تجارت‌نیوز، گرچه ایران دارای منابع انرژی فراوانی در حوزه نفت و گاز است، اما حالا دیگر بسیاری از موسسات مطالعاتی به جای ناترازی انرژی، از کمبود انرژی در ایران یاد می‌کنند. موضوعی که بیش از هر بخشی در قطعی مکرر برق طی تابستان و کمبود گاز در روزهای سرد سال نمود پیدا کرده است.در این بین دولت به‌جای جذب سرمایه داخلی و خارجی و هدایت نقدینگی سوداگرانه به سمت تولید انرژی، صرفا سیاست‌هایی را در پیش گرفته که به تشدید تحریم‌ها و فرار سرمایه می‌انجامد. تا جایی که حالا بسیاری از کارشناسان نسبت به آینده انرژی در ایران ابراز نگرانی می‌کنند.
برای تامین خوراک نیروگاه‌ها برق وجود ندارد
شهرام اتفاق، کارشناس حوزه انرژی، در همین زمینه گفت: از یک سو گاز کافی برای تأمین خوراک نیروگاه‌های برق وجود ندارد و از سوی دیگر، ظرفیت تولید نیروگاه‌های موجود پاسخ‌گوی مصرف کشور نیست. ساخت نیروگاه‌های جدید هم به سرمایه‌گذاری زیادی احتیاج دارد و در صورت عدم امکان تأمین منابع مورد نیاز، راه‌کار محتمل و موقتی، واردات برق از کشورهای همسایه خواهد بود.
او با اشاره به اینکه هر سال شرایط سخت‌تر و بحرانی‌تر می‌شود، یادآوری کرد: در زمینه بحران زودهنگام انرژی در کشور، مطالب متعددی در سال ۹۸ نوشتم و در آبان ۹۹ نیز طی یادداشت دیگری با عنوان «حوزه انرژی در یک قدمی بحرانی تمام عیار»، بر صحت پیش‌بینی‌های قبلی اصرار کردم. همچنین در گزارشی طی مرداد ۱۴۰۰، نوشته بودم که دیگر در یک قدمی بحران نیستیم، بلکه درون بحران به سر می‌بریم. اکنون، در آخرین روزهای سال ۱۴۰۲ بررسی اوضاع نشان می‌دهد که با کمال تأسف، در روی همان پاشنه می‌چرخد و روند بحرانی در صنعت انرژی همچنان ادامه دارد.
وی با اشاره به روند تولید گاز طبیعی در کشور عنوان کرد: به دلیل افت تولید گاز در پارس جنوبی، تداوم روند افزایشی مصرف و ناتوانی کشور در جذب سرمایه‌گذاری جدید برای بهبود و توسعه میادین گازی، از سال ۱۳۹۷ به بعد، شاهد یک روند افول جدی در تأمین گاز مورد نیاز کشور هستیم. طوری که احتمالا در حوالی ۱۴۰۴، تنها قادر به تأمین ۴۰ درصد گاز مورد نیاز کشور خواهیم بود. روشن است که پیش‌بینی قبلی صحیح بوده و نتیجه آن، قطع گاز در شهرک‌های صنعتی یا مصارف خانگی طی سال‌های اخیر بوده است.
راه کار محتمل برای تامین برق؛ واردات از همسایگان!
اتفاق در پاسخ به این پرسش که روند تولید برق در کشور چگونه است، نیز با ارائه آماری گفت: مصرف برق در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۱ هزارمگاوات بیش از ظرفیت تولیدی کشور و نزدیک به ۶۶ هزارمگاوات در پیک بوده است. در آن‌جا پیش‌بینی شده بود که با احتساب تدوام روند مصرفی (و حدود GDP فعلی)، مصرف برق کشور تا سال ۱۴۰۴ به ۸۰ هزار مگاوات خواهد رسید.
او با اشاره به استفاده از مازوت به جای گاز و آلودگی فزاینده هوا نیز گفت: از سال ۱۳۹۷ به بعد، سهم مصرف مازوت در صنایع کشور افزایشی شد. افزایش میزان مصرف مازوت در نیروگاه‌های برق و پالایشگاه‌ها به جای گاز طبیعی، باعث آلودگی روزافزون هوای شهر‌های بزرگ می‌شود. هم‌چنان‌که هم‌اکنون شاهد روند فزاینده این آلودگی در سراسر کشور هستیم.
حجم ناکارآمدی در مدیریت انرژی کشور بسیار زیاد است
این کارشناس حوزه انرژی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره ناکارآمدی در مدیریت انرژی کشور عنوان کرد: متاسفانه حجم ناکارآمدی در مدیریت انرژی کشور بسیار زیاد است که شامل ناکارآمدی در بازدهی کلان انرژی کشور است که باعث شده مصرف کل انرژی کشور طی ۱۰ سال نزدیک ۴۰ درصد افزایش پیدا کند. در حالی که نرخ رشد اقتصادی در این دهه نزولی و میزان رشد اقتصادی در برخی سال‌ها منفی بوده است. این روند نابسامانی از ۱۴۰۰ به بعد شدیدتر هم شد.
اوج بحران انتقال گاز از ۱۴۰۴ نمایان می‌شود
نارکارآمدی دیگر به گفته اتفاق «انتقال گاز» است؛ این در حالی است که متوسط میزان تلفات قابل قبول در خطوط انتقال گاز طبیعی جهان بین ۱.۵ تا دو درصد است، این مقدار در سال ۱۳۹۷ بیش از هفت درصد خطوط انتقال گاز ایران بوده است. به بیان دیگر حدود ۱۶.۲ میلیارد مترمکعب (۶.۳ مصارف نامشخص و ۹.۹ فراورش) تلفات گاز وجود داشته که در حدود ۱۲ میلیارد متر مکعب فراتر از حد قابل قبول بوده است.
بنابر اظهارات وی، اگر متوسط حجم تولید روزانه فاز یک پارس جنوبی را معادل ۳۰ میلیون متر مکعب فرض کنیم، تلفات غیراصولی گاز طبیعی در خطوط انتقال بیش از حجم تولید سالیانه فاز یک پارس جنوبی خواهد بود که نشان‌گر ناکارآمدی عظیمی است. اوج این بحران از ۱۴۰۴ نمایان خواهد شد.
این کارشناس انرژی، ناکارآمدی در انتقال برق را مساله مهم دیگر در حوزه انرژی کشور عنوان کرد و گفت: متوسط میزان تلفات شبکه انتقال توزیع و فوق توزیع برق جهان ۸.۵ درصد است. در سال ۱۳۹۷ این مقدار در ایران بیش از ۱۱ درصد و خطوط تا درصد بوده است. این ناکارآمدی در کل دهه ۱۴۰۰ ادامه خواهد یافت.
