پس از ۱۶ ماه گفت‌وگوهای چند جانبه ایران با کشورهای عضو برجام و مذاکرات غیر مستقیم با آمریکا، ماه گذشته اتحادیه اروپا متنی نهایی برای احیای این توافق ارائه کرد. ایران پس از چند روز به این پیشنهاد پاسخ داد و در پی پاسخ آمریکا بار دیگر ملاحظات خود را با اتحادیه اروپا که نقش میانجی را ایفا می‌کند در میان گذاشت، اما مقامات آمریکایی می‌گویند که این پاسخ گامی به عقب بوده است. اعضای اروپایی برجام نیز در ادامه بیانیه مشترک خود با اشاره به پیشنهاد نهایی اتحادیه اروپا گفته‌اند که «متاسفانه ایران ترجیح داده از این فرصت دیپلماتیک حساس استفاده نکرده و بجای آن، به برنامه هسته‌ای خود، فراتر از هر گونه توجیهی برای غیرنظامی بودن آن، ادامه می‌دهد». این بیانیه می‌افزاید در حالی که ما به توافق احیای برجام نزدیک می‌شدیم، ایران موضوعات غیرمرتبطی را پیش کشیده که مربوط به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و توافق پادمان‌های منعقد شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
بر اساس این بیانیه، خواسته اخیر ایران برای بسته شدن پرونده پادمانی، تردیدهای جدی را در مورد نیات و تعهد ایران به نتیجه موفقیت‌آمیز برجام ایجاد می‌کند و موضع ایران در تضاد با تعهدات الزام‌آور قانونی آن بوده و چشم‌انداز احیای برجام را به خطر می‌اندازد. سه کشور اروپایی عضو برجام در نهایت به تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس با اکثریت آرا علیه ایران در ماه ژوئن به خاطر عدم همکاری با آژانس اشاره کرده و گفته‌اند طی سه ماهی که از این اقدام گذشته، ایران هیچ اقدامی انجام نداده است.
متن کامل بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی درباره مذاکرات وین
ما دولت‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا از فروردین ماه سال ۱۴۰۰ (آوریل ۲۰۲۱) در کنار دیگر اعضای توافق و ایلات متحده آمریکا با حسن نیت برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران مذاکره کرده‌ایم. اوایل ماه اوت و بعد از یک سال و نیم مذاکره، هماهنگ‌کننده برجام مجموعه‌ای از متن‌های نهایی را که اجازه می‌داد ایران به اجرای کامل تعهداتش در برجام بازگردد و ایالات متحده به این توافق برگردد، ارائه داد.
در این بسته نهایی، هماهنگ‌کننده تغییرات مضاعفی را ایجاد کرده‌بود که حداکثر انعطاف ممکن ما را نشان می‌داد. شوربختانه، ایران انتخاب کرد که این فرصت مهم دیپلماتیک را نپذیرد. به جای آن ایران به توسعه برنامه هسته‌ای خود بسیار فراتر از حد توجیه‌پذیر پذیرفتنی ادامه داد.
در حالی که ما فاصله بسیار کمی با توافق داشتیم، ایران با مسائل غیرمرتبط که به تعهدات الزام‌آور قانونی بین‌المللی‌اش به پیمان منع اشاعه (NPT) و توافق پادمانی انجام شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارتباط داشت، پاسخ ما را داد.
این مطالبه اخیر تردیدهای جدی در مورد نیات ایران و تعهدش به نتیجه موفق در مورد برجام ایجاد کرد. موضع ایران با تعهدات قانونی‌اش متناقض است و دورنمای احیای برجام را تهدید می‌کند.
در ماه ژوئن شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اکثریت قاطع قطعنامه‌ای را تصویب کرد که از ایران می‌خواست گام‌های فوری برای پاسخ به سوالات باقی مانده آژانس بدهد. سه ماه بعد ایران همانگونه که مدیر کل آژانس در تازه‌ترین گزارشش تایید کرده‌است، به هیچ وجه هیچ گامی [در آن جهت] برنداشته‌است. با توجه به اینکه ایران نتوانسته‌است توافق روی میز را به نتیجه برساند، ما با شرکای بین‌المللی‌مان مشورت می‌کنیم که چگونه با توسعه هسته‌ای ایران و عدم همکاری‌اش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص توافق‌های پادمانی‌اش در پیمان عدم اشاعه، مواجه شویم./ اعتماد
