گروه سیاسی: روزنامه هم میهن نوشت: «مشارکت مردم بوشهر در انتخابات از میانگین کشوری بیشتر است.» این جمله‌ای است که طی ادوار مختلف برگزاری انتخابات از سوی مسئولان استانی بوشهر اعلام شده است؛ از انتخابات مجلس گرفته تا انتخابات ریاست‌جمهوری و شورا‌های شهر و روستا. حتی در یکی از آخرین اظهارنظر‌ها درباره مشارکت مردم این استان در انتخابات، خلیل رضایی، سرپرست دفتر نظارت و بازرسی انتخابات شورای نگهبان استان بوشهر در مردادماه سال جاری اعلام کرد که مشارکت مردم بوشهر در انتخابات‌های گذشته ۵درصد از میانگین کشوری بالاتر بوده است.
احتمالاً اشاره و مقایسه او با میانگین مشارکت ۴۲ درصدی مردم ایران در انتخابات مجلس یازدهم است که رکورد کاهش مشارکت در انتخابات را شکسته بود؛ اتفاقی که در استان بوشهر نیز تکرار شد. هرچند که میانگین مشارکت در این استان از میانگین کشوری ۵درصد بالاتر بود، اما رکورد کاهش مشارکت مردم این استان در انتخابات ادوار مجلس نیز شکست و مردم بوشهر در کنار مردم تهران، رکوردار کاهش میزان مشارکت در کشور شدند.
در واقع بوشهری‌ها هم اعتراض خود به وضع موجود را پای صندوق‌های رای نشان دادند. استان بوشهر ۴ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد و انتظارات سیاسی از این استان، با توجه به وسعت و جمعیت آن کمتر است؛ هرچند که این استان بیش از ۷۰درصد گاز کشور را تامین می‌کند و به عقیده مردم این استان، باید جایگاه جدی‌تری در تصمیمات سیاسی داشته باشد، اما اتفاقات سیاسی در این استان نیز همسو و متأثر از فضای سیاسی کشور بوده است؛ ردصلاحیت کاندیدا‌های انتخابات مجلس از یکسو، کاهش تاریخی مشارکت مردم این استان در انتخابات از سوی دیگر و اتفاقات و حوادثی که در سال ۱۳۹۸ رقم خورد، باعث شد تا در نهایت ۴ نماینده این استان در مجلس از طیف اصولگرا باشند؛ اتفاقی که ورق احزاب این استان در مجلس را به کلی عوض کرد چراکه در دوره دهم مجلس، دو نماینده این استان اصلاح‌طلب، یک نفر اصولگرا و یک نفر میانه‌رو بودند.
برای انتخابات دوره دوازدهم مجلس در استان بوشهر، ۴۳۷ نفر در مرحله پیش‌ثبت‌نام، نام خود را نوشتند که در ثبت‌نام‌نهایی تعداد آن‌ها به ۱۸۱ نفر رسید. از این تعداد ۱۶۷ نفر مرد و ۱۴ نفر زن هستند. مقایسه این آمار با تعداد ثبت‌نام‌کنندگان دوره دهم مجلس، تغییر معناداری را در کاهش یا افزایش تعداد ثبت‌نام‌کنندگان نشان نمی‌دهد، در دوره دهم ۱۹۱ نفر برای چهار حوزه انتخابیه ثبت‌نام کردند که از این تعداد ۱۷۳ منتخب را مردان و ۱۸ منتخب را زنان شامل می‌شدند.
فعالان سیاسی استان بوشهر معتقدند که بخاطر یکدست‌سازی فضای سیاسی و حذف دیدگاههای مختلف، مشارکت بخش قابل‌توجهی از مردم این استان در انتخابات مجلس یازدهم ریزش قابل ملاحظه‌ای داشت، درحالی‌که به این ردصلاحیت‌ها باید فضای ملتهب و اتفاقات آبان و دی‌ماه سال ۱۳۹۸ و شیوع کرونا در کشور را نیز اضافه کرد. آن‌ها معتقدند این روز‌ها مردم این استان نیز همچون دیگر استان‌های کشور با مشکلات معیشتی گسترده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
گلایه آن‌ها از سرمایه کلانی است که از این استان به دیگر نقاط کشور روانه می‌شود، اما تاثیری بر معیشت آن‌ها ندارد. براساس اعلام شاخص فلاکت در سال ۱۴۰۰، بوشهر رتبه هجدهم شاخص فلاکت را در کشور به خود اختصاص داده است؛ اتفاقی که با وجود ذخایر عظیم گازی برای مردم این استان، غیرقابل پذیرش است. با همه این تفاسیر باید منتظر ماند و دید رفتار انتخاباتی مردم استان بوشهر در انتخابات پیش رو، چگونه رقم خواهد خورد؛ تصمیم بر کاهش است یا افزایش مشارکت؟
نگاه کارشناسان
عبدالله فاتحی، دبیر حزب مؤتلفه در استان بوشهر در گفتگو با هم‌میهن، درباره جزئیات فعالیت احزاب اصولگرا و تشکل جدید «مبنا» در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم توضیحاتی داده است که در ادامه می‌خوانید.
فضای سیاسی و انتخاباتی استان بوشهر در ماه‌های منتهی به برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم چگونه است؟
هنوز فعالیت و تحرکی در بین کسانی که اعلام کاندیداتوری کرده‌اند، دیده نمی‌شود، مگر اینکه در بین محافل خصوصی و در بین دوستان و آشنایان نزدیک تعاملاتی شکل گرفته باشد. در شهرستان‌ها نیز فضا به همین صورت است و هنوز جلسات عمومی شکل نگرفته، به‌ویژه در شرایط کنونی که جنگ فلسطین و اسرائیل در جریان است، توجه‌ها بیشتر به موضوع غزه و فلسطین است.
در روز‌های اخیر نشست مبنا در تهران با حضور نمایندگان احزاب اصولگرا از سراسر کشور برگزار شد. نمایندگان استان بوشهر نیز در این نشست حضور داشتند؟
بله، از نیروهای ارزشی ما آقای عبدالکریم جمیری که نماینده کنونی شهر‌های بوشهر، گناوه و دیلم است به همراه یکی از اعضای شورای ائتلاف در این نشست حضور داشتند.
