گروه سیاسی: تاکید کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی و مشاور مقام معظم رهبری در گفت‌وگو با شبکه الجزیره مباشر (پخش زنده شبکه الجزیره) بر تغییر دکترین هسته‌ای در صورت آسیب وارد شدن به تاسیسات هسته‌ای ایران با واکنش گسترده در رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای روبه‌رو شد.
روزنامه دنیای اقتصاد، کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی و مشاور مقام معظم رهبری در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره مباشر (بخش زنده شبکه الجزیره) درباره دکترین هسته‌ای ایران توضیحاتی داد. خرازی در این گفت‌وگو تاکید کرد که اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم. رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در این مصاحبه که روز پنج‌شنبه انجام شد، افزود: «اخیرا مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسرائیل بخواهد به تاسیسات هسته‌ای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور است.»
کمال خرازی آنگونه که خودش نیز اشاره کرد، دو سال پیش در گفت‌وگو با الجزیره گفته بود که ایران ظرفیت تولید بمب هسته‌ای را دارد. وی با اشاره به این مساله ادامه داد: «امروز هم آن ظرفیت هست، ولی ما تصمیمی برای تولید بمب هسته‌ای نداریم.» البته مقامات جمهوری اسلامی ایران پیش‌تر بارها تاکید کرده بودند که به دنبال ساخت و تولید سلاح هسته‌ای نیستند.
تبعات لطمه به تاسیسات هسته‌ای
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران در بخش دیگری از مصاحبه با «الجزیره مباشر» در پاسخ به سوالی در خصوص خرابکاری رژیم صهیونیستی در اصفهان توضیح داد: «آنچه اتفاق افتاد، استفاده از یک پرنده کوچک بود که از قبل به شیوه‌های جاسوسی به ایران فرستاده بودند؛ نه اینکه از اسرائیل حمله‌ای انجام دهند. در گذشته هم پرنده‌های کوچک را به طرقی به ایران فرستاده بودند تا در شرایط خاصی عملیات انجام دهد. اینها در واقع آزار دادن است، وگرنه عملیات نظامی تلقی نمی‌شود، چنان‌که کوادکوپتر آنها نتوانست آسیبی وارد کند.»
وی افزود: «این اقدام علیه تاسیسات هسته‌ای ایران نیز نبود، بلکه می‌خواستند صرفا یکی از پایگاه‌های نظامی را هدف قرار دهند. اگر آنها بخواهند جسارت کنند و به تاسیسات هسته‌ای ایران لطمه بزنند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تا به حال بازدارندگی را در سطح متعارف تجربه کردیم، اگر آنها بخواهند به توانایی‌های هسته‌ای ایران ضربه بزنند، طبیعتا می‌تواند موجب تغییر دکترین هسته‌ای ایران شود.»
کمال خرازی در اواخر تیر ماه سال ۱۴۰۱ نیز در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره از مانیفست جدید سیاست خارجی ایران رونمایی کرده بود. او با تاکید بر اینکه ایران به فناوری ساخت بمب رسیده است، گفت که همین فناوری موجب بازدارندگی می‌شود ولی ایران تصمیمی برای ساخت بمب اتم ندارد. خرازی در آن مصاحبه در پاسخ به این پرسش که اسرائیل به شکل علنی می‌گوید به دنبال بمباران تاسیسات حیاتی مردم ایران است. در این صورت واکنش ایران در این منطقه چگونه پیش‌بینی می‌شود؟ ، تاکید کرد: «ما در برابر مانورهای آنها ساکت ننشسته‌ایم، آنها را تحت نظر داریم.
ما هم مانورهای زیادی داشته‌ایم و توانایی‌های خود را نشان داده‌ایم، از جمله توانایی‌های موشکی ایران که قادر است تاسیسات هسته‌ای آنها را هدف قرار دهد. بنابراین جنگ متقابلی وجود دارد. اگر آنها توانایی دارند ما نیز توانایی داریم. مهم‌تر از همه اینکه توانایی‌های ایران در زمینه هسته‌ای را نباید کوچک شمرد.» وی دو سال پیش توضیح داده بود که اگر اسرائیل مستقیما علیه ایران اقدامی انجام دهد و مسوولیتش را بپذیرد، ما در دفاع از خود کوتاهی نخواهیم کرد و با هر امکانی که داریم، پاسخ آن را مستقیما خواهیم داد.
