عروس دریایی، منبعی برای یک پروتئین پرکاربرد

گروه علمی: در پژوهشی که توسط محققان کشور انجام شده، از یک منبع جدید برای تهیه کلاژن به‌عنوان یک پروتئین بسیار پرکاربرد در صنایع زیست پزشکی رونمایی شده است: عروس دریایی خلیج فارس!”کلاژن”، نوعی پروتئین موجود و غالب در بافت موسوم به «همبند» است و به شکل‌های مختلف در بافت انواع موجودات چند سلولی یافت می‌شود. کلاژن‌ها ساختمان بافت همبند را مستحکم کرده و در شکل‌گیری، چسبندگی سلولی، تجمع و پیوستگی پلاکت‌های خون دخالت دارند. الیاف کلاژن در شکل‌های مختلف متناسب با بافت‌های مختلف برای انجام وظیفه در کالبد جانوران مرتب شده‌اند. یک ویژگی مهم فیزیکی کلاژن ساختار سه‌بعدی از الیاف آن است. این ماده فراوان‌ترین پروتئین فیبری است که بیش از ۲۵ درصد جرم پروتئینی بدن انسان را شامل می‌شود.

کلاژن به گفته متخصصان به‌طور گسترده‌ای در مهره‌داران و بی‌مهرگان، از کرم‌های دریایی اولیه گرفته تا پستانداران یافت می‌شود، گرچه انواع مختلف آن تا حدی در ترکیب آمینواسیدها با یکدیگر متفاوت هستند.

محققان تا سال ۲۰۱۷، توانسته‌اند ۲۹ نوع کلاژن مختلف متشکل از حداقل ۴۶ زنجیره پلی پپتید متمایز را شناسایی کنند. ماده مورد اشاره به دلیل دارا بودن پروتئین زیاد و خاصیت عملکردی آن‌ها از قبیل ظرفیت جذب آب، تشکیل ژل و داشتن طیف گسترده‌ای از کاربردهای صنعتی یکی از مفیدترین مواد زیستی به‌حساب می‌آید. تولید کلاژن در بدن با افزایش سن و رژیم نامناسب کاهش می‌یابد، به همین دلیل در صنایع غذایی و صنعتی کاربردهای زیادی دارد.

با توجه به اهمیت بالای این پروتئین، پژوهشگرانی از دانشگاه خلیج‌فارس در مطالعه‌ای جالب، سعی کرده‌اند آن را از کالبد نوعی عروس دریایی حاضر در خلیج فارس استخراج و خالص‌سازی کنند.در این پژوهش، محققان از عروس دریایی با نام علمی «کاتوستیلوس موزاییک» استفاده کرده و پس از استخراج و خالص‌سازی کلاژن آن، خواص آن را مورد ارزیابی قرار دادند.

نتایج این پژوهش نشان دادند که این‌گونه عروس دریایی که در خلیج فارس زندگی می‌کند، این امکان را دارد که به‌عنوان یک منبع دریایی تجدیدپذیر کلاژن به‌جای سایر منابع کلاژن مورد استفاده قرار بگیرد.شهریار عصفوری، پژوهشگر دانشکده مهندسی نفت، گاز و پتروشیمی دانشگاه خلیج‌فارس و دیگر همکارش در این مطالعه، اظهار داشته‌اند: «نتایج بررسی‌های ما نشان داد کلاژن استخراج‌شده از چتر و بازوی عروس دریایی شامل زنجیره‌های α و دیمر β است و مقدار بازده استخراج کلاژن فوق، حدوداً ۱۵ و ۱۳ درصد از چتر و بازوی این جانور ساده دریایی است».

به گفته آن‌ها، «طبق ارزیابی‌های علمی انجام شده، طیف‌های طیف‌سنجی مادون قرمز کلاژن حاصل از چتر و بازوی عروس دریایی تقریباً یکسان بوده و شبیه سایر کلاژن‌های گونه‌های دیگر بودند».بر اساس اطلاعات ارائه‌شده در این تحقیق، کلاژن، کاربردهای دارویی زیادی دارد، چراکه به‌عنوان ماده ساختمانی اصلی بافت سلول، غضروف، دندان و استخوان مطرح است.

عصفوری و همکارش می‌گویند: «در این مطالعه، نشان داده شد که گونه عروس دریایی کاتوستیلوس موزاییک می‌تواند به‌عنوان یک منبع دریایی طبیعی برای کلاژن مورد استفاده قرار گیرد و این ماده دریایی، کاندید مناسبی برای جایگزینی کلاژن‌های سایر منابع در برنامه‌های کاربردی زیست پزشکی است».این یافته‌ها را دوماهنامه علمی پژوهشی «طب جنوب» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر منتشر کرده است.