فعالیت اصولگرا‌ها در استان بوشهر در انتخابات پیش رو چگونه خواهد بود؟ آیا همسو با گروه جدید مبنا فعالیت خواهند کرد یا لیست‌های جداگانه ارائه خواهد شد؟
در بوشهر هنوز شورای ائتلافی که به اسم مبنا شروع به فعالیت کرده، به جنب‌وجوش و تحرکات انتخاباتی نرسیده است؛ تحرکاتی که آثاری در بیرون داشته باشد و افراد به سمت آن کشش پیدا کنند. هرچند که شورای ائتلاف قدیم را داریم و هنوز راجع به شورای جدید بحثی نشده است. اما افراد در شهرستان‌ها و ۴ حوزه انتخاباتی موجود در استان باید خود را نشان دهند. قبلاً افرادی که در مجلس بودند با مجموعه جبهه اصولگرایی و نیروهای ارزشی همراه بودند، اما الان به غیر از یکی دو نفر، دیگر افراد تحرک انتخاباتی نداشته‌اند.
در دو شهرستان بوشهر و تنگی و دشتستان، دو عضو از حزب حضور دارند، اما در سایر حوزه‌ها حزب عضوی ندارد، اما ممکن است در آینده نزدیک از نیروهای ارزشی کسی را انتخاب کنند. برای مثال ما ابتدا با کاندیدا‌هایی که مورد تایید جبهه اصولگرایی است، همسو هستیم. در مورد نفر سوم نیز صحبت‌هایی شده، اما به صورت نهایی و قطعی اعلام نشده است.
در شهر بوشهر، گناوه و دیلم، نیروهای ارزشی زیاد هستند، اما فعالیت متفرقه دارند. برای مثال اعضای جبهه پایداری فعالیت جداگانه دارند و هنوز هم نامزد منتخب خود را اعلام نکرده‌اند. دیگر گروه‌های اصوالگرا نیز نیروهای خود را دارند، اما هنوز رسماً اعلام حمایتی نشده است. در شهرستان دشتستان، نماینده قبلی هم مورد حمایت نیروهای اصولگرا هستند و هم اینکه اکثر مردم طرفدار ایشان هستند، اما افراد دیگری هم در عرصه رقابت هستند.
اما هنوز تحرک خاصی نه از سوی این افراد رخ داده و نه اجازه دارند که تحرک رسمی داشته باشند. در منطقه دشتی و تنگستان، چند نیروی اصولگرا اعلام حضور کردند، اما از آن‌ها نیز هنوز جنب و جوش و تحرکی رخ نداده است. در منطقه جنوب استان از جمله عسلویه، کنگان، جم و بندر دیر، از آنجایی که فاصله با مرکز استان زیاد است، هنوز نیروهای منتخب آن‌ها مورد ارزیابی ما قرار نگرفته‌اند هرچند برخی نیرو‌ها از جمله نماینده کنونی را می‌شناسیم. در مجموع تحرکات انتخاباتی از یک ماه دیگرخود را نشان می‌دهد.
فعالیت جریان اصلاح‌طلب چطور؟ در استان بوشهر چطور است؟
در بین اصلاح‌طلب‌ها مانند گذشته تحرکی به چشم نمی‌خورد. هرچند عده‌ای از آن‌ها در فضای انتخابات و به‌عنوان کاندیدا حضور پیدا کرده‌اند.
پیش‌بینی شما از مشارکت مردم بوشهر در کشور با توجه به فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشور و مشکلات اقتصادی و معیشتی که داریم، چیست؟
رهبری و دولت تصمیم می‌گیرند که در راستای مشکلات معیشتی موجود به مردم کمک کنند و اگر نمایندگان نیز افراد اصیل و دلسوز مردم باشند، دولت را بیشتر تحت فشار قرار می‌دهند و از نظر معیشتی با توجه به تذکرات رهبری، حتماً وجود نمایندگان دلسوز به درد مردم خواهد خورد.
غالباً هم مردم علاقه نشان می‌دهند. هرچند برخی نیز معتقدند که نمایندگان مثل گذشته نیستند، اما با توجه به اتفاقات اخیری که پیش آمده و جایگاهی که نظام جمهوری اسلامی در جهان دارد، یقیناً مردم پشتیبانی بیشتری می‌کنند و در صحنه انتخابات حضور بیشتری از خود نشان خواهند داد. در مجموع پیش‌بینی من این است که مردم حضور خوبی در صحنه انتخابات داشته باشند.
اما استان بوشهر در انتخابات دوره قبلی مجلس، در کنار استان تهران رکورددار کاهش میزان مشارکت بوده است.
بله، در شهر بوشهر همواره اینگونه بوده، اما در شهرستان‌های دیگر از جمله دشتی و تنگستان، بیشترین مشارکت‌ها رقم خورده است. برای مثال در کنگان، دیر، گناوه و دیلم هم مشارکت خوب بوده است. اما در شهر بوشهر، شهرنشینی خیلی قدیمی جریان دارد و رفتار انتخاباتی آن‌ها قدیمی و متفاوت است، اما همه شهرستان‌ها در بوشهر اینگونه نیستند و دیگر شهرستان‌ها از نظر مشارکت انتخاباتی فعال هستند.
در شهرستان‌ها، مشارکت مردم حزبی است یا به نماینده قبیله‌ها و طایفه‌ها رای می‌دهند؟
مردم بیشتر براساس اعتقادات و باور‌های دینی خود رای می‌دهند. در استان بوشهر در مجموع مشارکت مردم قومی و قبیله‌ای نیست. به جز شهر‌های دیلم و گناوه، در بقیه شهرستان‌ها مشارکت مردم تحت تاثیر طایفه‌ها نیست. مردم به شرایط کلی نگاه می‌کنند و نظر نیروهای ارزشی، رهبری و نظریه اصلاح‌طلب‌ها را مدنظر قرار می‌دهند.
اما در هر صورت مردم باید با شور و هیجان و با علاقه و برای حفظ نظام و پشتیبانی از رهبری در صحنه حضور داشته باشند و با نظام همکاری کنند و نمایندگان دلسوزی را انتخاب کنند که برای معیشت مردم و بهبود شرایط زندگی آن‌ها در استان اهمیت قائل هستند. مردم باید در انتخابات شرکت کنند تا بتوانند از نمایندگان خود انتظار تاثیرگذاری بیشتری نیز داشته باشند.
سیدکمال‌الدین شهریاری، نماینده سابق شهر‌های دشتی و تنگستان در مجلس و از چهره‌های میانه‌رو در فضای سیاسی در گفتگو با هم‌میهن، درباره فعالیت احزاب این استان در ماه‌های منتهی به برگزاری دوره دوازدهم انتخابات مجلس، تعدد کاندیداها و… توضیحاتی ارائه کرد که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم، فضای سیاسی و انتخاباتی استان بوشهر را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ابتدا فکر می‌کردم شاید به دلیل فضای حاکم بر جامعه که ناشی از مشکلات اقتصادی و اعتراضات مردم است، میزان مشارکت در انتخابات کم باشد، اما با آغاز ثبت‌نام کاندیداها در مرحله پیش‌ثبت‌نام، با اعداد و ارقامی مواجه شدیم که حیرت‌انگیز بود و سابقه نداشت.
