در سال ۱۴۰۲ سیاست خارجی ایران همچون عرصه داخلی کشور، سال پر و فراز و نشیبی را طی کرد؛ در کنار این که به موفقیتهایی دست یافت با ناکامی‌هایی نیز روبرو شد.
در این سال، ایران به صورت رسمی به عضویت بریکس در آمد، بعد از ۶ سال سفارت‌خانه‌های ایران و عربستان در تهران و ریاض بار دیگر بازگشایی شد و در پی آن روابط ایران با کشورهایی همچون سودان و کومور از سرگرفته شد و تحولاتی هر چند اندک در روابط ایران و مصر ایجاد شد.
در نیمه دوم سال ۱۴۰۲ در پی عملیات طوفان الاقصی بیشتر توجه سیاست خارجی معطوف به تحولات فلسطین شد و تلاش‌های جدی در عرصه سیاسی و دیپلماتیک از سوی تهران برای توقف جنگ و تسهیل ارسال کمک‌های انسان دوستانه به غزه انجام شد و در همین چارچوب با تلاش‌های ایران ۲ نشست اضطراری وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی و نشست سران این سازمان در راستای حمایت از ملت فلسطین و انجام اقدام اجرایی از سوی کشورهای اسلامی برای توقف نسل‌کشی رژیم صهیونیستی برگزار شد.
در دی ماه سال جاری در پی اقدام ایران برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در منطقه اربیل کردستان عراق و همچنین منطقه مرزی مشترک با پاکستان تنش‌هایی در روابط دیپلماتیک تهران با بغداد و اسلام‌آباد ایجاد شد و این دو کشور سفرای خود را از تهران فراخواندند ولی در نهایت با اقدامات دیپلماتیک صورت گرفته از جمله سفر حسین امیرعبداللهیان به اسلام آباد و علی‌اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت ملی به بغداد، بحران‌های ایجاد شده مدیریت شد.
در سال ۱۴۰۲ اقداماتی دیپلماتیک و فنی از سوی ایران برای دریافت حق‌آبه کشورمان از رودخانه هیرمند انجام شد و رایزنی‌هایی در این زمینه با مقامات دولت سرپرستی افغانستان انجام شد ولی این تلاش‌ها تاکنون منجر به نتیجه عینی نشده است و مقامات طالبان با طرح این ادعا که آبی در هیرمند وجود ندارد به تعهدات خود در این زمینه عمل نکردند.
در راستای بررسی مهمترین تحولات صورت گرفته در عرصه سیاست خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ و چالش‌های احتمالی دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۴۰۳ با تعدادی از کارشناسان عرصه روابط بین‌الملل و سیاست خارجی گفت‌وگو کردیم.
«حسن بهشتی‌پور» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با ایسنا در مورد مهمترین تحولات عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۲ گفت: به نظرم عادی‌سازی روابط با عربستان یکی از مهمترین تحولات در این سال بود، دو کشور ایران و عربستان در اسفندماه ۱۴۰۱ تصمیم گرفتند که روابط خود را مجددا از سر بگیرند و در سال ۱۴۰۲ سفارتخانه های خود در تهران و ریاض را بازگشایی و سفرای جدید خود را معرفی کردند.
او با بیان اینکه روابط دو کشور در یک سال گذشته رشد کمی داشته است، گفت: اما اینکه دو کشور تلاش کردند به نوعی به سمت مدیریت بحران و تنش‌زدایی حرکت کنند یک موفقیت بود.
بهشتی‌پور همچنین با بیان اینکه یکی دیگر از تحولات مهم در سال ۱۴۰۲ موضوع غزه و سیاست خارجی ایران در این عرصه بود، گفت: اینکه ایران در این تحولات تأکید کرد که عملیات هفت اکتبر یک عملیات کاملا فلسطینی بوده و ایران نقشی در آن نداشته است، یک خط و مشی درست بود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه ما همواره از نظر سیاسی و دیپلماتیک از آرمان و مبارزات مردم فلسطین حمایت کرده‌ایم، تصریح کرد: در قضیه تحولات هفت اکتبر ایران تأکید کرد که در این موضوع نقشی نداشته است و مسئولیت بین‌المللی در این زمینه متوجه ایران نیست در واقع در این ارتباط سیاست خارجی کشور بدون هیجان و هوشمندانه عمل کرد.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه در سال ۱۴۰۲ در حوزه گسترش مناسبات با همسایگان بهتر می‌توانستیم عمل کنیم، گفت: به نظرم در این حوزه عملکرد چندان موفقی در سال ۱۴۰۲ نداشتیم. ما در این سال شاهد ایجاد تنش بی‌سابقه در روابط ایران و پاکستان بودیم.
بهشتی‌پور افزود: یک وقفه بدی با توجه به این تحولات در روابط دو کشور ایجاد شد ولی خوشبختانه این موضوع از سوی دستگاه سیاست خارجی کشور مدیریت شد و اجازه داده نشد که این بحران بیش از این ادامه پیدا کند و با تبادل پیام‌ها بین ایران و پاکستان و بازگشت سفرا به تهران و اسلام آباد عملا بحران مدیریت شد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اعتقاد بر اینکه در حوزه قفقاز جنوبی نیز که دارای اهمیت زیادی است نتوانستیم توفیق چندانی کسب کنیم، گفت: باید یک شروع جدیدی را از همکاری‌ها با آذربایجان و ارمنستان داشته باشیم؛ چرا که این موضوع در راستای ثبات و گسترش روابط چند جانبه و دوجانبه با کشورهای این منطقه حائز اهمیت است.
بهشتی‌پور در پاسخ به این سوال که به نظر او مهمترین اولویت‌ها در عرصه سیاست خارجی کشور در سال ۱۴۰۳ از نظر وی چه مواردی است، گفت: گرچه یک عده‌ای می گویند برجام مرده است، اما باید به این موضوع توجه داشت که برجام مهمترین توافقی است که ما با غرب طی مدت اخیر داشتیم و تلاش کردیم که در این راستا منافعی را برای کشور به دست آوریم.
او همچنین در این ارتباط تصریح کرد: احتمالا در انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا، ترامپ پیروز انتخابات خواهد شد و در همین چارچوب ضروری است که در سال ۱۴۰۳ هر چه زودتر موضوع برجام به نتیجه برسد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در صورت پیروزی ترامپ ما در کاخ سفید با یک رئیس‌جمهور غیرعادی روبرو خواهیم بود، گفت: این موضوع ممکن است چالش‌هایی را برای ما به همراه داشته باشد و در حوزه دیپلماسی باید از هنر خوبی برخوردار بود که بتوان با یک رئیس‌جمهور غیرعادی کار کرد.
انتهای پیام
