به زندانیان هتک حرمت ننموده و کرامت آن‏ها را زیر پا نگذاریم

گروه سیاسی: آیت‌الله سید اصغر ناظم زاده قمی از مراجع حوزه علمیه قم در نامه‌ای خطاب به ضابطین محترم قضایی و نیروهای امنیتی در زندان‌ها درباره برخورد با زندانیان تذکراتی داد که متن کامل را در زیر می‌خوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله تعالی: “و لا یَجرَمَنّکُم شَنَئان قَوم عَلى الاّ تَعدلوا اعدِلوا هُو أقرَب للتّقوى” (مائده، ۸)
ضابطین محترم قضایی و نیروهای امنیتی در زندان‌ها
سلام علیکم
متاسفانه مدت هاست که انواع اخبار ناگوار و آزار دهنده مبنی بر بدرفتاری با زندانیان و دستگیرشدگان و حتی با خانواده‌های آن‌ها در رسانه‌ها بازتاب داشته و گاهی حبس هایِ طولانیِ انفرادی، یا وارد کردن ضربه‌های روحی به زندانیان، شنیده می‌شود؛ به طوری که برخی جوانان و نوجوانان پس از آزادی به جای آن که خوشحال باشند که به آغوش خانواده برگشته، دست به خودکشی زده و یا ناگهان از دنیا می‌روند و معلوم نیست در ایام حبس چه بر سرشان آمده که چنین اتفاق هایی می‌افتد. یا در خبرها آمده بعضی زندانیان را عریان می‌کنند. همچنین شنیده می‌شود که اقرارهایی تحت فشار گرفته شده و بر اساس آن اقرار، حکم صادر شده است. از سویی گفته می‌شود رسیدگی مطلوب با زندانیان بیمار نمی شود و نیز برخوردهای نامناسب با خانواده‌های اعدامی‌ها که در عزای فرزند یا خویشان خود جمع شده اند و… .
راستی این خبرها اگر دروغ و ساخته دشمن است، با مدارک و مستندات تکذیب کنید و مردم را به صحت ادله خود قانع نمایید تا بیش از این تشویش اذهان نشود و اگر این گزارش‌ها صحت دارد باید از غضب خداوند و خشم مردم و آه و ناله زندانیان و خانواده آن‌ها بترسیم و پناه به خدا ببریم تا مبادا گرفتار عقوبت الهی شویم و تر و خشک با هم بسوزند.
آیا این گزارش درست است کسی بیش از هزار روز در سلول انفرادی حبس می‌باشد؟ ای کاش بعضی از تصمیم گیرندگان چند روزی در انفرادی حبس می‌شدند تا معنای سلول انفرادی را بفهمند. چون بنده مدت کوتاهی در زندان شاه در انفرادی بودم و سختی چنین زندانی را با همه وجودم لمس می‌کنم. شاید بگویید انفرادی، برای اقرار گرفتن است. این سخن و رفتار جداً اشتباه است، زیرا اولا: اگر کسی کاری کرده باشد همان روزهای اول اقرار خواهد کرد و طولانی شدن انفرادی ثمری ندارد. ثانیا: اقرار با شکنجه که سلول انفرادی از مصادیق آن است، اعتباری ندارد و بر اساس آن، اقرار او نه قانوناً و نه شرعاً نمی تواند مبنای حکم گردد. لذا لازم است به شما نیروی‌های امنیتی و ضابطین قضایی عرض کنم باید از خدا ترسید و دست از این کارها برداشت، چنانچه خداوند می‌فرماید: “اِنّ رَبّکَ لَبالمِرصاد” و در آیه دیگر خداوند نهیب می‌زند که “نپندارید هر کار می‌کنید خداوند غافل است، بلکه شما را برای روز قیامت که چشم‌ها در آن خیره می‌شود به تاخیر می‌اندازد.”(ابراهیم، ۴۲)
در این جا توجه شما را به چند ماده از آیین نامه اجرایی زندان‌ها و بعضی روایات، معطوف می‌دارم:
۱ . در ماده ۵ آیین نامه اجرایی ضابطین قضایی آمده است: “آن‌ها باید مهارت‌های برخورد با زندانیان و حفظ حرمت و کرامت انسانی را در زمینه‌های مختلف زیر نظر دادستان آموزش ببینند.” حال شما که این آموزش‌ها را دیده اید آیا این رفتارها با کرامت و حفظ حرمت زندانیان تناسب دارد؟
۲ . در ماده ۱۷۶ آیین نامه اجراى سازمان زندان‏ها (مصوبه سال ۱۳۷۴) چنین آمده است: “هر گونه تندخویى، دشنام، اداى الفاظ رکیک یا تنبیه بدنى زندانى و اعمال تنبیهات خشن و مشقت بار و موهن در زندان‏ها به کلى ممنوع است.”
۳ . اصل ۳۹ قانون اساسى به صراحت می‌گوید: “هتک حرمت و حیثیت کسى که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانى یا تبعید شده به هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است.”