تصور کردیم شاید در مرحله اول به‌صورت آزمایشی ثبت‌نام می‌کنند و در انتظار مرحله دوم ثبت‌نام که حضور در انتخابات جدی‌تر می‌شود، ماندیم. آماری که اکنون داریم نشان می‌دهد تعداد ثبت‌نام‌کنندگان در استان بوشهر نسبت به دوره‌های گذشته بسیار افزایش پیدا کرده است و همین موضوعِ تعدد کاندیداها باعث می‌شود فضای انتخابات گرم شود و مشارکت زیاد شود.
آیا تعدد کاندیداها تاثیری بر میزان مشارکت مردم در انتخابات خواهد داشت؟
ممکن است خیلی از کسانی که نسبت به موضوع انتخابات بی‌تفاوت هستند، در این صحنه حاضر نشوند، اما وقتی تعداد کاندیداها زیاد می‌شود، با توجه به وابستگی‌های خانوادگی و قومی و قبیله‌ای که دارند، باعث می‌شود که مشارکت مردم در انتخابات بیشتر شود. به همین دلیل پیش‌بینی می‌کنم در انتخابات این دوره مشارکت خوبی در شهر‌های کوچک رخ دهد.
این افزایش تعداد کاندیداها در استان نسبت به دوره‌های قبل دلیل خاصی دارد؟
فکر نمی‌کنم این آمار تنها متعلق به استان بوشهر باشد و با توجه به اعلام آمار وزارت کشور، نسبت به دوره‌های گذشته در کل کشور تعداد ثبت‌نام‌کنندگان بیشتر شده‌اند. علت این موضوع این است که بسیاری از جوان‌ها، به واسطه اینکه فکر می‌کنند باید وارد عرصه شوند، در این رقابت ثبت‌نام کردند.
جوانگرایی یکی از محور‌های مورد تاکید مقام معظم رهبری و دیگر مسئولین است و جوانان را در اداره امور مشارکت می‌دهند و این جوانگرایی خود را در انتخابات مجلس نیز نشان داده و در مقایسه، نسبت سنی تعداد کاندیدا‌هایی که مشارکت کردند، نسبت به دوره قبل بیشتر شده است. از طرفی جوانان انگیزه بیشتری برای حضور در صحنه و نشان دادن قابلیت‌های خود دارند و یکی از دلایل بالا رفتن تعداد کاندیداها جوانگرایی و توجه به جوانی جمعیت است.
استان بوشهر در انتخابات دوره گذشته مجلس پس از تهران رکوردار کاهش میزان مشارکت در انتخابات بود. در سال‌های اخیر مشکلات اقتصادی و اعتراضات اجتماعی را هم داشتیم. با توضیحاتی که دادید، فکر می‌کنید وزنه افزایش آمار ثبت‌نام‌کنندگان سنگین‌تر از آن است که مردم مشکلات موجود را نادیده بگیرند و در انتخابات شرکت کنند؟
خود تعداد کاندیداها نشان می‌دهد مطالبی که ذکر کردید درباره مسائل اقتصادی و اجتماعی و امثالهم، تاثیر چندانی نگذاشته است. اگر قرار بود تاثیر زیادی بگذارد باید تعداد کاندیداها نیز از این شرایط تاثیر می‌گرفت. در نتیجه حضور بیش از اندازه کاندیداها نشانگر آن است که به‌رغم مسائلی که به آن‌ها اشاره کردید هرچند که درست است و در جامعه وجود دارد، اما پای رقابت و سیاست که وسط می‌آید، مسائل دیگر کمرنگ‌تر می‌شود. تعدد کاندیداها رقابت را در شهرستان‌ها به‌ویژه مناطق کوچک، بیشتر می‌کند چراکه وابستگی‌های قومی و قبیله‌ای و طایفه‌ای زیاد است و همین موضوع باعث بیشتر شدن مشارکت‌کنندگان نسبت به دوره‌های قبل می‌شود.
یکی از دغدغه‌هایی که شهروندان استان بوشهر دارند، توسعه صنایع نفت و گاز در این استان است. مردم می‌بینند که بخش بزرگی از ذخایر انرژی کشور از این استان تامین و به دیگر نقاط فرستاده می‌شود، اما آلایندگی این ذخایر نصیب مردم این استان است و متناسب با استخراج منابع، شاهد توسعه‌یافتگی در شهر‌های خود نیستند. این عوامل در کنار عدم رسیدگی به دغدغه‌های جاری مردم این استان، چقدر در اعتماد مردم به نمایندگان مجلس اثرگذار است؟
معمولاً در انتخابات مجلس، کاندیداها در تبلیغات انتخاباتی روی همین مسائلی که به آن‌ها اشاره کردید، انگشت می‌گذارند. کاندیداها با روانشناسی انتخاباتی مطالبات مردم را شناسایی می‌کنند و در هر حوزه انتخابیه خود، روی همان موضوع تمرکز می‌کنند.
در استان بوشهر ذخایر انرژی بسیار زیاد است و انتظار می‌رود اشتغال زیادی را برای استان به همراه داشته باشد که محقق نشده است؛ بنابراین با این پیش‌فرض که کاندیدا‌های هر منطقه در زمان تبلیغات روی مطالبات مردم منطقه خود تمرکز می‌کنند، خود به خود مردم را به حضور در انتخابات تحریک می‌کنند.
مردم فکر می‌کنند نماینده‌ها می‌توانند به وعده‌های خود عمل کنند و مقداری فریفته تبلیغات انتخاباتی می‌شوند و ناخودآگاه به سمت همین دست تبلیغاتی کشیده می‌شوند که مشکلات مردم را احصا کنند و محور شعار‌های تبلیغاتی خود قرار می‌دهند و پشت همین محور‌ها مردم را به سمت خود جلب می‌کنند. فکر می‌کنم این یکی از شگرد‌هایی است که در انتخابات باعث می‌شود مردم به کاندیدایی روی بیاورند و مشارکت داشته باشند چراکه فکر می‌کنند بخشی از مطالبات‌شان با این حرف‌ها محقق خواهد شد.
فعالیت احزاب سیاسی در این استان در ماه‌های اخیر چگونه بوده و کدام احزاب فعالیت بیشتری داشتند؟
استان بوشهر از همان دوره‌های اولیه برگزاری انتخابات به دلیل پررنگ بودن موضع سیاسی و جناحی کاندیداها، انتخابات همواره جناحی و حزبی بوده و صف‌بندی جناح‌ها در این استان نسبتاً چشمگیر بوده، چراکه کاندیداها قطعاً به یکی از جناح‌ها وابسته بودند و این باعث می‌شد که مشارکت سیاسی بالا برود.
