دکتر ژوزف دزیره تولوزان، در سال ۱۸۲۰ میلادی، در جزیره دیگو گارسیا، از مجمع‌الجزایر «چاگوس»، واقع در اقیانوس هند که از مستعمرات فرانسه بود، به دنیا آمد. او دکترای خود را در رشته پزشکی، در سال ۱۸۵۷ از دانشکده طب پاریس گرفت.
دکتر تولوزان در آوریل ۱۸۵۸، طبق قراردادی که میان دولت فرانسه و سفیرکبیر ایران، منعقد شده بود، به عنوان طبیب اول ناصرالدین‌شاه به ایران آمد و در مدرسه دارالفنون نیز، به تدریس پرداخت و با توجه به سمتی که برعهده داشت، کناره‌گیری‌اش از سیاست، غیرممکن بود.
هنوز چندی از حضور تولوزان در ایران نگذشته بود که ناصرالدین شاه نظر او را درباره تشکیلات میرزا ملکمخان، موسوم به «فراموشخانه» جویا شد و دکتر تولوزان، مخرب بودن این تشکیلات را تایید کرد؛ البته این عدم تایید بیشتر از آن رو بود که جریان فراماسونری، با سیاست‌های بین‌المللی بریتانیا هماهنگی داشت و طبعاً، تولوزان فرانسوی نمی‌توانست از آن حمایت کند؛ هرچند که بعد‌ها نشان داد اگر پای پول در میان باشد، زیاد هم عِرق ملی ندارد!
در سفر دوم ناصرالدین شاه به فرنگ، در سال ۱۲۹۵ هـ. ق، تولوزان به نفع دولت متبوع خود دست به فعالیت‌هایی زد و سعی کرد که شاه را برای دادن امتیاز احداث سد اهواز و بهره‌برداری از معادن و جنگل‌های جنوب به فرانسوی‌ها، راضی کند، اما موفق نشد.
با این حال، تولوزان تنها در راستای منافع کشور خود تلاش نمی‌کرد؛ فرزند رویتر که برای دریافت طلب پدرش بابت فسخ قرارداد معروف «رویتر» و بنا به توصیه میرزا ملکمخان به ایران آمده بود، دکتر تولوزان را برای جلب نظر شاه برگزید و با پرداخت مبالغ هنگفتی به وی، نامه‌های خود را به دست ناصرالدین شاه رساند و به این ترتیب، امتیاز تأسیس بانک شاهنشاهی را گرفت. تولوزان در انعقاد قرارداد «رژی» (توتون و تنباکو) نیز، نقش داشت.
منبع: روزنامه خراسان
