چنان که مشهور و معروف است، فتحعلی‌شاه قاجار، در مجموع ۲۶۴ فرزند داشت؛ البته از همسران متعددی که به صورت دائم یا موقت به عقد وی درمی‌آمدند. منتها این همه ماجرا نیست؛ چرا؟ به این دلیل که همه این ۲۶۴ دختر و پسر، به سن بلوغ نرسیدند.
طبق گزارش قاضی احمد غفاری کاشانی در کتاب «تاریخ نگارستان»، ۱۵۴ نفر از فرزندانِ دومین شاه قاجار، در همان ایام طفولیت درگذشتند و به سن رشد نرسیدند؛ به عبارت دیگر، چیزی در حدود ۵۸ درصد فرزندان فتحعلی‌شاه.
البته این آمار مرگ و میر در اطفال، قدری زیاد به نظر می‌رسد، به‌خصوص این‌که کودکان یاد شده، همه به دنیا آمده بودند و مرگ آنها، عموماً پس از دوران شیرخوارگی اتفاق افتاده است. این‌که چرا چنین وضعیتی در دربار فتحعلی‌شاه وجود داشت، نکته‌ای است که باید آن را از ابعاد مختلف بررسی کرد.
مرگ برخی از کودکان نابالغ ناشی از بیماری بود. نباید فراموش کرد که در این دوره، بیماری‌های واگیردار، مثل وبا، شیوع داشت و تعدادی از این کودکان، به احتمال زیاد، گرفتار چنین امراضی می‌شدند و فوت می‌کردند. اما بخش دیگری از فوت‌ها، ناشی از دخالت عوامل انسانی بود!
به این معنا که در حرمسرای عریض و طویل فتحعلی‌شاه، میان بانوان بر سر کسب قدرت، درگیری شدیدی وجود داشت. تولد یک نوزاد، به‌ویژه نوزاد پسر، می‌توانست موقعیت مادر او را در حرمسرا تغییر دهد و البته، شازده قجری متولدشده، اسباب ترقی مادر خود را با کسب اموال معتنابه و مقامات و القاب آن‌چنانی، فراهم می‌کرد.
حسادت و کینه‌ورزی شدید میان زنان محبوس در حرمسرای شاه قاجار، شاید یکی از مهمترین دلایل قتل کودکان معصوم بود.
به جرئت می‌توان گفت که بخش عمده این ۱۵۴ کودک درگذشته، قربانی همین کشمکش‌های طولانی و جدی شدند؛ به همین دلیل است که می‌بینیم عمده کودکان نجات‌یافته، معمولاً جزو بزرگترین فرزندان فتحعلی‌شاه بودند و تولد آنها به زمانی بازمی‌گشت که هنوز شعله‌های جنگ در حرمسرای شاه قاجار، خیلی زبانه نکشیده بود.
چنین روندی را می‌توان در دوره‌های بعدی و به‌ویژه در عصر ناصری هم مشاهده کرد. با این حال، فرزندان نجات‌یافته فتحعلی‌شاه، یعنی ۶۲ پسر و ۴۸ دختر (درمجموع ۱۱۰ نفر)، کم نبودند و این رقم، برای پخش شدن دودمان قاجار در کشور و افتادن به جان مردم به اسم شازده قجری، کاملاً کافی بود!
منبع: روزنامه خراسان