به همین دلیل با وجود اینکه بوشهر استان کوچکی است، اما رقابت‌های جناحی و سیاسی در آن پررنگ است. این دوره نیز از دوره‌های گذشته مستثنی نیست و رقابت‌های جناحی و سیاسی پررنگ خواهد بود. هرچند از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد کدام کاندیدا از کدام جناح می‌تواند رای بیاورد و سوابق اجرایی و مدیریتی و اداری کاندیداها در انتخاب او توسط مردم تاثیرگذار خواهد بود.
محمدباقر سعادت، نماینده بوشهر در مجلس دهم، در گفتگو با هم‌میهن، درباره شرایط و فضای سیاسی و انتخاباتی این استان در ماه‌های منتهی به زمان برگزاری انتخابات مجلس، توقعات و نگرش مردم نسبت به انتخابات و پیش‌بینی حضور آن‌ها توضیحاتی داده است که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم، فضای سیاسی و انتخاباتی استان بوشهر چگونه است؟
در محافل خصوصی، دید و بازدید‌های خانوادگی و در بین آشنایان و در مجموع محافل غیررسمی رایزنی‌ها در جریان است و فضای انتخاباتی اینگونه شکل گرفته است، مشارکت کاندیداها در مراسم خانوادگی و مجالس ختم و.. پررنگ شده و مشخصاً معلوم است که این حضور‌ها برای انتخابات است.
آیا احزاب سیاسی استان بوشهر، فعالیت‌ها و لابی‌های انتخاباتی را آغاز کرده‌اند؟
اینگونه که تاکنون مشخص است، اصلاح‌طلب‌ها چندان فعال نیستند و بیشتر اصولگرا‌ها مشغول فعالیت هستند.
پیش‌بینی شما از مشارکت مردم این استان در انتخابات با توجه به شرایط موجود، از جمله مشکلات معیشتی و فشار‌های اقتصادی و اعتراضات مدنی که شاهد آن بوده‌ایم، چیست؟
پیش‌بینی من آینده خیلی خوبی را بیان نمیکند. با توجه به آنچه که جسته و گریخته در گذشته رخ داده، از جمله ردصلاحیت‌های بی‌حساب و کتابی که با جنبه سیاسی انجام شد و بعد اظهارات سخنگوی شورای نگهبان که همه را متهم به مشکلات مالی و اخلاقی کرد و آنچه که از گوشه و کنار می‌بینیم و می‌شنویم، مردم نسبت به بروز مجدد چنین برخورد‌هایی نگران و مردد هستند و با ردصلاحیت هر یک نفر، تعداد زیادی از بستگان و اقوام و آشنایانی که او را همراهی می‌کردند هم از صحنه انتخابات حذف می‌شوند. ملت آگاه هستند و دیگر نمی‌شود با شعور مردم اینگونه بازی کرد.
وقتی نماینده‌ای کتباً به شورای نگهبان نامه‌نگاری می‌کند و درخواست دارد که جرم و علت ردصلاحیت او را اعلام کنند و وقعی به این موضوع نهاده نمی‌شود، این‌ها در بینش و عکس‌العمل مردم اثرگذار خواهد بود. امروز اینگونه نیست که اتفاقی در کشور رخ دهد و تنها افراد خاصی بدانند، بلکه همه مطلع می‌شوند. بخشی از مردم از دست شورای نگهبان، عملکرد این شورا و سفارش‌هایی که به آن‌ها می‌شود نگران و ناراحت هستند. از طرفی مشکلات معیشتی هم بر رفتار انتخاباتی مردم اثرگذار است.
وقتی اوضاع اقتصادی کشور و تورم بی‌حد و اندازه‌ای که جریان دارد و هر روز در گوشه و کنار کشور تجمعاتی نسبت به این وضعیت برپا می‌شود، همه این‌ها در نگرش مردم و تصمیم آن‌ها برای مشارکت یا عدم مشارکت اثرگذار است. نمی‌شود که مسئولین تنها در زمان انتخابات بیدار شوند و اذعان کنند که چه اشتباهاتی شده و چه اشتباهاتی کردند که میزان مشارکت کم شده است. اگر به فکر ملت هستند باید در همه روز‌های سال شنونده مردم و گوینده خواست مردم باشند.
ما دوست داریم مردم مشارکت داشته باشند و امیدواریم مسئولین به خودشان بیایند و این اوضاع و شرایط را ببینند. مشارکت دوره قبل هرچقدر که بوده است، پیش‌بینی من این است که امسال به مراتب پایین‌تر هم خواهد بود. اینکه بگویند مشارکت معقول و مناسب بوده و فلان، درست نیست چراکه ملت همه چیز را می‌بینند و می‌دانند. بهتر است صندوق آزاد بگذارند تا معلوم شود مردم به چه کسانی رای می‌دهند و مسئولان هم ببینند که کجای کار هستند.
عملکرد نماینده‌های بوشهر در مشارکت یا عدم مشارکت مردم بوشهر در انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همه یاد گرفته‌اند که کوچکترین و ناچیزترین کاری که کردند را در بوق و کرنا کنند و بگویند شق‌القمر کردیم. در صورتی که مردم باید در عمل ببینند کاری برایشان انجام شده است.
مشارکت مردم استان بوشهر در انتخابات بیشتر حزبی است یا به اشخاص و نمایندگان قبیله‌ها رای می‌دهند؟
در گذشته خیلی دور، بحث عشیره و قبیله‌ها در استان بوشهر وجود داشته و خیلی هم پررنگ بوده است، اما با گذر زمان این مسئله کمرنگ‌تر شده است و حالا معنایی که اوایل انقلاب و پیش از آن نسبت به تاثیر عشیره‌ها و قبیله‌ها وجود داشت را دیگر نداریم. با وجود فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی اینترنتی دیگر طرفداری نسل جوان مانند گذشته نیست.
در جوانان طرفدار طیف‌های اصولگرا‌ها و اصلاح‌طلب‌ها نیز این موضوع مطرح است و تفکر خاص خود را نسبت به طیف خاص خود دارند و فرد اصولگرا به اصلاح‌طلب رای نمی‌دهد، اما دیگر مانند گذشتهای که ریش‌سفید و بزرگتری به میدان می‌آمد و دیگران از بزرگ و نماینده آن طیف حمایت می‌کردند، چنین فضایی را نداریم.
