مردم سالاری آنلاین ،از سوی دیگر افزایش روز افزون قیمت ارز و بی‌ارزش شدن نقدینگی آنها نیز غصه پر قصه دیگری است که شاید تامین مایحتاج روزانه مجال اندیشیدن به آن را نمی‌دهد. وضعیت اقتصادی هر روز آشفته‌تر می‌شود، راغفر معتقد است بدون اصلاحات امکان خروج از وضعیت کنونی در کشور و جود ندارد، او تاکید دارد که باید حضور نهادهای نظامی‌در اقتصاد کشور محدود شود و به تدریج طی یک دوره مثلا ۵ساله، این امکانات به بخش خصوصی انتقال یابد.
در ادامه مشروح گفت‌وگوی «مردم سالاری» با حسین راغفر را می‌خوانید:
حسین راغفر، اقتصاددان با اشاره به اینکه شاهد آن هستیم که قیمت دلار بیش از صد در صد در طی ۲سال و نیم گذشته افزایش یافته است، خاطر نشان کرد: این میزان افزایش بی‌سابقه بوده و به معنای تضعیف پول ملی کشور است.
راغفر با بیان اینکه در واقع دولت کارهای نیست و خیلی از این ابزارها دست دولت نیست افزود: این نهادهای حاکمیتی هستند که اقتصاد را در دست دارند و آن را کنترل می‌کنند، پس اگر انتقادی وجود داشته باشد متوجه این نهادهاست و حضور آنها در اقتصاد آثار بسیار مخربی برای کشور داشته و دارد.راغفر گفت: من سال‌هاست این موضوع را مطرح کرده‌ام و بسیاری معتقدند این صحبت‌ها با توجه به شرایط موجود امکان پذیر نیست؛ البته من معتقد هستم اگر اراده‌ای وجود داشته باشد حتما قابل اجرا و تحقق است.
حضور نهادهای نظامی در اقتصاد باید محدود شود
وی با تاکید بر اینکه بدون اصلاحات امکان خروج از وضعیت کنونی در کشور منتفی است، خاطر نشان کرد: حضور نهادهای نظامی‌در اقتصاد کشور باید حد و حدودی داشته باشد و به تدریج طی یک دوره مثلا ۵ساله، این امکانات به بخش خصوصی منتقل شود تا بتوانند در یک فضای رقابتی برابر با بخش خصوصی کار کنند.
راغفر با بیان اینکه در شرایط کنونی همه چیز به نفع نهادهای نظامی‌است، اظهار کرد: به عنوان مثال اگر بانک‌ها تسهیلاتی داشته باشند اول به نهادهای نظامی‌می‌دهند، اگر ارز وجود داشته باشد در اختیار آنها قرار می‌گیرد، بنابراین بخش خصوصی در همان گام اول از عرصه رقابت بیرون می‌افتد.این اقتصاددان با اشاره به اینکه این اتفاقات باعث شده است که اغلب سرمایه داران منابع خود را از کشور خارج در کشورهای همسایه سرمایه گذاری کرده‌اند، گفت: این فاجعه است، هم منابع از کشور خارج شده است و هم شاهد پیامدهای این سرمایه گذاری هستیم.
سرمایه گذاری خالص در کشور منفی است
به گفته راغفر ۴سال است سرمایه گذاری خالص در کشور منفی شده است، یعنی سرمایه گذاری انجام شده اصطحلاک سرمایه‌های
موجود را تامین نمی‌کند انقدر سرمایه گذاری کم است.
وی با تاکید بر اینکه وقتی سرمایه گذاری کم است، شغل به وجود نمی‌آید و بیکاری و نارضایتی موجود افزون می‌شود خاطر نشان کرد: از همه اینها مهمتر کیک اقتصاد است که مرتبا کوچک و کوچکتر می‌شود.
راغفر با بیان اینکه کوچک شدن کیک اقتصاد کشور منجر به رشد فقر می‌شود، افزود: پیامدهای فقر آسیب‌های اجتماعی گسترده، مهاجرت، خودکشی، اضطراب‌ها و استرس‌های اجتماعی است. اینها شرایط موجود را هر روز بدتر می‌کنند و به خروج سرمایه‌های انسانی از کشور دامن میزند، موضوعی که امروز تبدیل به یک اپیدمی‌شده است.
نقش کوچک دولت در اقتصاد کشور
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه نقش دولت بخصوص در ۳۵ سال گذشته مرتبا کوچک و کوچکتر شده است و امروزه دیگر ابزاری دستشان نیست، خاطر نشان کرد: فشار جریان‌های ذی نفع در درون دولت و بیرون دولت، عملا قدرت دولت را برای تصمیم گیری در حوزه اقتصاد تقلیل داده‌اند.وی افزد: بانک‌ها امروز سهام اصلیشان متعلق به همین نهادها و بنیادهای ذی نفع است و طبیعتا با فشار آنها منابع را با اولویت به بنگاه‌های که خیلی از آنها متعلق به همین بانک‌هاست می‌دهند؛ متاسفانه بخش خصوصی کارهای نیست.
