوق، در نرخ‌های فعلی ارز در بازار، مشکلات خودش را دارد.
وی اضافه کرد که تسعیر مطالبات ارزی بانک‌ها در نرخ بالاتر، شناسایی درآمد موهومی بیشتر و سود بی‌کیفیت و لذا، ارائه عملکرد غیرواقعی و پرداخت مالیات نقدی است.
رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد که بانک مرکزی آماده اصلاح نرخ تسعیر دارایی‌های ارزی بانک‌ها، متناسب با نرخ تسعیر متناسب با شرایط غیرتحریمی است. بانک مرکزی برای موثر واقع شدن اصلاح نرخ تسعیر ارز در قیمت سهام بانک‌ها معتقد است اعطای معافیت مالیات سود ناشی از تسعیر، تا زمان نقد شدن آنها ضروری است.
نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری سبب شده است، بسیاری از کاندیداها دست به تدوین برنامه‌هایی با محوریت بورس برای جمع‌آوری آرا بزنند و بسیاری از کنشگران سیاسی و اقتصادی معتقدند مولفه بورس در انتخابات سیزدهم نقشی جدی را بازی خواهد کرد
چه تعداد ایرانی زیان دیدند؟
انجمن توسعه سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در نامهای سرگشاده به سران قوا اعلام کردند: وضعیت کنونی اقتصاد و بازار سرمایه به عنوان آیینه تمام نمای وضعیت اقتصادی کشور امروز در شرایط نامناسب و بسیار اسفباری قرار دارد . در بخشی از این نامه آمده است: در آخرین سال از قرن که به نام «تولید، پیشتیبانی و مانع‌زدایی‌ها» نام‌گذاری شده است بار دیگر یادآور شویم که در چند قرن اخیر هیچ مقامی در تاریخ ایران این میزان بر موضوع تولید و مشارکت مردمی و اقتصاد مردمی تاکید نکرده و مایه تاسف است که علیرغم این سطح از تاکید امروز تولید، سرمایهگذار و کارگر نامهای مترادف با فقر و گرفتاری و درماندگی و در مقابل دلالی و واسطهگری و رباخواری مترادف با ثروت و شوکت شده است.
در این نامه تاکید شده است: کاهش نرخ بهره در ابتدای سال و فرمان آزادسازی سهام عدالت که بهترین خبر برای جامعه درگیر کرونا بود باعث شد میزان مشارکت در بورس از ۱۰میلیون نفر کد فعال به ۲۱ میلیون کد رسیده و با اضافه شدن سهام عدالت شمار کدهای معاملاتی بازار به بیش از ۵۱ میلیون نفر رسید. موج ورود افراد جدید به بازار چنان بود که میزان مشارکت در عرضه‌های اولیه از زیر ۲۰۰ هزار کد به بالای ۵.۱ میلیون نفر رسید و نشانه‌های بروز یک اقتصاد مردمی با مشارکت و تعهد عمومی مردم در اقتصاد بروز کرده بود.
نکته مهم این نامه اشاره به میزان زیان وارده به ایرانیان است. در این نامه تحلیلی خطاب به سران سه قوه تاکید شده است: ریزش شدید بازار و خروج نقدینگی، منجر به آسیب جدی به خانواده ۴۶ میلیون نفری سهام عدالت شد، به گونه‌ای که تقریباً نیمی از ایرانیان ۴۰درصد دارایی خود را در بورس از دست دادند و اینک بی‌پناه و درمانده در بحران کرونا دست به دامان شما شده یا به صورتی کاملاً کورکورانه راهی بازارهایی نظیر رمز ارزها شده‌اند که بی‌تردید به خروج نقدینگی از کشور منجر شده و یا در بازار ارز و سکه به انتظار سقوط اقتصاد کشور یا در بازار املاک به دنبال گرانی و تورم آینده هستند. به راستی آیا هیچ کشوری در جهان می‌تواند خود را در برابر از دست رفتن دارایی و ثروت نیمی از مردم خود بی‌تفاوت بداند؟
چه باید کرد؟
ناراضیان از وضعیت بازار سرمایه حالا به جمعیتی قابل توجه تبدیل شده‌اند. نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری سبب شده است، بسیاری از کاندیداهای ریاست‌جمهوری دست به تدوین برنامه‌هایی با محوریت بورس برای جمع‌آوری آرا بزنند و بسیاری از کنشگران سیاسی و اقتصادی معتقدند مولفه بورس در انتخابات سیزدهم نقشی جدی را بازی خواهد کرد.