تاثیر و نفوذ قبایل و طایفه‌ها در کدام شهر‌های بوشهر پررنگ‌تر است؟
تقریباً در اکثر شهرستان‌ها هنوز رنگ و بوی طایفه‌ای را داریم، البته ممکن است در شهر بوشهر این موضوع کمتر باشد، اما در همه شهرستان‌های دیگر این تاثیر وجود دارد.
احتمالاً اشاره و مقایسه او با میانگین مشارکت ۴۲ درصدی مردم ایران در انتخابات مجلس یازدهم است که رکورد کاهش مشارکت در انتخابات را شکسته بود؛ اتفاقی که در استان بوشهر نیز تکرار شد. هرچند که میانگین مشارکت در این استان از میانگین کشوری ۵درصد بالاتر بود، اما رکورد کاهش مشارکت مردم این استان در انتخابات ادوار مجلس نیز شکست و مردم بوشهر در کنار مردم تهران، رکوردار کاهش میزان مشارکت در کشور شدند.
در واقع بوشهری‌ها هم اعتراض خود به وضع موجود را پای صندوق‌های رای نشان دادند. استان بوشهر ۴ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد و انتظارات سیاسی از این استان، با توجه به وسعت و جمعیت آن کمتر است؛ هرچند که این استان بیش از ۷۰درصد گاز کشور را تامین می‌کند و به عقیده مردم این استان، باید جایگاه جدی‌تری در تصمیمات سیاسی داشته باشد، اما اتفاقات سیاسی در این استان نیز همسو و متأثر از فضای سیاسی کشور بوده است؛ ردصلاحیت کاندیدا‌های انتخابات مجلس از یکسو، کاهش تاریخی مشارکت مردم این استان در انتخابات از سوی دیگر و اتفاقات و حوادثی که در سال ۱۳۹۸ رقم خورد، باعث شد تا در نهایت ۴ نماینده این استان در مجلس از طیف اصولگرا باشند؛ اتفاقی که ورق احزاب این استان در مجلس را به کلی عوض کرد چراکه در دوره دهم مجلس، دو نماینده این استان اصلاح‌طلب، یک نفر اصولگرا و یک نفر میانه‌رو بودند.
برای انتخابات دوره دوازدهم مجلس در استان بوشهر، ۴۳۷ نفر در مرحله پیش‌ثبت‌نام، نام خود را نوشتند که در ثبت‌نام‌نهایی تعداد آن‌ها به ۱۸۱ نفر رسید. از این تعداد ۱۶۷ نفر مرد و ۱۴ نفر زن هستند. مقایسه این آمار با تعداد ثبت‌نام‌کنندگان دوره دهم مجلس، تغییر معناداری را در کاهش یا افزایش تعداد ثبت‌نام‌کنندگان نشان نمی‌دهد، در دوره دهم ۱۹۱ نفر برای چهار حوزه انتخابیه ثبت‌نام کردند که از این تعداد ۱۷۳ منتخب را مردان و ۱۸ منتخب را زنان شامل می‌شدند.
فعالان سیاسی استان بوشهر معتقدند که بخاطر یکدست‌سازی فضای سیاسی و حذف دیدگاههای مختلف، مشارکت بخش قابل‌توجهی از مردم این استان در انتخابات مجلس یازدهم ریزش قابل ملاحظه‌ای داشت، درحالی‌که به این ردصلاحیت‌ها باید فضای ملتهب و اتفاقات آبان و دی‌ماه سال ۱۳۹۸ و شیوع کرونا در کشور را نیز اضافه کرد. آن‌ها معتقدند این روز‌ها مردم این استان نیز همچون دیگر استان‌های کشور با مشکلات معیشتی گسترده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
گلایه آن‌ها از سرمایه کلانی است که از این استان به دیگر نقاط کشور روانه می‌شود، اما تاثیری بر معیشت آن‌ها ندارد. براساس اعلام شاخص فلاکت در سال ۱۴۰۰، بوشهر رتبه هجدهم شاخص فلاکت را در کشور به خود اختصاص داده است؛ اتفاقی که با وجود ذخایر عظیم گازی برای مردم این استان، غیرقابل پذیرش است. با همه این تفاسیر باید منتظر ماند و دید رفتار انتخاباتی مردم استان بوشهر در انتخابات پیش رو، چگونه رقم خواهد خورد؛ تصمیم بر کاهش است یا افزایش مشارکت؟
نگاه کارشناسان
عبدالله فاتحی، دبیر حزب مؤتلفه در استان بوشهر در گفتگو با هم‌میهن، درباره جزئیات فعالیت احزاب اصولگرا و تشکل جدید «مبنا» در آستانه انتخابات مجلس دوازدهم توضیحاتی داده است که در ادامه می‌خوانید.
فضای سیاسی و انتخاباتی استان بوشهر در ماه‌های منتهی به برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم چگونه است؟
هنوز فعالیت و تحرکی در بین کسانی که اعلام کاندیداتوری کرده‌اند، دیده نمی‌شود، مگر اینکه در بین محافل خصوصی و در بین دوستان و آشنایان نزدیک تعاملاتی شکل گرفته باشد. در شهرستان‌ها نیز فضا به همین صورت است و هنوز جلسات عمومی شکل نگرفته، به‌ویژه در شرایط کنونی که جنگ فلسطین و اسرائیل در جریان است، توجه‌ها بیشتر به موضوع غزه و فلسطین است.
در روز‌های اخیر نشست مبنا در تهران با حضور نمایندگان احزاب اصولگرا از سراسر کشور برگزار شد. نمایندگان استان بوشهر نیز در این نشست حضور داشتند؟
بله، از نیروهای ارزشی ما آقای عبدالکریم جمیری که نماینده کنونی شهر‌های بوشهر، گناوه و دیلم است به همراه یکی از اعضای شورای ائتلاف در این نشست حضور داشتند.
فعالیت اصولگرا‌ها در استان بوشهر در انتخابات پیش رو چگونه خواهد بود؟ آیا همسو با گروه جدید مبنا فعالیت خواهند کرد یا لیست‌های جداگانه ارائه خواهد شد؟
در بوشهر هنوز شورای ائتلافی که به اسم مبنا شروع به فعالیت کرده، به جنب‌وجوش و تحرکات انتخاباتی نرسیده است؛ تحرکاتی که آثاری در بیرون داشته باشد و افراد به سمت آن کشش پیدا کنند. هرچند که شورای ائتلاف قدیم را داریم و هنوز راجع به شورای جدید بحثی نشده است. اما افراد در شهرستان‌ها و ۴ حوزه انتخاباتی موجود در استان باید خود را نشان دهند. قبلاً افرادی که در مجلس بودند با مجموعه جبهه اصولگرایی و نیروهای ارزشی همراه بودند، اما الان به غیر از یکی دو نفر، دیگر افراد تحرک انتخاباتی نداشته‌اند.
