گروه سیاسی: روزنامه اعتماد نوشت: «معادله بانوی اول»؛ ترجیع‌بندی است که این روزها حاشیه‌های فراوانی را در فضای عمومی کشور ایجاد کرده است؛ معادله‌ای که ابتدا توسط جمیله علم‌الهدی همسر رییس‌جمهور کلید خورد و در ادامه با انبوهی از کامنت‌ها، نقدها و اعتراضات در میان اصولگرایان مواجه شد.
نهایتا بسیاری از ایرانیان با طرح این پرسش که اساسا در ایران چه کسی بانوی اول محسوب می‌شود، تلاش کردند نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. چهره‌ای که چند روز قبل از این اظهارات، صحبت‌هایش در نیویورک هم خبرساز شده بود؛ زمانی که از علاقه مردان ایرانی به‌عدم اشتغال زنان در بیرون از منزل صحبت کرد یا اینکه در واکنش به پرسش مجری در خصوص میزان کشته‌شدگان حوادث سال گذشته با اعتماد به نفس اعلام کرد در رخدادهای اعتراضی سال ۱۴۰۱ هیچ معترضی کشته نشده است! علم‌الهدی همچنین در زمان گفت‌وگو با شبکه ABC امریکا نشان داد تا چه اندازه موضوع بانوی اول برایش دارای اهمیت است.
به همین دلیل است که به کتاب «هنر زیست زنانه» میشل اوباما اشاره کرده و اعلام می‌کند: «خودش هم کتابی در رابطه با هنر زنانه زیستن نگارش کرده است» اظهاراتی که نشان می‌دهد، موضوع بانوی اول، برای جمیله علم‌الهدی واجد اهمیت بسیاری است. او خود را بانوی اول دانسته و تلاش می‌کند همان فعل و انفعالاتی را پیگیری کند که بانوان اول در سایر کشورها به دنبال تحقق آن‌ها هستند.
اما هرچند برای نخستین‌بار نیست که اظهارات جمیله علم‌الهدی با بازخوردهای منفی فراوانی در فضای عمومی جامعه روبه‌رو می‌شود و قبلا در ماجرای کنگره «زنان تاثیرگذار» هم نقدهای فراوانی به دولت سیزدهم از این رهگذر وارد شده بود، این‌بار اما اظهارات علم‌الهدی، طیف‌های مختلف اصولگرا را برآشفته و اغلب رسانه‌های اصولگرا او را به دلیل تلاش برای جلب‌توجه مخاطب نقدهای خود قرار می‌دهند.
کپی‌برداری از غرب؛ ممنوع
نخستین‌بار ۸مهر ۱۴۰۲ بود که جمیله علم‌الهدی همسر ابراهیم رییسی در سخنرانی جشنواره بین‌المللی خورشید گفت: «تازه متوجه شدم که بنده را به عنوان بانوی اول معرفی کردند. لازم است توضیح دهم در ساختار جمهوری اسلامی بانوی اول همسر رهبر معظم انقلاب هستند.» علم‌الهدی در ادامه آرزو کرده بود که بتواند خاطرات همسر رهبر انقلاب را منتقل کند. هنوز دقایقی از این اظهارات علم‌الهدی نگذشته بود که عضو دفتر نشر آثار رهبر انقلاب توییتی در واکنش به سخنان جمیله علم‌الهدی همسر رییس‌جمهور درباره بانوی اول منتشر کرد.
فضائلی در توییتی نوشت: «کم نبوده‌اند بانوان بزرگ و عالیقدری که در کنار مردان بزرگ نقش‌آفرینی کرده‌اند، اما خطاست که دولتمردان برای تکریم آن‌ها از الگوی نابجای بیگانگان کپی‌برداری کنند.» اما این پایان کار نبود، بسیاری از فعالان سیاسی جناح راست و رسانه‌های اصولگرا، نسبت به برخی حاشیه‌سازی‌ها از سوی همسر رییس‌جمهوری واکنش نشان داده و از رییس‌جمهوری خواستند در برابر این نوع رفتارها، واکنش مناسب از خود نشان دهد.