خرازی در عین حال در همان مصاحبه و در واکنش به اینکه اتهاماتی علیه ایران در عرصه بین‌المللی وجود دارد که ایران می‌خواهد بمب هسته‌ای داشته باشد، گفت: «بله، ببینید ما اکنون غنی‌سازی ۶۰درجه را انجام داده‌ایم که از غنی‌سازی پایین‌تر از ۲۰ درجه مشکل‌تر نبود، از ۲۰ تا ۶۰درجه را در ظرف ۲ تا ۳روز انجام دادیم. سوئیچی است که اگر آن را بزنیم به غنی‌سازی بیش از ۹۰ درجه می‌رسیم. این کار مشکلی نیست.
بنابراین دانش آن در ایران شکل گرفته و با ترورها نیز از بین نخواهد رفت. ما مصلحت خاورمیانه را در عاری بودن آن از سلاح‌های امحای جمعی از جمله هسته‌ای می‌دانیم و سال‌هاست که این سیاست ایران بوده و مصر هم از آن حمایت کرده است که هر گونه سلاح‌های هسته‌ای از این منطقه برچیده شود، از جمله سلاح‌های اسرائیل. نابودی سلاح‌های هسته‌ای را در این منطقه لازم می‌دانیم، اما از نظر توانایی‌ها، ما همه توانایی‌ها را اکنون داریم.»
بازتاب‌ها
صحبت‌های کمال خرازی بازتاب زیادی در میان رسانه‌های خارجی و حتی برخی چهره‌های غربی داشت. در این بین الجزیره در مطلبی با پرداختن به این صحبت‌ها نوشت: «رهبر ایران که در این مورد حرف آخر را می‌زنند، در اوایل دهه ۲۰۰۰ در فتوایی ساخت سلاح هسته‌ای را ممنوع و تاکید کردند که استفاده از این نوع سلاح‌ها در دین اسلام «حرام» است. »
الجزیره، اما در سال ۲۰۲۱، وزیر اطلاعات وقت ایران گفت که فشار غرب می‌تواند جمهوری اسلامی را به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای سوق دهد. ایران در حال غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰درصد است، در حالی که اورانیوم با درجه تسلیحات، تا حدود ۹۰درصد غنی‌سازی می‌شود. بر اساس معیار رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اگر مواد هسته‌ای موجود غنی‌سازی بیشتری شود، برای دو سلاح هسته‌ای کافی خواهد بود.
الجزیره در ادامه نوشت: جنگ سایه بین ایران و اسرائیل در ماه آوریل و پس از حمله مشکوک اسرائیل به محوطه سفارت ایران در دمشق، پایتخت سوریه که منجر به شهادت هفت تن از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، از جمله دو فرمانده شد، به رویارویی آشکار طرفین منجر شد. در ادامه ایران نیز با شلیک حدود ۳۰۰ موشک و پهپاد علیه اسرائیل مقابله به مثل کرد.
اسرائیل از سال ۲۰۱۷ به طور مرتب حملاتی را به اهداف مرتبط با ایران و حزب‌الله لبنان در سوریه انجام داده است و از زمان آغاز جنگ خود در غزه در اکتبر گذشته، دفعات و شدت حملات به «محور مقاومت» را افزایش داده است. خبرگزاری دولتی سوریه سانا، پدافند هوایی سوریه روز پنج‌شنبه موشک‌های اسرائیلی را که از بلندی‌های جولان در شمال اسرائیل به سمت حومه دمشق شلیک شده بود، سرنگون کرد و ساختمانی را در حومه شهر هدف قرار داد. در این گزارش آمده است که این حمله در حدود ساعت ۳:۲۰بامداد (۰۰:۲۰ به وقت گرینویچ) باعث «خسارات مادی» شد.
پرسش‌های جدید در مورد ایران
خبرگزاری رویترز نیز با پرداختن به صحبت‌های اخیر خرازی، نوشت که این اظهارات سوالاتی را در مورد برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران برانگیخته است. تهران همیشه گفته است که هیچ برنامه‌ای برای دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد. دولت‌های غربی گمان می‌کنند که ایران خواهان فناوری هسته‌ای برای ساخت بمب است.