در دو شهرستان بوشهر و تنگی و دشتستان، دو عضو از حزب حضور دارند، اما در سایر حوزه‌ها حزب عضوی ندارد، اما ممکن است در آینده نزدیک از نیروهای ارزشی کسی را انتخاب کنند. برای مثال ما ابتدا با کاندیدا‌هایی که مورد تایید جبهه اصولگرایی است، همسو هستیم. در مورد نفر سوم نیز صحبت‌هایی شده، اما به صورت نهایی و قطعی اعلام نشده است.
در شهر بوشهر، گناوه و دیلم، نیروهای ارزشی زیاد هستند، اما فعالیت متفرقه دارند. برای مثال اعضای جبهه پایداری فعالیت جداگانه دارند و هنوز هم نامزد منتخب خود را اعلام نکرده‌اند. دیگر گروه‌های اصوالگرا نیز نیروهای خود را دارند، اما هنوز رسماً اعلام حمایتی نشده است. در شهرستان دشتستان، نماینده قبلی هم مورد حمایت نیروهای اصولگرا هستند و هم اینکه اکثر مردم طرفدار ایشان هستند، اما افراد دیگری هم در عرصه رقابت هستند.
اما هنوز تحرک خاصی نه از سوی این افراد رخ داده و نه اجازه دارند که تحرک رسمی داشته باشند. در منطقه دشتی و تنگستان، چند نیروی اصولگرا اعلام حضور کردند، اما از آن‌ها نیز هنوز جنب و جوش و تحرکی رخ نداده است. در منطقه جنوب استان از جمله عسلویه، کنگان، جم و بندر دیر، از آنجایی که فاصله با مرکز استان زیاد است، هنوز نیروهای منتخب آن‌ها مورد ارزیابی ما قرار نگرفته‌اند هرچند برخی نیرو‌ها از جمله نماینده کنونی را می‌شناسیم. در مجموع تحرکات انتخاباتی از یک ماه دیگرخود را نشان می‌دهد.
فعالیت جریان اصلاح‌طلب چطور؟ در استان بوشهر چطور است؟
در بین اصلاح‌طلب‌ها مانند گذشته تحرکی به چشم نمی‌خورد. هرچند عده‌ای از آن‌ها در فضای انتخابات و به‌عنوان کاندیدا حضور پیدا کرده‌اند.
پیش‌بینی شما از مشارکت مردم بوشهر در کشور با توجه به فضای سیاسی و اجتماعی حاکم بر کشور و مشکلات اقتصادی و معیشتی که داریم، چیست؟
رهبری و دولت تصمیم می‌گیرند که در راستای مشکلات معیشتی موجود به مردم کمک کنند و اگر نمایندگان نیز افراد اصیل و دلسوز مردم باشند، دولت را بیشتر تحت فشار قرار می‌دهند و از نظر معیشتی با توجه به تذکرات رهبری، حتماً وجود نمایندگان دلسوز به درد مردم خواهد خورد.
غالباً هم مردم علاقه نشان می‌دهند. هرچند برخی نیز معتقدند که نمایندگان مثل گذشته نیستند، اما با توجه به اتفاقات اخیری که پیش آمده و جایگاهی که نظام جمهوری اسلامی در جهان دارد، یقیناً مردم پشتیبانی بیشتری می‌کنند و در صحنه انتخابات حضور بیشتری از خود نشان خواهند داد. در مجموع پیش‌بینی من این است که مردم حضور خوبی در صحنه انتخابات داشته باشند.
اما استان بوشهر در انتخابات دوره قبلی مجلس، در کنار استان تهران رکورددار کاهش میزان مشارکت بوده است.
بله، در شهر بوشهر همواره اینگونه بوده، اما در شهرستان‌های دیگر از جمله دشتی و تنگستان، بیشترین مشارکت‌ها رقم خورده است. برای مثال در کنگان، دیر، گناوه و دیلم هم مشارکت خوب بوده است. اما در شهر بوشهر، شهرنشینی خیلی قدیمی جریان دارد و رفتار انتخاباتی آن‌ها قدیمی و متفاوت است، اما همه شهرستان‌ها در بوشهر اینگونه نیستند و دیگر شهرستان‌ها از نظر مشارکت انتخاباتی فعال هستند.
در شهرستان‌ها، مشارکت مردم حزبی است یا به نماینده قبیله‌ها و طایفه‌ها رای می‌دهند؟
مردم بیشتر براساس اعتقادات و باور‌های دینی خود رای می‌دهند. در استان بوشهر در مجموع مشارکت مردم قومی و قبیله‌ای نیست. به جز شهر‌های دیلم و گناوه، در بقیه شهرستان‌ها مشارکت مردم تحت تاثیر طایفه‌ها نیست. مردم به شرایط کلی نگاه می‌کنند و نظر نیروهای ارزشی، رهبری و نظریه اصلاح‌طلب‌ها را مدنظر قرار می‌دهند.
اما در هر صورت مردم باید با شور و هیجان و با علاقه و برای حفظ نظام و پشتیبانی از رهبری در صحنه حضور داشته باشند و با نظام همکاری کنند و نمایندگان دلسوزی را انتخاب کنند که برای معیشت مردم و بهبود شرایط زندگی آن‌ها در استان اهمیت قائل هستند. مردم باید در انتخابات شرکت کنند تا بتوانند از نمایندگان خود انتظار تاثیرگذاری بیشتری نیز داشته باشند.
سیدکمال‌الدین شهریاری، نماینده سابق شهر‌های دشتی و تنگستان در مجلس و از چهره‌های میانه‌رو در فضای سیاسی در گفتگو با هم‌میهن، درباره فعالیت احزاب این استان در ماه‌های منتهی به برگزاری دوره دوازدهم انتخابات مجلس، تعدد کاندیداها و… توضیحاتی ارائه کرد که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم، فضای سیاسی و انتخاباتی استان بوشهر را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ابتدا فکر می‌کردم شاید به دلیل فضای حاکم بر جامعه که ناشی از مشکلات اقتصادی و اعتراضات مردم است، میزان مشارکت در انتخابات کم باشد، اما با آغاز ثبت‌نام کاندیداها در مرحله پیش‌ثبت‌نام، با اعداد و ارقامی مواجه شدیم که حیرت‌انگیز بود و سابقه نداشت.