آیا کسانى که با افراد زندانى برخوردهاى غیر قانونى کرده باشند مجازات مى‏شوند؟ اگر چنین است که زهی خوشبختی.
مع الاسف شنیده می‌شود با بعضی از زندانیان به گونه‏اى برخورد مى‏شود که گویى باید از هویت انسانى و حق اولیه زندگى محروم شوند و لذا پس از آزادى بعضاً مدت‌ها از کار و اداره اخراج و حقوقش قطع می‌گردد. بی تردید این رفتار غیرعادلانه، هتک حرمت و خلاف کرامت انسانی است. ممکن است گفته شود در گذشته هم این رفتارها کم و بیش بوه است. آیا مگر در گذشته خطا و اشتباهی بوده باید آن را قانونی دانست و کار خلاف را الگوی خود قرار داده و تا روز قیامت ادامه یابد؟!
اینک ضمن قدردانی از بسیاری از ضابطین قضایی که مطابق مقررات و موازین شرعی عمل کرده و می‌کنند، به آن تعداد افرادی که با رفتارهای هنجارشکنانه و غیر عادلانه، قانون و شرع و اخلاق را دور می‌زنند و صدای بسیاری حتی بعضی مسئولان را هم در آورده اند با ذکر چند روایت توجه دهم که از مسیر اشتباهی که می‌روند دست بردارند و در هیچ حالی خدای قهار و منتقم را از یاد نبریم.
۱ . رسول خدا ـ صلى‏ الله ‏علیه ‏و ‏آله ـ مى‏فرماید: “مبغوض ترین انسان نزد خدا کسى است که به ناحق پشت مسلمانى را برهنه کند.” (کافى، ج ۷، ص ۲۶۰)
۲ . امیرالمؤمنین ـ علیه ‏السلام ـ مى‏فرماید: “کسانى که به هنگام عریان کردن یا ترساندن و حبس و تهدید به جرمى اقرار کند بر او حد جارى نیست.”
(کافى، ج ۷، ص ۲۶۱)
۳ . امیرالمؤمنین ـ علیه ‏السلام ـ در عصر خلیفه دوم وقتى دیدند زنى را که اقرار به فحشا کرده و براى اجراى حکمِ رجم می‌برند، جلوى اجراى حد را گرفتند و به خلیفه فرمودند: “آیا مگر از پیامبر خدا نشنیدى که فرمودند: کسی که بعد آزار اعتراف کند حد بر او جاری نیست و کسی را که زندانی کنید و یا مورد تهدید قرار دهید، اقرارش فاقد اعتبار است.” و عمر بلافاصله پس از شنیدن حدیث رسول خدا آن زن را آزاد کرد. (بحارالانوار، ج ۴۰، ص ۲۷۷)
۴ . رفتار عملى حضرت على ـ علیه ‏السلام ـ با قاتل خود بهترین گواه بر مهربانی و مدارا و ترک آزار زندانى است، زیرا وقتى که ابن ملجم ضربت بر فرق مبارک آن امام وارد کرد و او را دستگیر کردند و نزد حضرت آوردند، نه تنها او را ملامت نکرد، بلکه در همان حال نزار و درد سفارش او را به فرزندش امام مجتبى نمودند و فرمودند: “ارفق یا ولدى باسیرک وارحمه و احسن الیه و اشفق علیه…” پسرم با اسیرت مدارا کن و به او نیکی نما، با شفقت و مهربانى با او رفتار نما آیا مگر نمى‏بینى چشم‏هاى او از ترس به گردش درآمده و دلش از ترس و رعب چگونه مضطرب است. (بحار الأنوار، ج ۴۲ ص ۲۸۷)
آیا این همه تذکرات و یادآوری ها، باعث نمی‌شود که به خود آییم و با زندانیانى که فرزندان این ملت و کشورند و در دست ما اسیرند مدارا کنیم و هتک حرمت ننموده و کرامت آن‏ها را زیر پا نگذاریم.
در پایان باز هم به شما مسئولان عرض می‌کنم ما مسلمانیم و داعیه پیروی از پیامبر و اهل بیت داریم، نباید دشمنی با یکدیگر و این گروه و آن گروه، سبب شود حقوق و کرامت انسان‌ها را نادیده بگیریم و برخلاف عدالت عمل کنیم چنانچه در آیه‏اى که در ابتداى نامه آوردم گوشزد می‌کند: “دشمنى با گروه و قومى نباید سبب شود که از عدالت دور شویم بلکه عدالت پیشه کنید که نزدیک‏تر به تقواى الهى است.”
امید است از مسیرهایى که باعث خشم خدا و نارضایتی مردم است، دورى کنیم و با زندانیانى که خواهران و برادران و هموطنان ما هستند در زندان‏هاى سراسر کشور، عادلانه رفتار کنیم، زیرا زندان یکی از مکان‌های مهمی است که می‌توان عیار عدالت را در آن جا سنجید.
حوزه علمیه قم-  سید اصغر ناظم زاده قمی    ۲۲ خرداد ۱۴۰۲