برنامه هسته‌ای این کشور در مرکز مناقشات طولانی‌مدت قرار داشته که به اعمال تحریم‌هایی علیه این کشور منجر شده است. در ماه آوریل، در میانه یک بن‌بست تنش‌آمیز با اسرائیل که باور عمومی بر این است که سلاح هسته‌ای دارد، یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران نیز گفت که تهدیدهای اسرائیل می‌تواند ایران را به تغییر دکترین هسته‌ای خود وادار کند.
واکنش آمریکا
در همین راستا سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا به اظهارات دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران که در گفت‌وگو با شبکه الجزیره مطرح شده بود، واکنش نشان داد.
خبرگزاری تسنیم، متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به سخنان کمال خرازی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران در نشست خبری گفت: «این اظهارات غیرمسوولانه است، اما همان‌طور که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه به صراحت اعلام کردند، ایالات متحده به هر طریقی تضمین می‌کند که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای نخواهد رسید.» وی مدعی شد: «ما همچنان به استفاده از ابزارهای مختلف برای دستیابی به آن هدف ادامه می‌دهیم و همه گزینه‌ها روی میز باقی است.»
میلر همچنین با بیان اینکه دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به راه‌حلی پایدار و موثر است، در اظهارات خود مدعی شد: «با توجه به تشدید تنش در سراسر جهان و از جمله شکست آنها (ایران) در همکاری با آژانس، ما در حال حاضر با چنین چیزی فاصله داریم.»
این اظهارات میلر در حالی مطرح می‌شود که مقامات ارشد ایران بارها اعلام کرده‌اند که سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد. پیش‌تر ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری هفتگی خود با اصحاب رسانه در خصوص فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران گفت: «ما استفاده صلح‌آمیز را حق مسلم خود می‌دانیم. فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای خود را ادامه خواهیم داد و این فعالیت‌ها در چارچوب پادمان و ان‌پی‌تی ادامه پیدا خواهد کرد و سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد.»
همچنین بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی اخیرا در مصاحبه‌ای با خبرگزاری «ریانووستی» تصریح کرد: «ایران بارها مواضع خود را اعلام کرده است؛ کشور ما به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.»
روزنامه دنیای اقتصاد، کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی و مشاور مقام معظم رهبری در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره مباشر (بخش زنده شبکه الجزیره) درباره دکترین هسته‌ای ایران توضیحاتی داد. خرازی در این گفت‌وگو تاکید کرد که اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم. رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در این مصاحبه که روز پنج‌شنبه انجام شد، افزود: «اخیرا مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسرائیل بخواهد به تاسیسات هسته‌ای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور است.»
کمال خرازی آنگونه که خودش نیز اشاره کرد، دو سال پیش در گفت‌وگو با الجزیره گفته بود که ایران ظرفیت تولید بمب هسته‌ای را دارد. وی با اشاره به این مساله ادامه داد: «امروز هم آن ظرفیت هست، ولی ما تصمیمی برای تولید بمب هسته‌ای نداریم.» البته مقامات جمهوری اسلامی ایران پیش‌تر بارها تاکید کرده بودند که به دنبال ساخت و تولید سلاح هسته‌ای نیستند.
تبعات لطمه به تاسیسات هسته‌ای
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران در بخش دیگری از مصاحبه با «الجزیره مباشر» در پاسخ به سوالی در خصوص خرابکاری رژیم صهیونیستی در اصفهان توضیح داد: «آنچه اتفاق افتاد، استفاده از یک پرنده کوچک بود که از قبل به شیوه‌های جاسوسی به ایران فرستاده بودند؛ نه اینکه از اسرائیل حمله‌ای انجام دهند. در گذشته هم پرنده‌های کوچک را به طرقی به ایران فرستاده بودند تا در شرایط خاصی عملیات انجام دهد. اینها در واقع آزار دادن است، وگرنه عملیات نظامی تلقی نمی‌شود، چنان‌که کوادکوپتر آنها نتوانست آسیبی وارد کند.»
