شهرستان کنگاور با داشتن پیشینه‌ای کهن و همپایه تاریخ ایران توجه بسیاری از باستان شناسان و علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ایرانی را به خود معطوف کرده است. شهرستانی تاریخی که قدمت آن با توجه به تپه باستانی گودین تپه، به بیش از هفت هزار سال پیش بر می گردد و علاوه بر طبیعت بکر و زیبا، جاذبه های تاریخی، گردشگری و مذهبی متعددی را در خود جای داده است که از مهمترین آنها می‌توان به معبد الهه آبها یا همان «آناهیتا» بزرگترین تک بنای عظیم سنگی ایران اشاره کرد.
آثار تاریخی، فرهنگی و جاذبه های منحصر به فرد طبیعی و میهمان نوازی مردم کنگاور موجب شده تا این شهرستان به عنوان یکی از مناطق گردشگری ایران در داخل و خارج از کشور شناخته شود. ۱۲۰ اثر تاریخی ثبت شده ملی در شهرستان کنگاور از دوران مادها، هخامنشیان، ساسانیان، سلجوقیان، صفویان، اشکانیان و قاجاریان تلالویی از فرهنگ و تمدن ایرانیان را به نمایش گذاشته است.
معبد آناهیتا
بنای معروف به معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور واقع شده است، این بنا بر روی تپه طبیعی با حداکثر ارتفاع ۳۲ متر نسبت به زمین‌های اطراف ساخته شده و در گوشه شمال غرب این بنا امام زاده ابراهیم قرار دارد. معبد آناهیتا که برای آناهیتا، الهه آب و باروری احداث شده در سه صفه به طور طبقاتی (زیگوراتی) و به صورت چهار ضلعی در ابعاد ۲۲۰ * ۲۰۹ متر بنا شده است.
تاریخ احداث این اثر دقیقا مشخص نیست اما با توجه به ساخت معابد با فضای رو باز که از دوره اردشیر دوم هخامنشی به بعد مرسوم شده، این بنا را به دوره های هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت می دهند.
روزگاری این بنا دارای ۱۲۰ ستون قطور و کوتاه بوده که به روی دیواره ای با قطر ۵/۱۸ متر برافراشته بوده و از طریق ضلع جنوبی به وسیله ۲ رشته پلکان قابل دسترسی بوده است.
پل تاریخی کوچه
این پل در ۱۲ کیلومتری کنگاور بر سر راه جاده کنگاور به تویسرکان در کنار روستای کوچه و بر روی رودخانه خرم رود احداث شده است. تاریخ احداث این پل به دوره صفویه و زمان شاه عباس بر می گردد، مصالح به کار رفته در این پل عموما آجر و گچ و قلوه سنگ است و دارای پنج چشمه طاق از نو جناغی است.
روزگاری بدلیل حجم زیاد رودخانه پایه های زیرین پل، محافظ و در واقع مهار کننده جریان تند آب بود که اکنون برخی از نقاطه پایه ها نمایان است.
تپه تاریخی گودین
این تپه در ۵/۱۲ کیلومتری جنوب شرقی کنگاور و یک کیلومتری شهر گودین قرار دارد، این تپه تاریخی نخستین بار در سال ۱۹۶۵ میلادی برابر با ۱۳۴۴ هجری شمسی توسط «کایلریانگ کانادایی» مورد حفاری قرار گرفت.
این تپه دارای هفت لایه تاریخی است و آثار بدست آمده از آن حکایت از استقرار طولانی و تقریبا بی وقفه از اواسط هزاره ششم ق.م است. جدیدترین طبقه آن مربوط به دوران اسلامی و قدیمی ترین طبقه متعلق به اواخر دوره نوسنگی است.
آثار به دست آمده در این تپه شامل اتاقهای متعلق به دوران ماد، ستونهای چوبی با پایه های سنگی و الواح سنگی کاسه های سفالی که حکایت از داد و ستد این منطقه با منطقه شوش در آن زمان را دارد.
خانه تاریخی ساری اصلانی
خانه «ساری اصلانی» که مربوط به اواخر دوره قاجار است، از دیگر آثار تاریخی این شهرستان محسوب می شود. این خانه تنها خانه تاریخی و ثبتی شهرستان کنگاور است که در مرکز شهر کنگاور و در جنب مسجد جامع واقع شده و مرحله اول آن در سال جاری با اعتبار ۹۰ میلیون تومان مرمت و بازسازی شد و اکنون آماده بازدید گردشگران است.
شهرستان کنگاور علاوه بر این آثار دارای چند اثر تاریخی دیگر در داخل شهر است که مهمترین آنها حمام هایی است که در دوران صفویه و قاجاریه ساخته شده که شامل حمام توکل، حمام بزرگ و میدان است.