تصور کردیم شاید در مرحله اول به‌صورت آزمایشی ثبت‌نام می‌کنند و در انتظار مرحله دوم ثبت‌نام که حضور در انتخابات جدی‌تر می‌شود، ماندیم. آماری که اکنون داریم نشان می‌دهد تعداد ثبت‌نام‌کنندگان در استان بوشهر نسبت به دوره‌های گذشته بسیار افزایش پیدا کرده است و همین موضوعِ تعدد کاندیداها باعث می‌شود فضای انتخابات گرم شود و مشارکت زیاد شود.
آیا تعدد کاندیداها تاثیری بر میزان مشارکت مردم در انتخابات خواهد داشت؟
ممکن است خیلی از کسانی که نسبت به موضوع انتخابات بی‌تفاوت هستند، در این صحنه حاضر نشوند، اما وقتی تعداد کاندیداها زیاد می‌شود، با توجه به وابستگی‌های خانوادگی و قومی و قبیله‌ای که دارند، باعث می‌شود که مشارکت مردم در انتخابات بیشتر شود. به همین دلیل پیش‌بینی می‌کنم در انتخابات این دوره مشارکت خوبی در شهر‌های کوچک رخ دهد.
این افزایش تعداد کاندیداها در استان نسبت به دوره‌های قبل دلیل خاصی دارد؟
فکر نمی‌کنم این آمار تنها متعلق به استان بوشهر باشد و با توجه به اعلام آمار وزارت کشور، نسبت به دوره‌های گذشته در کل کشور تعداد ثبت‌نام‌کنندگان بیشتر شده‌اند. علت این موضوع این است که بسیاری از جوان‌ها، به واسطه اینکه فکر می‌کنند باید وارد عرصه شوند، در این رقابت ثبت‌نام کردند.
جوانگرایی یکی از محور‌های مورد تاکید مقام معظم رهبری و دیگر مسئولین است و جوانان را در اداره امور مشارکت می‌دهند و این جوانگرایی خود را در انتخابات مجلس نیز نشان داده و در مقایسه، نسبت سنی تعداد کاندیدا‌هایی که مشارکت کردند، نسبت به دوره قبل بیشتر شده است. از طرفی جوانان انگیزه بیشتری برای حضور در صحنه و نشان دادن قابلیت‌های خود دارند و یکی از دلایل بالا رفتن تعداد کاندیداها جوانگرایی و توجه به جوانی جمعیت است.
استان بوشهر در انتخابات دوره گذشته مجلس پس از تهران رکوردار کاهش میزان مشارکت در انتخابات بود. در سال‌های اخیر مشکلات اقتصادی و اعتراضات اجتماعی را هم داشتیم. با توضیحاتی که دادید، فکر می‌کنید وزنه افزایش آمار ثبت‌نام‌کنندگان سنگین‌تر از آن است که مردم مشکلات موجود را نادیده بگیرند و در انتخابات شرکت کنند؟
خود تعداد کاندیداها نشان می‌دهد مطالبی که ذکر کردید درباره مسائل اقتصادی و اجتماعی و امثالهم، تاثیر چندانی نگذاشته است. اگر قرار بود تاثیر زیادی بگذارد باید تعداد کاندیداها نیز از این شرایط تاثیر می‌گرفت. در نتیجه حضور بیش از اندازه کاندیداها نشانگر آن است که به‌رغم مسائلی که به آن‌ها اشاره کردید هرچند که درست است و در جامعه وجود دارد، اما پای رقابت و سیاست که وسط می‌آید، مسائل دیگر کمرنگ‌تر می‌شود. تعدد کاندیداها رقابت را در شهرستان‌ها به‌ویژه مناطق کوچک، بیشتر می‌کند چراکه وابستگی‌های قومی و قبیله‌ای و طایفه‌ای زیاد است و همین موضوع باعث بیشتر شدن مشارکت‌کنندگان نسبت به دوره‌های قبل می‌شود.
یکی از دغدغه‌هایی که شهروندان استان بوشهر دارند، توسعه صنایع نفت و گاز در این استان است. مردم می‌بینند که بخش بزرگی از ذخایر انرژی کشور از این استان تامین و به دیگر نقاط فرستاده می‌شود، اما آلایندگی این ذخایر نصیب مردم این استان است و متناسب با استخراج منابع، شاهد توسعه‌یافتگی در شهر‌های خود نیستند. این عوامل در کنار عدم رسیدگی به دغدغه‌های جاری مردم این استان، چقدر در اعتماد مردم به نمایندگان مجلس اثرگذار است؟
معمولاً در انتخابات مجلس، کاندیداها در تبلیغات انتخاباتی روی همین مسائلی که به آن‌ها اشاره کردید، انگشت می‌گذارند. کاندیداها با روانشناسی انتخاباتی مطالبات مردم را شناسایی می‌کنند و در هر حوزه انتخابیه خود، روی همان موضوع تمرکز می‌کنند.
در استان بوشهر ذخایر انرژی بسیار زیاد است و انتظار می‌رود اشتغال زیادی را برای استان به همراه داشته باشد که محقق نشده است؛ بنابراین با این پیش‌فرض که کاندیدا‌های هر منطقه در زمان تبلیغات روی مطالبات مردم منطقه خود تمرکز می‌کنند، خود به خود مردم را به حضور در انتخابات تحریک می‌کنند.
مردم فکر می‌کنند نماینده‌ها می‌توانند به وعده‌های خود عمل کنند و مقداری فریفته تبلیغات انتخاباتی می‌شوند و ناخودآگاه به سمت همین دست تبلیغاتی کشیده می‌شوند که مشکلات مردم را احصا کنند و محور شعار‌های تبلیغاتی خود قرار می‌دهند و پشت همین محور‌ها مردم را به سمت خود جلب می‌کنند. فکر می‌کنم این یکی از شگرد‌هایی است که در انتخابات باعث می‌شود مردم به کاندیدایی روی بیاورند و مشارکت داشته باشند چراکه فکر می‌کنند بخشی از مطالبات‌شان با این حرف‌ها محقق خواهد شد.
فعالیت احزاب سیاسی در این استان در ماه‌های اخیر چگونه بوده و کدام احزاب فعالیت بیشتری داشتند؟
استان بوشهر از همان دوره‌های اولیه برگزاری انتخابات به دلیل پررنگ بودن موضع سیاسی و جناحی کاندیداها، انتخابات همواره جناحی و حزبی بوده و صف‌بندی جناح‌ها در این استان نسبتاً چشمگیر بوده، چراکه کاندیداها قطعاً به یکی از جناح‌ها وابسته بودند و این باعث می‌شد که مشارکت سیاسی بالا برود.