خبرگزاری اصولگرای تسنیم هم به اظهارات همسر رییس‌جمهور درباره «بانوی اول» واکنش نشان داد و با تیتر «دلسوزانه با خانم جمیله علم‌الهدی درباره ماجرای بانوی اوّل» آمده است: «سخنان خانم جمیله علم‌الهدی همسر رییسی درباره بانوی اول کشور با واکنش‌های عمدتا منفی نیروهای انقلابی مواجه شد که به نظر می‌رسد واکنش کاملا معقولی است؛ به دلایل و توضیحات ذیل: اینکه تصور شود با ریاست‌جمهوری یک فرد در ایران، برای همسر ایشان، جایگاه به خصوصی به لحاظ ساختار قانون اساسی کشور ایجاد می‌شود، قطعا خطاست.
البته خانم علم‌الهدی در مراسم امروز عنوان می‌کند که برخلاف معرفی ایشان به عنوان بانوی اول در جشنواره، این عنوان متعلق به وی نیست اما مساله اینجاست که اساسا چنین جایگاه و عنوانی در کشور وجود ندارد که متعلق به همسر رییس‌جمهور باشد یا ایشان بتواند آن را از آنِ شخصیت دیگری بداند.»
در ادامه این مطالب تسنیم نسبت به برخی اظهارات سیاسی جمیله علم‌الهدی هم انتقادات جدی وارد و از او خواسته شده از ورود به عرصه‌هایی که می‌تواند باعث به حاشیه در افتادن دولت باشد، پرهیز کنند.
منع صریح رهبری بر نقش‌آفرینی اعضای خانواده‌شان
اما این پایان کار نبود، واکنش‌های منفی نسبت به این اظهارنظر به راهروهای بهارستان هم رسید و نمایندگان مجلس نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. مالک شریعتی، نماینده مردم تهران درباره اظهارات همسر رییسی درباره «بانوی اول» در توییتی نوشت: «براساس نظر رهبر حکیم انقلاب، عنوان بانوی اول انقلاب اسلامی، برازنده این دو بانوی فداکار است: خانم ستاره سردشت و خانم حلیمه ربیعی اصل دو مادری هستند که ۹ شهید در دفاع مقدس تقدیم کردند.»
از سوی دیگر مسعود فروغی در روزنامه فرهیختگان هم نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و نوشت: «همسر رهبر انقلاب برخلاف تقریبا تمام چهره‌های مهم و درجه یک تاریخ انقلاب که نام و نشانی از همسرشان یا حضوری رسانه‌ای از آن‌ها در دسترس است، حتی یک تصویر ساده از ایشان وجود ندارد. یعنی برای اینکه خانم دکتر جمیله علم‌الهدی از لفظ «بانوی اول» برای همسر رهبری استفاده نکند، حتی نیاز به تجزیه‌وتحلیل خاصی هم نبود. فقط کافی بود همسر رییس‌جمهور به مشی و روش رهبری توجه کند. »
در ادامه این یادداشت آمده است: «نمی‌دانم روزی خواهد رسید که سیاستمداران و صاحبان تریبون (که به هر دلیلی کنش‌های‌شان برای رسانه‌ها و افکار عمومی مهم است) بفهمند چه زمانی و در چه جایی چه حرف‌هایی را بزنند و کدام را نگویند. روزی که آن‌ها متوجه شوند هر حرف ساده‌شان ممکن است اثرات اجتماعی و سیاسی عمیقی روی جامعه بگذارد و دقت کنند. روزی که درک کنند بار کلماتی که به‌سادگی به زبان می‌آورند، می‌تواند سال‌ها تلاش و کار برای جاانداختن مفاهیمی ارزشمند را نابود کند.
روز گذشته یکی از همین گزاره‌های عمیقا موثر از زبان خانم جمیله علم‌الهدی مطرح شد. او در واکنش به دعوت مجری یک همایش که گویا همسر رییس‌جمهور را «بانوی اول» خطاب قرار داده بود، به جای آنکه اصل این خطاب را نهی کند، گفت: «من تازه متوجه شدم که بنده را به عنوان بانوی اول معرفی کرده‌اند. لازم است توضیح دهم در ساختار جمهوری اسلامی ایران بانوی اول همسر رهبر معظم انقلاب هستند.»
انتقاد تند رائفی‌پور از همسر رییسی بعد از جنجال «بانوی اول»
در ادامه علی‌اکبر رائفی‌پور چهره جنجالی اصولگرایان هم به اظهارات اخیر همسر رییسی واکنش نشان داد. رائفی‌پور فعال رسانه در توییتی درباره اظهارات اخیر جمیله علم‌الهدی همسر رییس‌جمهور درباره بانوی اول نوشت: «متاسفانه ضریب نفوذ کی پاپرها و سریال‌های کره‌ای از اونی که فکر می‌کردیم بیشتره!»