امام زاده ابراهیم (ع)
بقعه مبارکه امام زاده ابراهیم (ع) در مرکز شهرستان کنگاور و منتهی الیه ضلع شمال غربی معبد آناهیتا واقع شده است. امام زاده ابراهیم (ع) از نوادگان امام سجاد (ع) است، آستان مقدس این امام زاده در سال ۱۳۳۶ هجری شمسی بر اثر زلزله ای که رخ می دهد بطور کلی تخریب و تنها سر درب ورودی آن باقی می ماند که بعدها مرمت و طبق نقشه های قبلی بازسازی شد.
امامزاده باقر بهاالدین (ع)
بقعه مبارکه این امام زاده بزرگوار، در ابتدای ورودی شهر گودین و در کنار تپه تاریخی گودین واقع شده و از نوادگان امام باقر(ع) می باشد. هر ساله آستان مقدس امامزاده باقر(ع) پذیرای زائران زیادی از اطراف شهرستان و نیز استانهای دیگر می باشد و با توجه به اینکه در کنار تپه تاریخی گودین واقع شده، دارای دو جاذبه همزمان تاریخی و مذهبی است.
امام زاده سید جمال الدین (ع)
این امام زاده در روستای هدف گردشگری «فش» در ۱۵ کیلومتری شمال غربی کنگاور واقع شده است. امام زاده سید جماالدین (ع) از نوادگان امام صادق (ع) می باشد، این امام زاده در کنار قبرستان قدیمی واقع شده، به طوری که تعدادی سنگ قبر متعلق به قرون چهارم و پنجم هجری قمری نیز در آن محل یافت شده است.
سرابها
فش، ماران (دهلر)، کبوترلانه و باباعلی از سرابهای معروف شهرستان کنگاور است. طبیعت زیبای این سرابها نیز محیطی چشم نواز را برای مسافران نوروزی فراهم کرده است.
ظرفیت‌های منحصر به فرد گردشگری دهستان فش
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کنگاور در گفت و گو با در خصوص جاذبه های گردشگری شهرستان کنگاور و اقدام های انجام شده برای جذب گردشگر در این شهرستان گفت: در شهرستان کنگاور پنج دهستان داریم که اغلب آنها قابلیت گردشگری دارند اما ۲ دهستان فش و خزل غربی منحصر به فرد هستند.
«محمدجواد عظیمی» افزود: این ۲ دهستان ظرفیت های خوب گردشگری تاریخی و طبیعی را دارند و در حوزه دهستان فش روستای هدف گردشگری فش را داریم که یکی از ۱۴ روستای هدف گردشگری استان است.
این مسئول ادامه داد: همچنین ما در استان کرمانشاه ۵۰ منطقه نمونه گردشگری داریم که فش یکی از این ۵۰ منطقه گردشگری است.
عظیمی گفت: فش یک سراب طبیعی بسیار زیبا نیز دارد که به ثبت ملی رسیده و از سوی دیگر این روستای قدیمی و تاریخی به عنوان دهکده ملی ساخت سازهای سنتی به ثبت ملی رسیده است.
تعزیه فش ثبت ملی شده است
رئیس میراث فرهنگی کنگاور ادامه داد: از نظر بحث میراث ناملموس نیز، نمایش تعزیه فش در سال ۹۶ به ثبت ملی رسیده است.
وی تصریح کرد: همانطور که گفته شد منطقه فش از جذابیت های زیادی برخوردار بوده و جاذبه های آن در بخش های مختلف به ثبت ملی رسیده است.
عظیمی گفت: هم اکنون بیش از ۸۰ کارگاه ساخت سازهای سنتی در فش وجود دارد که این کارگاه ها نیز جزو میراث ناملموس محسوب می شود.
وی افزود: ما سالانه شاهد این هستیم که توریست ها از کشورهای اروپایی به این منطقه سفر کرده از کارگاه ها بازدید کرده و حتی اقدام به خرید این ساز های سنتی شامل سه تار، تنبور و دو تار که تولیدی مردم این روستا است، می کنند.
رئیس میراث فرهنگی کنگاور ادامه داد: بیشترین اشتغال و کسب و کار مردم این روستا در حوزه تولید سازهای سنتی است. سراب «گرمه خانی» را از دیگر جاذبه های گردشگری استان برشمرد و گفت: این سراب از سراب های جذاب این شهرستان است که پتانسیل ملی شدن را نیز دارد.
عظیمی افزود: سراب گرم خانی از آب های سراب فش تزریق می کند و بسیار بکر و زیبا است.
سراب ماران(دهلر) مقصد هزاران پرنده مهاجر است
عظیمی اشاره ای به جذابیت های دهستان خزل غربی نیز داشت و گفت: یک سراب به نام سراب «ماران(دهلر)» در این شهرستان داریم که سال ۹۴ به ثبت ملی رسیده است.
وی افزود: از مهمترین ویژگی های این سراب نسبت به سراب های دیگر این بوده که میزبان پرندگان مهاجر است و سالانه هزاران پرنده به این سراب مهاجرت می‌کنند.
اطلاعات مربوط به آثار تاریخی این گزارش برگرفته از سایت میراث فرهنگی کرمانشاه و کتاب کرمانشاهان، کردستان اثر دکتر مسعود گلزاری است.