محمد مهدی سماواتی، کارشناس بازار سرمایه گفته است: در هیچ یک از ادوار گذشته بازار سرمایه چنین سقوط و چنین میزان مداخله سیاسی را تجربه نکرده است و از سوی دیگر بیش از ۵۰ میلیون نفر ذینفع در بازار سرمایه وجود دارد. پس می‌توان چنین برداشت کرد که رئیس‌جمهور بعدی ایران را بازار سرمایه تعیین می‌کند. مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه نیز به خبرآنلاین گفته است: بازار در وضعیتی نامساعد است و رشد اصلی بازار از آبان و زمانی است که دولت جدید مستقر می‌شود.
بورس ۱۴۰۰؛ صعودی یا نزولی؟
مسیر نماگر اصلی بازار سهام در سال جاری به مولفه‌های بسیاری وابسته است. پاسخ‌های دریافت شده نشان‌دهنده تفاوت دیدگاهها در این خصوص میان کارشناسان و سهامداران است. از این‌رو بیش از ۵۸درصد از ۷۰ کارشناس شرکت کرده در این نظرسنجی روندی صعودی را برای بورس تهران در سال ۱۴۰۰ متصورند و ۳۶ درصد نیز روندی کم‌نوسان برای این بازار متصورند. سهامداران که از روند فرسایشی بازار سهام به ستوه آمده‌اند اما نظری متفاوت دارند و بیش از ۴۷ درصد آنها روندی کم‌نوسان برای این بازار تا پایان سال جاری پیش‌بینی می‌کنند. پیش‌بینی نزول بورس اما طرفدار چندانی میان هر دو گروه شرکت‌کننده نداشت.
پول‌ها بازمی‌گردند؟
یکی از متغیرهای بورسی که همگام با رشد قیمت‌ها به نحو چشمگیری افزایش یافت، حجم پول‌های ورودی به بورس بود. ورود پول‌های تازه در سال گذشته خود را در افزایش صدور کدهای معاملاتی و رکوردهای متوالی در مشارکت عرضه‌های اولیه نیز نشان داد و آمارها نشان می‌دهد در دوره رونق بورس طی سال گذشته ۱۰۹ هزار میلیارد تومان پول از سوی حقیقی‌ها وارد بورس شد. بخشی از این پول‌ها اما در روند اصلاحی از بازار خارج شدند. در سال‌جاری اما فعالان بازار سهام (۹۷ درصد کارشناسان و ۷۵ درصد سهامداران) معتقدند پول تازه برای ورود به بورس منتظر تعیین وضعیت ریسک‌های اثرگذار است.
تزریق اعتماد یا نقدینگی
بازار سرمایه این‌روزها تشنه است؛ تشنه میلیاردها پولی که از این بازار طی هشت یا نه ماه اخیر خارج شده یا اعتمادی که بعید به نظر می‌رسد به زودی به این بازار بازگردد. برآوردها حکایت از فعالیت ۵۰ میلیون نفر در این بازار دارند، اما حالا چه در صحبت‌های کلاب‌هاوسی، چه در صفحات مجازی و چه در خیابان، وسایل نقلیه عمومی یا حتی در تجمع اعتراضی سهامداران رنگی از اعتماد سرمایه‌داران به بازار را نمی‌توان دید. نگاهی به روند خروج پول از بازار گویی در روزهای اخیر شدت گرفته است. در برخی از روزهای فروردین همین امسال گاهی ۶۰ میلیارد تومان و در برخی از روزها نیز ۴۹۰ میلیارد تومان نقدینگی از این بازار توسط حقوقی‌ها خارج شد؛ البته صف‌های فروش سنگین حکایت از خروج سنگین پول از این بازار توسط حقیقی‌ها نیز دارد. یکشبنه همین هفته نیز خروج پول‌های حقیقی، از بورس برای هشتمین روز متوالی تداوم پیدا کرد و ارزش تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی بازار به ۵۲۸ میلیارد تومان رسید که نسبت به شنبه ۴۳ درصد افزایش یافته است.
روند نگران‌کننده‌ای که نشان از خلأ اعتماد دوباره سهامداران خرد به بازار سرمایه است. حالا درست در یک چنین فضایی صحبت‌های ضدو نقیضی از تزریق پول به بازار مطرح شده، اما هنوز این وعده‌ها عملی نشده. اواسط دی سال گذشته بود که مدیرعامل صندوق توسعه ملی از تزریق ۲۵۰۰ میلیارد تومان، برای حمایت از بورس تا پایان سال ۹۹، خبر داد. اما ظاهرا این اتفاق نیفتاد آنچه که امروز بازار به آن نیاز دارد اعتمادی است که از بین رفته است».به نظر می‌رسد فاکتورهای نقش آفرین برای مستاجر جدید پاستور حالا به ذینفعان تالار شیشهای ارتباط پیدا کرده است. باید صبر کرد تا مشخص شود آیا کاندیدایی هست که بتواند سبد رای خود را از آرای ناراضیان بازار سرمایه پر کند؟