انتقاد فعالان حوزه زنان از علم‌الهدی
از میان فعالان حوزه زنان کشورمان، شهین‌دخت مولاوردی از جمله چهره‌هایی بود که نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. مولاوردی، معاون رییس‌جمهوری در دولت قبل در توییتی نوشت: «اورژانس غلغله است و دارم ویزیت میشم، گوشیم زنگ می‌خورد خبرنگار می‌پرسد می‌خواستم نظرتان را راجع به بانوی اول بپرسم، می‌گویم در شرایط مصاحبه نیستم. چند دقیقه بعد زیر سِرُم شعر قیصر را زمزمه می‌کنم؛ …دردهای من نگفتنی، دردهای من نهفتنی است، انحنای روح من، شانه‌های خسته غرور من…»
مولاوردی که طی هفته گذشته و پس از سفر جمیله علم‌الهدی و خانواده به نیویورک در کنار چهره‌هایی چون معصومه ابتکار، فاطمه راکعی و فائزه هاشمی هدف انتقادات تند رسانه‌های اصولگرا قرار گرفته بود، بدون اینکه مستقیما به موضوع اشاره‌ای کند، تلاش کرد افکار عمومی و رسانه‌ها را متوجه دامنه وسیعی از مشکلاتی کند که زنان در بخش‌های حقوقی تقنینی، اقتصادی، اجتماعی و… با آن‌ها دست به گریبان هستند، اما مسوولان اجرایی به جای توجه به مشکلات زنان و نیازهای‌شان اوقات کشور را صرف پرداختن به موضوعات حاشیه‌ای می‌کنند که هیچ فایده‌ای برای کشور به دنبال نخواهد داشت.
با عبور از این اظهارنظرهای عمدتا انتقادی باید منتظر ماند و دید واکنش شخص رییس‌جمهور و دولت سیزدهم به این دست حاشیه‌سازی‌ها چه خواهد بود. آیا جمیله علم‌الهدی در ادامه قادر خواهد بود، علایقش برای ایفای نقش بانوی اول را دنبال کند یا اینکه این پرونده به بایگانی سپرده خواهد شد و دیگر در خصوص آن بحث و صحبتی صورت نمی‌گیرد.
نهایتا بسیاری از ایرانیان با طرح این پرسش که اساسا در ایران چه کسی بانوی اول محسوب می‌شود، تلاش کردند نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند. چهره‌ای که چند روز قبل از این اظهارات، صحبت‌هایش در نیویورک هم خبرساز شده بود؛ زمانی که از علاقه مردان ایرانی به‌عدم اشتغال زنان در بیرون از منزل صحبت کرد یا اینکه در واکنش به پرسش مجری در خصوص میزان کشته‌شدگان حوادث سال گذشته با اعتماد به نفس اعلام کرد در رخدادهای اعتراضی سال ۱۴۰۱ هیچ معترضی کشته نشده است! علم‌الهدی همچنین در زمان گفت‌وگو با شبکه ABC امریکا نشان داد تا چه اندازه موضوع بانوی اول برایش دارای اهمیت است.
به همین دلیل است که به کتاب «هنر زیست زنانه» میشل اوباما اشاره کرده و اعلام می‌کند: «خودش هم کتابی در رابطه با هنر زنانه زیستن نگارش کرده است» اظهاراتی که نشان می‌دهد، موضوع بانوی اول، برای جمیله علم‌الهدی واجد اهمیت بسیاری است. او خود را بانوی اول دانسته و تلاش می‌کند همان فعل و انفعالاتی را پیگیری کند که بانوان اول در سایر کشورها به دنبال تحقق آن‌ها هستند.
اما هرچند برای نخستین‌بار نیست که اظهارات جمیله علم‌الهدی با بازخوردهای منفی فراوانی در فضای عمومی جامعه روبه‌رو می‌شود و قبلا در ماجرای کنگره «زنان تاثیرگذار» هم نقدهای فراوانی به دولت سیزدهم از این رهگذر وارد شده بود، این‌بار اما اظهارات علم‌الهدی، طیف‌های مختلف اصولگرا را برآشفته و اغلب رسانه‌های اصولگرا او را به دلیل تلاش برای جلب‌توجه مخاطب نقدهای خود قرار می‌دهند.