به همین دلیل با وجود اینکه بوشهر استان کوچکی است، اما رقابت‌های جناحی و سیاسی در آن پررنگ است. این دوره نیز از دوره‌های گذشته مستثنی نیست و رقابت‌های جناحی و سیاسی پررنگ خواهد بود. هرچند از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد کدام کاندیدا از کدام جناح می‌تواند رای بیاورد و سوابق اجرایی و مدیریتی و اداری کاندیداها در انتخاب او توسط مردم تاثیرگذار خواهد بود.
محمدباقر سعادت، نماینده بوشهر در مجلس دهم، در گفتگو با هم‌میهن، درباره شرایط و فضای سیاسی و انتخاباتی این استان در ماه‌های منتهی به زمان برگزاری انتخابات مجلس، توقعات و نگرش مردم نسبت به انتخابات و پیش‌بینی حضور آن‌ها توضیحاتی داده است که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات مجلس دوازدهم، فضای سیاسی و انتخاباتی استان بوشهر چگونه است؟
در محافل خصوصی، دید و بازدید‌های خانوادگی و در بین آشنایان و در مجموع محافل غیررسمی رایزنی‌ها در جریان است و فضای انتخاباتی اینگونه شکل گرفته است، مشارکت کاندیداها در مراسم خانوادگی و مجالس ختم و.. پررنگ شده و مشخصاً معلوم است که این حضور‌ها برای انتخابات است.
آیا احزاب سیاسی استان بوشهر، فعالیت‌ها و لابی‌های انتخاباتی را آغاز کرده‌اند؟
اینگونه که تاکنون مشخص است، اصلاح‌طلب‌ها چندان فعال نیستند و بیشتر اصولگرا‌ها مشغول فعالیت هستند.
پیش‌بینی شما از مشارکت مردم این استان در انتخابات با توجه به شرایط موجود، از جمله مشکلات معیشتی و فشار‌های اقتصادی و اعتراضات مدنی که شاهد آن بوده‌ایم، چیست؟
پیش‌بینی من آینده خیلی خوبی را بیان نمیکند. با توجه به آنچه که جسته و گریخته در گذشته رخ داده، از جمله ردصلاحیت‌های بی‌حساب و کتابی که با جنبه سیاسی انجام شد و بعد اظهارات سخنگوی شورای نگهبان که همه را متهم به مشکلات مالی و اخلاقی کرد و آنچه که از گوشه و کنار می‌بینیم و می‌شنویم، مردم نسبت به بروز مجدد چنین برخورد‌هایی نگران و مردد هستند و با ردصلاحیت هر یک نفر، تعداد زیادی از بستگان و اقوام و آشنایانی که او را همراهی می‌کردند هم از صحنه انتخابات حذف می‌شوند. ملت آگاه هستند و دیگر نمی‌شود با شعور مردم اینگونه بازی کرد.
وقتی نماینده‌ای کتباً به شورای نگهبان نامه‌نگاری می‌کند و درخواست دارد که جرم و علت ردصلاحیت او را اعلام کنند و وقعی به این موضوع نهاده نمی‌شود، این‌ها در بینش و عکس‌العمل مردم اثرگذار خواهد بود. امروز اینگونه نیست که اتفاقی در کشور رخ دهد و تنها افراد خاصی بدانند، بلکه همه مطلع می‌شوند. بخشی از مردم از دست شورای نگهبان، عملکرد این شورا و سفارش‌هایی که به آن‌ها می‌شود نگران و ناراحت هستند. از طرفی مشکلات معیشتی هم بر رفتار انتخاباتی مردم اثرگذار است.
وقتی اوضاع اقتصادی کشور و تورم بی‌حد و اندازه‌ای که جریان دارد و هر روز در گوشه و کنار کشور تجمعاتی نسبت به این وضعیت برپا می‌شود، همه این‌ها در نگرش مردم و تصمیم آن‌ها برای مشارکت یا عدم مشارکت اثرگذار است. نمی‌شود که مسئولین تنها در زمان انتخابات بیدار شوند و اذعان کنند که چه اشتباهاتی شده و چه اشتباهاتی کردند که میزان مشارکت کم شده است. اگر به فکر ملت هستند باید در همه روز‌های سال شنونده مردم و گوینده خواست مردم باشند.
ما دوست داریم مردم مشارکت داشته باشند و امیدواریم مسئولین به خودشان بیایند و این اوضاع و شرایط را ببینند. مشارکت دوره قبل هرچقدر که بوده است، پیش‌بینی من این است که امسال به مراتب پایین‌تر هم خواهد بود. اینکه بگویند مشارکت معقول و مناسب بوده و فلان، درست نیست چراکه ملت همه چیز را می‌بینند و می‌دانند. بهتر است صندوق آزاد بگذارند تا معلوم شود مردم به چه کسانی رای می‌دهند و مسئولان هم ببینند که کجای کار هستند.
عملکرد نماینده‌های بوشهر در مشارکت یا عدم مشارکت مردم بوشهر در انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همه یاد گرفته‌اند که کوچکترین و ناچیزترین کاری که کردند را در بوق و کرنا کنند و بگویند شق‌القمر کردیم. در صورتی که مردم باید در عمل ببینند کاری برایشان انجام شده است.
مشارکت مردم استان بوشهر در انتخابات بیشتر حزبی است یا به اشخاص و نمایندگان قبیله‌ها رای می‌دهند؟
در گذشته خیلی دور، بحث عشیره و قبیله‌ها در استان بوشهر وجود داشته و خیلی هم پررنگ بوده است، اما با گذر زمان این مسئله کمرنگ‌تر شده است و حالا معنایی که اوایل انقلاب و پیش از آن نسبت به تاثیر عشیره‌ها و قبیله‌ها وجود داشت را دیگر نداریم. با وجود فضای مجازی و شبکه‌های ارتباطی اینترنتی دیگر طرفداری نسل جوان مانند گذشته نیست.
در جوانان طرفدار طیف‌های اصولگرا‌ها و اصلاح‌طلب‌ها نیز این موضوع مطرح است و تفکر خاص خود را نسبت به طیف خاص خود دارند و فرد اصولگرا به اصلاح‌طلب رای نمی‌دهد، اما دیگر مانند گذشتهای که ریش‌سفید و بزرگتری به میدان می‌آمد و دیگران از بزرگ و نماینده آن طیف حمایت می‌کردند، چنین فضایی را نداریم.
تاثیر و نفوذ قبایل و طایفه‌ها در کدام شهر‌های بوشهر پررنگ‌تر است؟
تقریباً در اکثر شهرستان‌ها هنوز رنگ و بوی طایفه‌ای را داریم، البته ممکن است در شهر بوشهر این موضوع کمتر باشد، اما در همه شهرستان‌های دیگر این تاثیر وجود دارد.