وی افزود: «این اقدام علیه تاسیسات هسته‌ای ایران نیز نبود، بلکه می‌خواستند صرفا یکی از پایگاه‌های نظامی را هدف قرار دهند. اگر آنها بخواهند جسارت کنند و به تاسیسات هسته‌ای ایران لطمه بزنند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تا به حال بازدارندگی را در سطح متعارف تجربه کردیم، اگر آنها بخواهند به توانایی‌های هسته‌ای ایران ضربه بزنند، طبیعتا می‌تواند موجب تغییر دکترین هسته‌ای ایران شود.»
کمال خرازی در اواخر تیر ماه سال ۱۴۰۱ نیز در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره از مانیفست جدید سیاست خارجی ایران رونمایی کرده بود. او با تاکید بر اینکه ایران به فناوری ساخت بمب رسیده است، گفت که همین فناوری موجب بازدارندگی می‌شود ولی ایران تصمیمی برای ساخت بمب اتم ندارد. خرازی در آن مصاحبه در پاسخ به این پرسش که اسرائیل به شکل علنی می‌گوید به دنبال بمباران تاسیسات حیاتی مردم ایران است. در این صورت واکنش ایران در این منطقه چگونه پیش‌بینی می‌شود؟ ، تاکید کرد: «ما در برابر مانورهای آنها ساکت ننشسته‌ایم، آنها را تحت نظر داریم.
ما هم مانورهای زیادی داشته‌ایم و توانایی‌های خود را نشان داده‌ایم، از جمله توانایی‌های موشکی ایران که قادر است تاسیسات هسته‌ای آنها را هدف قرار دهد. بنابراین جنگ متقابلی وجود دارد. اگر آنها توانایی دارند ما نیز توانایی داریم. مهم‌تر از همه اینکه توانایی‌های ایران در زمینه هسته‌ای را نباید کوچک شمرد.» وی دو سال پیش توضیح داده بود که اگر اسرائیل مستقیما علیه ایران اقدامی انجام دهد و مسوولیتش را بپذیرد، ما در دفاع از خود کوتاهی نخواهیم کرد و با هر امکانی که داریم، پاسخ آن را مستقیما خواهیم داد.
خرازی در عین حال در همان مصاحبه و در واکنش به اینکه اتهاماتی علیه ایران در عرصه بین‌المللی وجود دارد که ایران می‌خواهد بمب هسته‌ای داشته باشد، گفت: «بله، ببینید ما اکنون غنی‌سازی ۶۰درجه را انجام داده‌ایم که از غنی‌سازی پایین‌تر از ۲۰ درجه مشکل‌تر نبود، از ۲۰ تا ۶۰درجه را در ظرف ۲ تا ۳روز انجام دادیم. سوئیچی است که اگر آن را بزنیم به غنی‌سازی بیش از ۹۰ درجه می‌رسیم. این کار مشکلی نیست.
بنابراین دانش آن در ایران شکل گرفته و با ترورها نیز از بین نخواهد رفت. ما مصلحت خاورمیانه را در عاری بودن آن از سلاح‌های امحای جمعی از جمله هسته‌ای می‌دانیم و سال‌هاست که این سیاست ایران بوده و مصر هم از آن حمایت کرده است که هر گونه سلاح‌های هسته‌ای از این منطقه برچیده شود، از جمله سلاح‌های اسرائیل. نابودی سلاح‌های هسته‌ای را در این منطقه لازم می‌دانیم، اما از نظر توانایی‌ها، ما همه توانایی‌ها را اکنون داریم.»
بازتاب‌ها
صحبت‌های کمال خرازی بازتاب زیادی در میان رسانه‌های خارجی و حتی برخی چهره‌های غربی داشت. در این بین الجزیره در مطلبی با پرداختن به این صحبت‌ها نوشت: «رهبر ایران که در این مورد حرف آخر را می‌زنند، در اوایل دهه ۲۰۰۰ در فتوایی ساخت سلاح هسته‌ای را ممنوع و تاکید کردند که استفاده از این نوع سلاح‌ها در دین اسلام «حرام» است. »
الجزیره، اما در سال ۲۰۲۱، وزیر اطلاعات وقت ایران گفت که فشار غرب می‌تواند جمهوری اسلامی را به سمت دستیابی به سلاح هسته‌ای سوق دهد. ایران در حال غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰درصد است، در حالی که اورانیوم با درجه تسلیحات، تا حدود ۹۰درصد غنی‌سازی می‌شود. بر اساس معیار رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اگر مواد هسته‌ای موجود غنی‌سازی بیشتری شود، برای دو سلاح هسته‌ای کافی خواهد بود.