وی با بیان اینکه دولت نقش تعیین کننده‌ای در وضعیت کنونی اقتصاد کشور ندارد و اسیر این مناسبات است؛ گفت: دولت عملا کاری نمی‌تواند بکند، زیرا درآمد درستی ندارد، درآمد دولت اول به این نهادها داده می‌شود.راغفر با تاکید بر اینکه دولت هم دولت توانمندی نیست که مردم بتوانند انتظاری از آن داشته باشند، گفت: دولت این مسائل را مسائل دورن حکومتی میدانند و با مردم مطرح نمی‌کنند، ولی در نهایت به اسم آنها تمام می‌شود.
کسی به الزامات تولید توجه نشان نمی‌دهد
راغفر در ادامه به تاثیر تحریم‌ها در وضعیت کنونی اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: تحریم‌ها از ابتدا انقدر در اقتصاد کشور اثر گذار نبود، تحریم‌ها به میزانی که ما خودمان بد عمل کردیم اثرگذاریشان بیشتر شد، یا به عبارتی دیگر اگر ما خوب عمل می‌کردیم، تاثیر تحریم‌ها تقلیل پیدا می‌کرد.
وی با تاکید بر اینکه اگر ما یک راهبرد و استراتژی درست برای مواجه با تحریم‌ها داشتیم موضوع به اینجا ختم نمی‌شد، یادآور شد: راهبرد درست توجه به تولید در داخل بود، به ویژه تولید صنعتی. راغفر با اشاره به اینکه علارقم اینکه در ۱۱ سال گذشته هر سال به نام تولید مزین شده است، اما هرسال دریغ از سال قبل، افزود: علت این است که کسی به الزامات تولید توجه نشان نداده و پایبند نبوده است.این اقتصاددان با بیان اینکه بانک‌ها در خدمت سفته بازی و سودا بازی هستند نه در خدمت تولید، یادآور شد: به همین دلیل است که هرروز وابستگی ما به فروش منابع طبیعی بیشتر شده است و تحریم‌ها روی اقتصاد کشور اثرگذارتر شده است.
می‌توانستیم نیازهای داخلی را تولید کنیم
راغفر تاکید کرد: اگر یک اقتصاد مولد داشتیم و بخش خصوصی فعال بود به طبع آن شغل ایجاد می‌کردند و ارزش افزوده ایجاد می‌شد.وی با بیان اینکه حالا که در داخل تولید نمی‌شود باید واردات صورت گیرد، گفت: واردات ارز می‌خواهد و تامین ارز نیازمند فروش نفت است؛ در نتیجه این رابطه تبدیل می‌شود به یک ابزار وابستگی ذلت‌آور می‌شود.
این اقتصاددان با بیان اینکه چون فرصت‌های درآمدهای ارزی برای یک نهادهای خاصی فراهم است پس از افزایش قیمت ارز نیز سود به دست می‌آورد گفت: یا به عبارتی دیگر در فقیر شدند مردم این نهادها کسب درآمد می‌کنند؛ یعنی از جیب همه مردم اینها پول به جیب خودشان وارد می‌کنند.به گفته راغفر این اتفاق پیامدهای مخربی برای تولید دارد، پیام‌های مخربی برای تولید گنندگان و سرمایه انسانی دارد و سبب فرار سرمایه انسانی شده است.
رقابت تبدیل به انحصارهای حکومتی شده است
وی با تاکید بر اینکه رقابت تبدیل به انحصارهای حکومتی شده است و به همین دلیل بخش خصوصی نیز از کشور خارج شده، یادآور شد: تا زمانی که این نهادها محدود، مقید و پایبند به قیدها نباشند و تعدادی نیز از آنها از اقتصاد خارج نشوند، تا زمانی که نظام بانکی اصلاحات اساسی نشود، تا زمانی که در نظام مالیاتی اصلاحات اساسی صورت نگیرد هیچ اتفاقی در اصلاح اقتصاد کشور رخ نخواهد داد.
وی در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به این سوال که عضویت در بریکس و شانگهای چه مزیت‌های می‌تواند برای کشور داشته باشد، گفت: عضویت در این گروه‌ها به شرط‌ها و شروط‌ها می‌تواند مفید باشد، آنهم این است که ما بتوانیم یک اقتصاد مولد و تولیدی ایجاد کنیم تا از این ظرفیت برای تجارت و مبادله با سایر کشورها استفاده کنیم.
راغفر با بیان اینکه با توجه به تحریم‌ها و فشار آمریکا بر کشورهای دیگر این کار ساده‌ای نیست، خاطر نشان کرد: عضویت در این گروه‌ها حداقل در کوتاه مدت هیچ جوابی نمی‌دهد؛ همین الان چینی‌ها خرید نفت از ما را کم کرده‌اند، بخشی از این اتفاقات به دلیل فشارهای امریکا و جایگزین شدن گزینه‌های دیگر است؛ این همان وابستگی به اقتصاد نفتی و منابع طبیعی است که رابطه ذلت‌آوری را به وجود می‌آورد.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه اگر ما روی تولید سرمایه گذاری کرده بودیم، نه تنها نیازهای داخلی را بدون نیاز به ارز تامین کنیم، بلکه بخشی از تولیدات را نیز می‌توانستیم صادر کنیم و درآمد ارزی داشته باشیم، گفت: از این راه نه تنها وابستگی ما به منابع خام کمتر می‌شد، بلکه می‌توانسیتم اثر بخشی تحریم‌ها را در اقتصاد نیز به حداقل برسانیم.