کپی‌برداری از غرب؛ ممنوع
نخستین‌بار ۸مهر ۱۴۰۲ بود که جمیله علم‌الهدی همسر ابراهیم رییسی در سخنرانی جشنواره بین‌المللی خورشید گفت: «تازه متوجه شدم که بنده را به عنوان بانوی اول معرفی کردند. لازم است توضیح دهم در ساختار جمهوری اسلامی بانوی اول همسر رهبر معظم انقلاب هستند.» علم‌الهدی در ادامه آرزو کرده بود که بتواند خاطرات همسر رهبر انقلاب را منتقل کند. هنوز دقایقی از این اظهارات علم‌الهدی نگذشته بود که عضو دفتر نشر آثار رهبر انقلاب توییتی در واکنش به سخنان جمیله علم‌الهدی همسر رییس‌جمهور درباره بانوی اول منتشر کرد.
فضائلی در توییتی نوشت: «کم نبوده‌اند بانوان بزرگ و عالیقدری که در کنار مردان بزرگ نقش‌آفرینی کرده‌اند، اما خطاست که دولتمردان برای تکریم آن‌ها از الگوی نابجای بیگانگان کپی‌برداری کنند.» اما این پایان کار نبود، بسیاری از فعالان سیاسی جناح راست و رسانه‌های اصولگرا، نسبت به برخی حاشیه‌سازی‌ها از سوی همسر رییس‌جمهوری واکنش نشان داده و از رییس‌جمهوری خواستند در برابر این نوع رفتارها، واکنش مناسب از خود نشان دهد.
خبرگزاری اصولگرای تسنیم هم به اظهارات همسر رییس‌جمهور درباره «بانوی اول» واکنش نشان داد و با تیتر «دلسوزانه با خانم جمیله علم‌الهدی درباره ماجرای بانوی اوّل» آمده است: «سخنان خانم جمیله علم‌الهدی همسر رییسی درباره بانوی اول کشور با واکنش‌های عمدتا منفی نیروهای انقلابی مواجه شد که به نظر می‌رسد واکنش کاملا معقولی است؛ به دلایل و توضیحات ذیل: اینکه تصور شود با ریاست‌جمهوری یک فرد در ایران، برای همسر ایشان، جایگاه به خصوصی به لحاظ ساختار قانون اساسی کشور ایجاد می‌شود، قطعا خطاست.
البته خانم علم‌الهدی در مراسم امروز عنوان می‌کند که برخلاف معرفی ایشان به عنوان بانوی اول در جشنواره، این عنوان متعلق به وی نیست اما مساله اینجاست که اساسا چنین جایگاه و عنوانی در کشور وجود ندارد که متعلق به همسر رییس‌جمهور باشد یا ایشان بتواند آن را از آنِ شخصیت دیگری بداند.»
در ادامه این مطالب تسنیم نسبت به برخی اظهارات سیاسی جمیله علم‌الهدی هم انتقادات جدی وارد و از او خواسته شده از ورود به عرصه‌هایی که می‌تواند باعث به حاشیه در افتادن دولت باشد، پرهیز کنند.
منع صریح رهبری بر نقش‌آفرینی اعضای خانواده‌شان
اما این پایان کار نبود، واکنش‌های منفی نسبت به این اظهارنظر به راهروهای بهارستان هم رسید و نمایندگان مجلس نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. مالک شریعتی، نماینده مردم تهران درباره اظهارات همسر رییسی درباره «بانوی اول» در توییتی نوشت: «براساس نظر رهبر حکیم انقلاب، عنوان بانوی اول انقلاب اسلامی، برازنده این دو بانوی فداکار است: خانم ستاره سردشت و خانم حلیمه ربیعی اصل دو مادری هستند که ۹ شهید در دفاع مقدس تقدیم کردند.»