الجزیره در ادامه نوشت: جنگ سایه بین ایران و اسرائیل در ماه آوریل و پس از حمله مشکوک اسرائیل به محوطه سفارت ایران در دمشق، پایتخت سوریه که منجر به شهادت هفت تن از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، از جمله دو فرمانده شد، به رویارویی آشکار طرفین منجر شد. در ادامه ایران نیز با شلیک حدود ۳۰۰ موشک و پهپاد علیه اسرائیل مقابله به مثل کرد.
اسرائیل از سال ۲۰۱۷ به طور مرتب حملاتی را به اهداف مرتبط با ایران و حزب‌الله لبنان در سوریه انجام داده است و از زمان آغاز جنگ خود در غزه در اکتبر گذشته، دفعات و شدت حملات به «محور مقاومت» را افزایش داده است. خبرگزاری دولتی سوریه سانا، پدافند هوایی سوریه روز پنج‌شنبه موشک‌های اسرائیلی را که از بلندی‌های جولان در شمال اسرائیل به سمت حومه دمشق شلیک شده بود، سرنگون کرد و ساختمانی را در حومه شهر هدف قرار داد. در این گزارش آمده است که این حمله در حدود ساعت ۳:۲۰بامداد (۰۰:۲۰ به وقت گرینویچ) باعث «خسارات مادی» شد.
پرسش‌های جدید در مورد ایران
خبرگزاری رویترز نیز با پرداختن به صحبت‌های اخیر خرازی، نوشت که این اظهارات سوالاتی را در مورد برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران برانگیخته است. تهران همیشه گفته است که هیچ برنامه‌ای برای دستیابی به سلاح هسته‌ای ندارد. دولت‌های غربی گمان می‌کنند که ایران خواهان فناوری هسته‌ای برای ساخت بمب است.
برنامه هسته‌ای این کشور در مرکز مناقشات طولانی‌مدت قرار داشته که به اعمال تحریم‌هایی علیه این کشور منجر شده است. در ماه آوریل، در میانه یک بن‌بست تنش‌آمیز با اسرائیل که باور عمومی بر این است که سلاح هسته‌ای دارد، یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران نیز گفت که تهدیدهای اسرائیل می‌تواند ایران را به تغییر دکترین هسته‌ای خود وادار کند.
واکنش آمریکا
در همین راستا سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا به اظهارات دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران که در گفت‌وگو با شبکه الجزیره مطرح شده بود، واکنش نشان داد.
خبرگزاری تسنیم، متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به سخنان کمال خرازی، دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران در نشست خبری گفت: «این اظهارات غیرمسوولانه است، اما همان‌طور که رئیس‌جمهور و وزیر خارجه به صراحت اعلام کردند، ایالات متحده به هر طریقی تضمین می‌کند که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای نخواهد رسید.» وی مدعی شد: «ما همچنان به استفاده از ابزارهای مختلف برای دستیابی به آن هدف ادامه می‌دهیم و همه گزینه‌ها روی میز باقی است.»
میلر همچنین با بیان اینکه دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به راه‌حلی پایدار و موثر است، در اظهارات خود مدعی شد: «با توجه به تشدید تنش در سراسر جهان و از جمله شکست آنها (ایران) در همکاری با آژانس، ما در حال حاضر با چنین چیزی فاصله داریم.»
این اظهارات میلر در حالی مطرح می‌شود که مقامات ارشد ایران بارها اعلام کرده‌اند که سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد. پیش‌تر ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری هفتگی خود با اصحاب رسانه در خصوص فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران گفت: «ما استفاده صلح‌آمیز را حق مسلم خود می‌دانیم. فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای خود را ادامه خواهیم داد و این فعالیت‌ها در چارچوب پادمان و ان‌پی‌تی ادامه پیدا خواهد کرد و سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارد.»
همچنین بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی اخیرا در مصاحبه‌ای با خبرگزاری «ریانووستی» تصریح کرد: «ایران بارها مواضع خود را اعلام کرده است؛ کشور ما به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.»