تولید تنها راه کاهش فشار تحریم
راغفر با اشاره به اینکه تنها راه خروج از فشار تحریم‌ها توجه به تولید داخلی است؛ خاطر نشان کرد: این اتفاق تنها با شعار رخ نمی‌دهد بلکه نیازمند اقدامات عملی است، یکی از مهمترین اقدامات هم خروج نهادهای نظامی‌و امنیتی از اقتصاد کشور است.وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان ورشکستگی اقتصادی کشور وجود دارد یا خیر، خاطر نشان کرد: اقتصاد هیچ کشوری ورشکسته نمی‌شود و قابل احیا و بازسازی است؛ اما همین
که هرسال سرمایه گذاری‌های شما کمتر می‌شود و عملا تنها از منابع طبیعی ارتزاق می‌کنید آسیب جدی به کشور میزند.به گفته راغفر این حجم از وابستگی به منابع طبیعی هم آسیب محیط زیستی وحشتناکی در پی دارد که غیر قابل بازگشت است و هم درآمدها را به شدت کاهش می‌دهد.
ما به سمت فروپاشی اقتصادی پیش می‌رویم
وی تاکید کرد که اقتصاد کشورها ورشکسته نمی‌شود، آن هم به معنای که در یک بنگاه داری مصطلح است. بلکه درآمدها کاهش پیدا می‌کند و ما به سمت فروپاشی اقتصادی پیش می‌رویم و طبیعی است که این اتفاق پیامدهای سیاسی و اجتماعی زیادی در پی دارد.
راغفر هشدار داد که همچین وضعیتی که به نظر من چشم انداز خیلی دوری نیست، حاکمیت ناگزیر از تغییرات اساسی خواهد شد به نحوی که بتواند این وضعیت اسفبار را اصلاح کند.راغفر در ادامه این گفت‌وگو به بحث افزایش مالیات در بودجه ۱۴۰۳ نیز اشاره کرد و افزود: دولت‌ها همجای دنیا با درآمدهای مالیاتی کار می‌کنند، بنابراین دریافت مالیات اصلی‌ترین اقدامی‌است که باید توسط دولت صورت گیرد؛ اما مشکل اینجاست که نهادهای حاکمیتی که به عقیده من بیش از ۶۰ درصد اقتصاد کشور را در دست دارند، نه تنها مالیات نمی‌دهند، بلکه از یارانه دولتی نیز استفاده می‌کنند.
این اقتصاددان با بیان اینکه وقتی این نهادها مالیات نمی‌دهند مخارج زیرساخت‌ها و نیازهای بخش عمومی‌به گردن مردم میفتد و همین موضوع باعث تورم می‌شود، گفت: دولت برای جبران این هزینه‌ها دست به کارهای متعارفی میزند که افزایش قیمت ارز و حامل‌های انرژی است، اتفاقی که نهایتا تبدیل به تورم بیشتر می‌شود.
راغفر تاکید کرد: اگر نهادهای حاکمیتی از اقتصاد بیرون بروند و بخش خصوصی رقابتی و فعال شکل بگیرد، به نحوه درست مالیات پرداخت خواهند کرد و این گرفتاری‌ها به وجود نخواهد آمد.
افزیش مالیات باز به افزایش قیمت‌ها منجر خواهد شد
این اقتصاددان با اشاره به اینکه نهادهای حاکمیتی در حال حاضر مالیات نمی‌دهند و از یارانه‌های دولتی نیز استفاده می‌کنند، خاطر نشان کرد: حالا چه این نهادها، چه نهادهای که خصولتی اداره می‌شوند مثل پتروشیمی‌ها و فولای‌ها که آنها هم از یارانه‌های گسترده استفاده می‌کنند؛ اگر این یارانه قطع شود و اینها به سمت رقابتی شدن بروند و با افزایش بهره وری کسب سود کنند نه با گرفتن رانت از دولت، و از طرف نهادهای که معافیت مالیاتی دارند، موظف به پرداخت مالیات شوند، کسری بودجه دولت جبران خواهد شد؛ در این صورت می‌توان انتظار داشت که اقتصاد به جهت درستی حرکت کند.
راغفر خاطر نشان کرد در ۱۴۰۳ افزیش مالیات باز به افزایش قیمت‌ها منجر خواهد شد که افزایش هزینه زندگی مردم و کاهش قدرت خرید آنها را به دنبال خواهد داشت.وی در پایات تاکید کرد: باید از صاحبان دارایی و سرمایه‌های غیر تولیدی مالیات گرفته شود، از مصارف لوکس و تجاری باید مالیات گرفته شود، نفس مالیات درست است، اما اینکه چه کسانی باید مالیات دهند و آنهایی که نمی‌دهند باعث دردسر هستند.