از سوی دیگر مسعود فروغی در روزنامه فرهیختگان هم نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و نوشت: «همسر رهبر انقلاب برخلاف تقریبا تمام چهره‌های مهم و درجه یک تاریخ انقلاب که نام و نشانی از همسرشان یا حضوری رسانه‌ای از آن‌ها در دسترس است، حتی یک تصویر ساده از ایشان وجود ندارد. یعنی برای اینکه خانم دکتر جمیله علم‌الهدی از لفظ «بانوی اول» برای همسر رهبری استفاده نکند، حتی نیاز به تجزیه‌وتحلیل خاصی هم نبود. فقط کافی بود همسر رییس‌جمهور به مشی و روش رهبری توجه کند. »
در ادامه این یادداشت آمده است: «نمی‌دانم روزی خواهد رسید که سیاستمداران و صاحبان تریبون (که به هر دلیلی کنش‌های‌شان برای رسانه‌ها و افکار عمومی مهم است) بفهمند چه زمانی و در چه جایی چه حرف‌هایی را بزنند و کدام را نگویند. روزی که آن‌ها متوجه شوند هر حرف ساده‌شان ممکن است اثرات اجتماعی و سیاسی عمیقی روی جامعه بگذارد و دقت کنند. روزی که درک کنند بار کلماتی که به‌سادگی به زبان می‌آورند، می‌تواند سال‌ها تلاش و کار برای جاانداختن مفاهیمی ارزشمند را نابود کند.
روز گذشته یکی از همین گزاره‌های عمیقا موثر از زبان خانم جمیله علم‌الهدی مطرح شد. او در واکنش به دعوت مجری یک همایش که گویا همسر رییس‌جمهور را «بانوی اول» خطاب قرار داده بود، به جای آنکه اصل این خطاب را نهی کند، گفت: «من تازه متوجه شدم که بنده را به عنوان بانوی اول معرفی کرده‌اند. لازم است توضیح دهم در ساختار جمهوری اسلامی ایران بانوی اول همسر رهبر معظم انقلاب هستند.»
انتقاد تند رائفی‌پور از همسر رییسی بعد از جنجال «بانوی اول»
در ادامه علی‌اکبر رائفی‌پور چهره جنجالی اصولگرایان هم به اظهارات اخیر همسر رییسی واکنش نشان داد. رائفی‌پور فعال رسانه در توییتی درباره اظهارات اخیر جمیله علم‌الهدی همسر رییس‌جمهور درباره بانوی اول نوشت: «متاسفانه ضریب نفوذ کی پاپرها و سریال‌های کره‌ای از اونی که فکر می‌کردیم بیشتره!»
انتقاد فعالان حوزه زنان از علم‌الهدی
از میان فعالان حوزه زنان کشورمان، شهین‌دخت مولاوردی از جمله چهره‌هایی بود که نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. مولاوردی، معاون رییس‌جمهوری در دولت قبل در توییتی نوشت: «اورژانس غلغله است و دارم ویزیت میشم، گوشیم زنگ می‌خورد خبرنگار می‌پرسد می‌خواستم نظرتان را راجع به بانوی اول بپرسم، می‌گویم در شرایط مصاحبه نیستم. چند دقیقه بعد زیر سِرُم شعر قیصر را زمزمه می‌کنم؛ …دردهای من نگفتنی، دردهای من نهفتنی است، انحنای روح من، شانه‌های خسته غرور من…»
مولاوردی که طی هفته گذشته و پس از سفر جمیله علم‌الهدی و خانواده به نیویورک در کنار چهره‌هایی چون معصومه ابتکار، فاطمه راکعی و فائزه هاشمی هدف انتقادات تند رسانه‌های اصولگرا قرار گرفته بود، بدون اینکه مستقیما به موضوع اشاره‌ای کند، تلاش کرد افکار عمومی و رسانه‌ها را متوجه دامنه وسیعی از مشکلاتی کند که زنان در بخش‌های حقوقی تقنینی، اقتصادی، اجتماعی و… با آن‌ها دست به گریبان هستند، اما مسوولان اجرایی به جای توجه به مشکلات زنان و نیازهای‌شان اوقات کشور را صرف پرداختن به موضوعات حاشیه‌ای می‌کنند که هیچ فایده‌ای برای کشور به دنبال نخواهد داشت.
با عبور از این اظهارنظرهای عمدتا انتقادی باید منتظر ماند و دید واکنش شخص رییس‌جمهور و دولت سیزدهم به این دست حاشیه‌سازی‌ها چه خواهد بود. آیا جمیله علم‌الهدی در ادامه قادر خواهد بود، علایقش برای ایفای نقش بانوی اول را دنبال کند یا اینکه این پرونده به بایگانی سپرده خواهد شد و دیگر در خصوص آن بحث و صحبتی صورت نمی‌گیرد.
